سوراخ بیضی باز یا PFO چه علائمی دارد و چطور درمان میشود؟
فورامن اوال باز (PFO) یا سوراخ بیضی باز سوراخی در قلب است که پس از تولد به شکلی که باید بسته نمیشود. این سوراخ بین دهلیز راست و چپ قرار دارد.
به موازات رشد کودک در رحم، سوراخ بیضی در بین دهلیز راست و چپ شکل میگیرد. این سوراخ معمولا در دوران نوزادی بسته میشود. هنگامی که فورامن اوال بسته نمیشود، به آن فورامن اوال باز Patent foramen ovale میگویند.
اکثر مردم هرگز نیاز به درمان برای فورامن اوال باز ندارند.
علائم
فورامن اوال باز در حدود 1 نفر از 4 نفر وجود دارد، اما اکثر افراد مبتلا هرگز نمیدانند که به آن مبتلا هستند. یک فورامن اوال باز اغلب در طول آزمایشات برای سایر مشکلات سلامتی کشف میشود.
-------
علت و عوارض مشکل پزشکی از چیست؟
علل
مشخص نیست که چه چیزی باعث باز ماندن فورامن اوال در برخی افراد میشود، اگرچه ژنتیک ممکن است در این امر نقش داشته باشد.
عملکرد طبیعی قلب پس از تولد
درک نحوه عملکرد قلب ممکن است به شما در درک نقش فورامن اوال قبل از تولد کمک کند.
قلب شما دارای چهار حفره است که خون را پمپاژ میکند:
- محفظه فوقانی سمت راست (دهلیز راست). دهلیز راست خون فقیر از اکسیژن را از بدن شما دریافت میکند و آن را از طریق دریچه سه لتی به بطن راست پمپ میکند.
- محفظه پایین سمت راست (بطن راست). بطن راست خون را از طریق یک رگ بزرگ به نام شریان ریوی پمپاژ میکند و به ریهها میرود، جایی که خون دوباره با اکسیژن تامین میشود و دی اکسید کربن از خون خارج میشود. خون از طریق دریچه ریوی پمپ میشود که وقتی بطن راست بین ضربانها شل میشود، بسته میشود.
- اتاق فوقانی چپ (دهلیز چپ). دهلیز چپ خون غنی از اکسیژن را از ریهها از طریق سیاهرگهای ریوی دریافت میکند و آن را از طریق دریچه میترال به بطن چپ پمپ میکند.
- محفظه تحتانی چپ (بطن چپ). بطن چپ خون غنی از اکسیژن را از طریق بزرگترین رگ خونی بدن (آئورت) و به بقیه بدن پمپ میکند. خون از طریق دریچه آئورت میگذرد که در هنگام شل شدن بطن چپ نیز بسته میشود.
قلب کودک در رحم
از آنجا که نوزاد در رحم نفس نمیکشد، ریهها هنوز کار نمیکنند. یعنی نیازی به پمپاژ خون به ریهها نیست. در این مرحله خون از ریههای نوزاد دور میزند و از مسیر متفاوتی برای انتقال خون غنی از اکسیژن از مادر به بدن نوزاد استفاده میکند.
خون غنی از اکسیژن از طریقبند ناف از جفت به بدن نوزاد میرسد. در بدن نوزاد، رگهای خونی بهبند ناف متصل میشوند. خون غنی از اکسیژن از طریق سیاهرگی که خون را از بدن به دهلیز راست (ورید اجوف تحتانی) تخلیه میکند، به قلب میرود. این خون در سراسر سوراخ بیضی و به دهلیز چپ هدایت میشود. از آنجا خون وارد بطن چپ میشود که آن را در سراسر بدن پمپاژ میکند.
قلب نوزاد تازه متولد شده
هنگامی که ریههای کودک شروع به کار میکنند، جریان خون در قلب تغییر میکند. اکنون خون غنی از اکسیژن از ریهها میآید و وارد دهلیز چپ میشود. در این مرحله جریان خون مسیر طبیعی را طی میکند.
