لوکودیستروفی متاکروماتیک چیست و چه علائمی دارد؟

لوکودیستروفی متاکروماتیک Metachromatic leukodystrophy یک اختلال ارثی (ژنتیکی) نادر است که باعث تجمع مواد چرب (لیپید‌ها) در سلول‌ها، به ویژه در مغز، نخاع و اعصاب محیطی می‌شود. این تجمع ناشی از کمبود آنزیمی است که به تجزیه لیپید‌هایی به نام سولفاتید‌ها کمک می‌کند. مغز و سیستم عصبی به تدریج عملکرد خود را از دست می‌دهند زیرا ماده‌ای که سلول‌های عصبی را می‌پوشاند و محافظت می‌کند (میلین) آسیب می‌بیند.

سه شکل از لکودیستروفی متاکروماتیک وجود دارد که شامل محدوده‌های سنی متفاوتی می‌شود: شکل دیررس نوزادی، فرم جوانی و فرم بزرگسالی. علائم و نشانه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. شکل شیرخوارگی شایع‌ترین است و سریعتر از سایر اشکال پیشرفت می‌کند.

هنوز هیچ درمانی برای لوکودیستروفی متاکروماتیک وجود ندارد. بسته به شکل و سن شروع، شناسایی و درمان زودهنگام ممکن است به مدیریت برخی علائم و نشانه‌ها کمک کند و پیشرفت اختلال را به تاخیر بیندازد.

علائم

آسیب به میلین محافظ اعصاب باعث بدتر شدن تدریجی عملکرد مغز و سیستم عصبی می‌شود، از جمله:

• از دست دادن توانایی تشخیص احساسات، مانند لمس، درد، گرما و صدا
• از دست دادن مهارت‌های فکری، فکری و حافظه
• از دست دادن مهارت‌های حرکتی، مانند راه رفتن، حرکت، صحبت کردن و بلعیدن
• ماهیچه‌های سفت و سفت، عملکرد ضعیف عضلات و فلج
• از دست دادن عملکرد مثانه و روده
• مشکلات کیسه صفرا
• نابینایی
• از دست دادن شنوایی
• تشنج
• مشکلات عاطفی و رفتاری، از جمله احساسات ناپایدار و سوء مصرف مواد

هر شکل از لوکودیستروفی متاکروماتیک در سن متفاوتی رخ می‌دهد و می‌تواند علائم و نشانه‌های اولیه و سرعت پیشرفت متفاوتی داشته باشد:

• فرم اواخر دوران شیرخوارگی این شایع‌ترین شکل لوکودیستروفی متاکروماتیک است که از حدود 2 سالگی یا کمتر شروع می‌شود. از دست دادن پیشرونده گفتار و عملکرد عضلات به سرعت رخ می‌دهد. کودکان مبتلا به این شکل اغلب فراتر از دوران کودکی زنده نمی‌مانند.
• فرم نوجوانان. این دومین شکل شایع است و در کودکان بین 3 تا 16 سال شروع می‌شود. علائم اولیه مشکلات رفتاری و شناختی و افزایش دشواری در مدرسه است. از دست دادن توانایی راه رفتن ممکن است رخ دهد. اگرچه شکل جوانی به سرعت شکل اواخر شیرخوارگی پیشرفت نمی‌کند، بقا معمولاً کمتر از 20 سال پس از شروع علائم است.
• فرم بزرگسالان این شکل کمتر رایج است و معمولاً بعد از 16 سالگی شروع می‌شود. علائم به کندی پیشرفت می‌کنند و ممکن است با مشکلات رفتاری و روانپزشکی، سوء مصرف مواد مخدر و الکل و مشکلات مدرسه و کار شروع شوند. علائم روان پریشی مانند هذیان و توهم ممکن است رخ دهد. سیر این شکل متفاوت است، با دوره‌هایی از علائم پایدار و دوره‌های کاهش سریع عملکرد. بزرگسالان ممکن است تا چندین دهه پس از علائم اولیه زنده بمانند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائم ذکر شده در بالا را مشاهده کردید یا در مورد علائم یا علائم خود نگرانی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

علل

لوکودیستروفی متاکروماتیک یک اختلال ارثی است که توسط یک ژن غیر طبیعی (جهش یافته) ایجاد می‌شود. این بیماری در الگوی اتوزومال مغلوب به ارث می‌رسد. ژن مغلوب غیرطبیعی روی یکی از کروموزوم‌های غیرجنسی (اتوزوم) قرار دارد. برای به ارث بردن یک اختلال اتوزومال مغلوب، هر دو والدین باید ناقل باشند، اما معمولاً علائمی از این بیماری را نشان نمی‌دهند. کودک مبتلا دو نسخه از ژن غیر طبیعی را به ارث می‌برد – یکی از هر والدین.