فشار خونی که از قلب پمپاژ میکند معمولاً باعث بسته شدن دهانه فلپ سوراخ بیضی میشود. در بیشتر افراد، دهانه در نهایت بسته میشود، معمولاً در دوران نوزادی.
عوارض
به طور کلی، یک سوراخ بیضیباز (PFO) عوارضی ایجاد نمیکند. برخی از افراد مبتلا به PFO ممکن است نقایص قلبی دیگری داشته باشند.
عوارض احتمالی فورامن اوال باز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اکسیژن خون پایین. به ندرت، فورامن اوال باز میتواند باعث دور زدن مقدار قابل توجهی از خون از ریهها شود و باعث کاهش سطح اکسیژن خون (هیپوکسمی) شود.
- سکته. گاهی اوقات لختههای خون کوچک در سیاهرگها ممکن است به قلب بروند. آنها ممکن است از طریق سوراخ بیضی باز شده و به سمت چپ قلب بروند، جایی که میتوانند به مغز بروند و جریان خون را مسدود کنند و باعث سکته مغزی ایسکمیک شوند.
برخی از مطالعات نشان دادهاند که PFO در افراد مبتلا به سکته مغزی غیرقابل توضیح و میگرن همراه با اورا شایعتر است. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. معمولاً دلایل دیگری برای این شرایط وجود دارد، و این فقط یک تصادف است که فرد PFO نیز دارد.
تشخیص
معمولاً PFO زمانی تشخیص داده میشود که آزمایشهایی برای نگرانی سلامت دیگری انجام شود. اگر پزشک مراقبتهای اولیه شما فکر میکند که ممکن است PFO داشته باشید یا قبلاً تشخیص داده شده است، یک پزشک آموزش دیده در زمینه بیماریهای قلبی (متخصص قلب) ممکن است نوعی اکوکاردیوگرام را برای مشاهده دقیقتر نحوه عملکرد قلب شما توصیه کند.
اگر تشخیص داده شد که سوراخ بیضی اختراعی دارید و سکته کردهاید، ممکن است پزشک شما را به یک دکتر آموزش دیده در زمینه بیماریهای مغز و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) ارجاع دهد.
تستها
اکوکاردیوگرام برای تشخیص PFO استفاده میشود. اکوکاردیوگرام آناتومی، ساختار و عملکرد قلب شما را نشان میدهد.
اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک
در این آزمایش رایج، امواج صوتی که از یک دستگاه عصایی (مبدل) به قلب شما هدایت میشوند، تصاویر ویدیویی از قلب شما در حال حرکت تولید میکنند. پزشکان ممکن است از این آزمایش برای تشخیص فورامن اوال باز و تشخیص سایر مشکلات قلبی استفاده کنند.
انواع این روش ممکن است برای شناسایی سوراخهای بیضی باز استفاده شود، از جمله:
- داپلر جریان رنگ. وقتی امواج صوتی از سلولهای خونی که در قلب شما حرکت میکنند منعکس میشوند، گام آنها تغییر میکند. این تغییرات (سیگنالهای داپلر) به رنگهای مختلف در اکوکاردیوگرام نمایش داده میشوند و میتوانند به پزشک کمک کنند تا سرعت و جهت جریان خون در قلب شما را بررسی کند.
اگر سوراخ بیضی باز دارید، اکوکاردیوگرافی داپلر جریان رنگی میتواند جریان خون را بین دهلیز راست و دهلیز چپ تشخیص دهد.
- مطالعه کنتراست سالین (مطالعه حباب). در حین مطالعه حباب، یک محلول نمک استریل تکان داده میشود تا حبابهای ریز تشکیل شود و سپس به داخل ورید تزریق میشود. حبابها به سمت راست قلب شما حرکت میکنند و در اکوکاردیوگرام ظاهر میشوند.
اگر سوراخی بین دهلیز چپ و دهلیز راست وجود نداشته باشد، حبابها به سادگی در ریهها فیلتر میشوند. اگر سوراخ اختراعی بیضی دارید، حبابهایی در سمت چپ قلب ظاهر میشود.