شایع‌ترین علت لوکودیستروفی متاکروماتیک، جهش در ژن ARSA است. این جهش منجر به کمبود آنزیمی می‌شود که لیپید‌هایی به نام سولفاتید‌ها را تجزیه می‌کند که در میلین ایجاد می‌شوند.

به ندرت، لوکودیستروفی متاکروماتیک ناشی از کمبود نوع دیگری از پروتئین (پروتئین فعال‌کننده) است که سولفاتید‌ها را تجزیه می‌کند. این امر به دلیل جهش در ژن PSAP ایجاد می‌شود.

تجمع سولفاتید‌ها سمی است و سلول‌های تولیدکننده میلین – که ماده سفید نیز نامیده می‌شود – را که از اعصاب محافظت می‌کنند، از بین می‌برد. این منجر به آسیب به عملکرد سلول‌های عصبی در مغز، نخاع و اعصاب محیطی می‌شود.

تشخیص

پزشک شما یک معاینه فیزیکی – از جمله معاینه عصبی – انجام می‌دهد و علائم و سابقه پزشکی را برای بررسی علائم لکودیستروفی متاکروماتیک بررسی می‌کند.

ممکن است پزشک آزمایشاتی را برای تشخیص این اختلال تجویز کند. این آزمایشات همچنین به تعیین شدت اختلال کمک می‌کند.

• تست‌های آزمایشگاهی آزمایش خون به دنبال کمبود آنزیمی است که باعث لوکودیستروفی متاکروماتیک می‌شود. برای بررسی سطح سولفاتید می‌توان آزمایش ادرار انجام داد.
• آزمایشات ژنتیکی پزشک شما ممکن است آزمایشات ژنتیکی را برای جهش در ژن مرتبط با لکودیستروفی متاکروماتیک انجام دهد. او همچنین ممکن است آزمایش اعضای خانواده، به ویژه زنان باردار (آزمایش قبل از تولد) را برای جهش در ژن توصیه کند.
• مطالعه هدایت عصبی این آزمایش تکانه‌های عصبی الکتریکی و عملکرد عضلات و اعصاب را با عبور جریان کمی از الکترود‌های روی پوست اندازه‌گیری می‌کند. پزشک شما ممکن است از این آزمایش برای بررسی آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) استفاده کند که در افراد مبتلا به لکودیستروفی متاکروماتیک رایج است.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). این آزمایش از آهنربا‌های قدرتمند و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از مغز استفاده می‌کند. این‌ها می‌توانند یک الگوی راه راه مشخص (تیگروئید) ماده سفید غیرطبیعی (لوکودیستروفی) در مغز را شناسایی کنند.
• تست‌های روانشناسی و شناختی. پزشک شما ممکن است توانایی‌های روانی و تفکر (شناختی) را ارزیابی کند و رفتار را ارزیابی کند. این آزمایش‌ها ممکن است به تعیین اینکه این وضعیت چگونه بر عملکرد مغز تأثیر می‌گذارد کمک کند. مشکلات روانپزشکی و رفتاری ممکن است اولین نشانه در اشکال لوکودیستروفی متاکروماتیک در نوجوانان و بزرگسالان باشد.

درمان

لکودیستروفی متاکروماتیک هنوز قابل درمان نیست، اما آزمایشات بالینی نویدبخش درمان آینده است. هدف درمان فعلی پیشگیری از آسیب عصبی، کند کردن پیشرفت اختلال، پیشگیری از عوارض و ارائه مراقبت‌های حمایتی است. تشخیص زودهنگام و مداخله ممکن است نتایج را برای برخی از افراد مبتلا به این اختلال بهبود بخشد.

با پیشرفت این اختلال، سطح مراقبت مورد نیاز برای رفع نیاز‌های روزانه افزایش می‌یابد. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما برای کمک به مدیریت علائم و نشانه‌ها و تلاش برای بهبود کیفیت زندگی با شما همکاری خواهد کرد. در مورد امکان شرکت در کارآزمایی بالینی با پزشک خود صحبت کنید.