اکوکاردیوگرافی از راه مری
تایید یک سوراخ بیضی باز توسط اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک دشوار است. پزشک شما ممکن است نیاز به انجام نوع خاصی از اکوکاردیوگرام به نام اکوکاردیوگرام از راه مری داشته باشد تا قلب و جریان خون در قلب را بررسی کند.
برخلاف اکوکاردیوگرام استاندارد، که در آن ترانسدیوسر روی قفسه سینه شما حرکت میکند، اکوکاردیوگرام ترانس مری از یک مبدل کوچک متصل به انتهای پروب استفاده میکند. یک پزشک به آرامی پروب را در لولهای که از دهان شما به معده شما (مری) منتهی میشود، وارد میکند. قبل از شروع عمل، گلوی شما بیحس میشود و به شما دارو (آرامبخش) میدهند تا راحت باشید.
اکوکاردیوگرام ترانس مری به طور کلی دقیقترین آزمایش موجود برای تشخیص شکاف اختراع اوال است.
درمان
اکثر افرادی که دارای فورامن اوال باز هستند نیازی به درمان ندارند. اگر هنگام انجام اکوکاردیوگرام به دلایل دیگر، PFO پیدا شود، معمولاً روشی برای بستن دهانه انجام نمیشود.
با این حال، اگر سطح اکسیژن خون شما پایین است و یا اگر سکته مغزی غیرقابل توضیحی داشتهاید، ممکن است پزشک شما روشی را برای بستن سوراخ در قلب توصیه کند.
بستن فورامن اوال باز برای جلوگیری از میگرن در حال حاضر به عنوان اولین درمان توصیه نمیشود. بستن سوراخ بیضی باز برای جلوگیری از سکته مغزی مکرر تنها زمانی انجام میشود که متخصص قلب و مغز و اعصاب تشخیص دهند که بسته شدن برای شما مفید است.
داروها
پزشک شما ممکن است داروهایی را برای کاهش خطر عبور لختههای خون از فورامن بیضی توصیه کند. رقیقکنندههای خون (ضد انعقادها) ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به سوراخ بیضی که دچار سکته مغزی شدهاند، مفید باشد.
جراحی یا روشهای دیگر
روشهای بستن سوراخ بیضی باز عبارتند از:
- بسته شدن دستگاه پزشکان میتوانند دستگاهی را وارد کنند که سوراخ بیضی باز را در طی یک روش به نام کاتتریزاسیون قلبی مسدود میکند. در این روش، دستگاه بستن در انتهای یک لوله بلند و انعطافپذیر (کاتتر) قرار دارد.
پزشک کاتتر با نوک دستگاه را وارد رگ خونی در کشاله ران کرده و با استفاده از تصاویر اکوکاردیوگرام به عنوان راهنما، آن را در جای خود هدایت میکند.
عوارض این روش غیرمعمول است، اما ممکن است شامل پارگی قلب یا عروق خونی، حرکت دستگاه، یا ضربان قلب نامنظم (آریتمی) باشد.
- بستن جراحی جراح میتواند با باز کردن قلب و بخیه زدن دهانه فلاپی، سوراخ بیضی باز را ببندد. این جراحی قلب را میتوان با استفاده از یک برش بسیار کوچک انجام داد و ممکن است با استفاده از تکنیکهای رباتیک انجام شود.
اگر شما یا فرزندتان برای اصلاح مشکل قلبی دیگری تحت عمل جراحی قرار میگیرید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که فورامن اوال باز را همزمان با جراحی اصلاح کنید.
شیوه زندگی و درمانهای خانگی
اگر میدانید سوراخ بیضی ثباز دارید، اما علائمی ندارید، احتمالاً هیچ محدودیتی در فعالیتهای خود نخواهید داشت.
اگر مسافتهای طولانی را طی میکنید، رعایت توصیههایی برای جلوگیری از لخته شدن خون بسیار مهم است. اگر با ماشین سفر میکنید، استراحت کنید و کمی پیادهروی کنید. در هواپیما، حتماً مایعات زیادی بنوشید و هر زمان که ایمن بود راه بروید.