لوکودیستروفی متاکروماتیک را می‌توان با چندین روش درمانی مدیریت کرد:

• دارو‌ها دارو‌ها ممکن است علائم و نشانه‌هایی مانند مشکلات رفتاری، تشنج، مشکل در خواب، مشکلات گوارشی، عفونت و درد را کاهش دهند.
• فیزیوتراپی، کار و گفتار درمانی. فیزیوتراپی برای تقویت انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل و حفظ دامنه حرکتی ممکن است مفید باشد. کاردرمانی و گفتار درمانی می‌تواند به حفظ عملکرد کمک کند.
• کمک‌های تغذیه‌ای کار با متخصص تغذیه (متخصص تغذیه) می‌تواند به ارائه تغذیه مناسب کمک کند. در نهایت، ممکن است بلعیدن غذا یا مایعات مشکل شود. این ممکن است به دستگاه‌های تغذیه کمکی با پیشرفت بیماری نیاز داشته باشد.
• سایر درمان‌ها. ممکن است با پیشرفت بیماری به درمان‌های دیگری نیاز باشد. به عنوان مثال می‌توان به ویلچر، واکر یا سایر وسایل کمکی اشاره کرد. تهویه مکانیکی برای کمک به تنفس؛ درمان‌هایی برای پیشگیری یا رفع عوارض؛ و مراقبت‌های طولانی مدت یا بستری شدن در بیمارستان.

مراقبت از لوکودیستروفی متاکروماتیک می‌تواند پیچیده باشد و در طول زمان تغییر کند. قرار‌های منظم پیگیری با تیمی از متخصصان پزشکی با تجربه در مدیریت این اختلال ممکن است به پیشگیری از برخی عوارض کمک کند و شما را با پشتیبانی مناسب در خانه، مدرسه یا محل کار مرتبط کند.

درمان‌های بالقوه آینده

درمان‌های بالقوه لوکودیستروفی متاکروماتیک که در حال مطالعه هستند عبارتند از:

• ژن درمانی و سایر انواع سلول درمانی که ژن‌های سالم را جایگزین ژن‌های بیمار می‌کند
• جایگزینی آنزیم یا درمان تقویتی برای کاهش تجمع مواد چرب
• درمان کاهش سوبسترا که باعث کاهش تولید مواد چرب می‌شود

مقابله و حمایت

مراقبت از یک کودک یا یکی از اعضای خانواده مبتلا به اختلال مزمن و به تدریج بدتر مانند لوکودیستروفی متاکروماتیک می‌تواند استرس‌زا و خسته‌کننده باشد. سطح مراقبت‌های فیزیکی روزانه با پیشرفت بیماری افزایش می‌یابد. ممکن است ندانید که چه انتظاری دارید و ممکن است نگران توانایی خود در ارائه مراقبت‌های مورد نیاز باشید.

این مراحل را برای آماده‌سازی خود در نظر بگیرید:

• با این اختلال آشنا شوید. تا جایی که می‌توانید در مورد لکودیستروفی متاکروماتیک بیاموزید. سپس می‌توانید بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید و مدافع خود یا فرزندتان باشید.
• تیمی از متخصصان مورد اعتماد را پیدا کنید. شما باید تصمیمات مهمی در مورد مراقبت بگیرید. مراکز پزشکی با تیم‌های تخصصی می‌توانند اطلاعاتی در مورد این اختلال به شما ارائه دهند، مراقبت‌های شما را بین متخصصان هماهنگ کنند، به شما در ارزیابی گزینه‌ها و ارائه درمان کمک کنند.
• به دنبال خانواده‌های دیگر باشید. صحبت با افرادی که با چالش‌های مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند می‌تواند اطلاعات و حمایت عاطفی را برای شما فراهم کند. از پزشک خود در مورد گروه‌های حمایتی در جامعه خود بپرسید. اگر گروهی برای شما مناسب نیست، شاید پزشکتان بتواند شما را با خانواده‌ای که با این اختلال سروکار داشته‌اند در تماس باشد. یا ممکن است بتوانید پشتیبانی گروهی یا فردی را به صورت آنلاین پیدا کنید.
• حمایت از مراقبین را در نظر بگیرید. در صورت نیاز برای مراقبت از عزیزتان کمک بخواهید یا بپذیرید. گزینه‌های پشتیبانی اضافی می‌تواند شامل پرسش در مورد منابع مراقبت از مهلت، درخواست حمایت از خانواده و دوستان، و صرف زمان برای علایق و فعالیت‌های خود باشد. مشاوره با یک متخصص سلامت روان ممکن است به سازگاری و مقابله کمک کند.