اختلال شخصیتی خودشیفتگی چه علائمی دارد و چطور تشخیص داده می‌شود؟
اختلال شخصیت خودشیفته Narcissistic personality disorder – یکی از چندین نوع اختلال شخصیت – یک وضعیت روانی است که در آن افراد احساس مهم بودن خود، نیاز عمیق به توجه و تحسین بیش از حد، روابط آشفته، و عدم همدلی با دیگران دارند. اما پشت این نقاب از اعتماد به نفس شدید، عزت نفس شکننده‌ای نهفته است که در برابر کوچکترین انتقادی آسیب‌پذیر است.
اختلال شخصیت خودشیفته در بسیاری از زمینه‌های زندگی مانند روابط، کار، مدرسه یا امور مالی مشکلاتی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفتگی ممکن است به طور کلی ناراضی و ناامید باشند وقتی که لطف یا تحسین خاصی به آنها داده نمی‌شود که معتقدند سزاوار آن هستند. آنها ممکن است روابط خود را ناتمام بدانند و دیگران از بودن در کنار آنها لذت نبرند.
درمان اختلال شخصیت خودشیفته حول محور گفتار درمانی (روان درمانی) است.
علائم
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت خودشیفته و شدت علائم متفاوت است. افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند:
- احساس اغراق‌آمیز از خود بزرگ بینی داشته باشید
- احساس استحقاق داشته باشید و مستلزم تحسین مداوم و بیش از حد است
- انتظار داشته باشید که حتی بدون دستاورد‌هایی که آن را تضمین می‌کند، برتر شناخته شوید
- دستاورد‌ها و استعداد‌ها را اغراق‌آمیز کنید
- مشغول تخیلات در مورد موفقیت، قدرت، درخشش، زیبایی یا همسر عالی باشید
- باور کنید که آنها برتر هستند و فقط می‌توانند با افراد به همان اندازه خاص معاشرت کنند
- مکالمات را در انحصار خود درآورید و افرادی را که آنها را حقیر می‌دانند تحقیر یا تحقیر کنید
- انتظار لطف ویژه و انطباق بی‌چون و چرا با انتظارات آنها را داشته باشید
- از دیگران برای به دست آوردن آنچه می‌خواهند بهره ببرید
- ناتوانی یا عدم تمایل به شناخت نیاز‌ها و احساسات دیگران
- به دیگران حسادت کنید و باور کنید که دیگران به آنها حسادت می‌کنند
- رفتاری متکبرانه یا متکبرانه داشته باشید و خود را متکبر، خودستا و متظاهر ببینید.
- اصرار بر داشتن بهترین‌ها از همه چیز – برای مثال، بهترین ماشین یا دفتر کار
در عین حال، افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفتگی در رسیدگی به هر چیزی که به عنوان انتقاد از آنها تلقی می‌کنند، مشکل دارند و می‌توانند:
- وقتی درمان خاصی دریافت نمی‌کنند، بی‌تاب یا عصبانی می‌شوند
- مشکلات بین فردی قابل توجهی دارند و به راحتی احساس حقارت می‌کنند
- با خشم یا تحقیر واکنش نشان دهید و سعی کنید طرف مقابل را تحقیر کنید تا خود را برتر جلوه دهید
- در تنظیم احساسات و رفتار مشکل دارند
- مشکلات عمده‌ای را در مواجهه با استرس و سازگاری با تغییرات تجربه کنید
- احساس افسردگی و خلق و خوی می‌کنند زیرا آنها به کمال نمی‌رسند
- احساس پنهانی ناامنی، شرم، آسیب‌پذیری و تحقیر داشته باشید
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است نخواهند فکر کنند که مشکلی وجود دارد، بنابراین ممکن است بعید باشد که به دنبال درمان باشند. اگر آنها به دنبال درمان باشند، به احتمال زیاد برای علائم افسردگی، مصرف مواد مخدر یا الکل، یا سایر مشکلات سلامت روانی است. اما توهین‌های درک شده به عزت نفس ممکن است پذیرش و پیگیری درمان را دشوار کند.
اگر جنبه‌هایی از شخصیت خود را که در اختلال شخصیت خودشیفته مشترک است تشخیص می‌دهید یا غمگین هستید، به پزشک معتمد یا ارائه‌دهنده سلامت روان مراجعه کنید. دریافت درمان مناسب می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی شما لذت بخش‌تر و لذت بخش‌تر شود.
علل
مشخص نیست که چه چیزی باعث اختلال شخصیت خودشیفته می‌شود. همانند رشد شخصیت و سایر اختلالات سلامت روان، علت اختلال شخصیت خودشیفته احتمالاً پیچیده است. اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد:
- محیط – عدم تطابق در روابط والدین و فرزند همراه با ستایش بیش از حد یا انتقاد بیش از حد که با تجربه کودک سازگار نیست.
- ژنتیک – ویژگی‌های ارثی
- نوروبیولوژی – ارتباط بین مغز و رفتار و تفکر
عوامل خطر
اختلال شخصیت خودشیفته مردان را بیشتر از زنان مبتلا می‌کند و اغلب در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. به خاطر داشته باشید که اگرچه برخی از کودکان ممکن است ویژگی‌های خودشیفتگی را نشان دهند، اما این ممکن است به سادگی مربوط به سن آنها باشد و به این معنی نیست که آنها به اختلال شخصیت خودشیفته ادامه خواهند داد.
اگرچه علت اختلال شخصیت خودشیفته مشخص نیست، برخی از محققان فکر می‌کنند که در کودکان آسیب‌پذیر بیولوژیکی، سبک‌های فرزندپروری که بیش از حد محافظه‌کارانه یا غفلت‌آمیز هستند ممکن است تأثیر بگذارد. ژنتیک و نوروبیولوژی نیز ممکن است در ایجاد اختلال شخصیت خودشیفتگی نقش داشته باشد.
عوارض
عوارض اختلال شخصیت خودشیفته و سایر شرایطی که می‌تواند همراه با آن رخ دهد، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات رابطه
- مشکلات در محل کار یا مدرسه
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات سلامت جسمانی
- سوء استفاده از مواد مخدر یا الکل
- افکار یا رفتار خودکشی
پیشگیری
از آنجایی که علت اختلال شخصیت خودشیفته ناشناخته است، هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. با این حال، ممکن است به موارد زیر کمک کند:
- در اسرع وقت برای مشکلات روانی دوران کودکی درمان شوید
- در خانواده درمانی شرکت کنید تا راه‌های سالم برقراری ارتباط یا کنار آمدن با تعارضات یا پریشانی عاطفی را بیاموزید
- در کلاس‌های والدین شرکت کنید و در صورت نیاز از درمانگران یا مددکاران اجتماعی راهنمایی بخواهید
تشخیص
برخی از ویژگی‌های اختلال شخصیت خودشیفته مشابه سایر اختلالات شخصیت است. همچنین، ممکن است به طور همزمان بیش از یک اختلال شخصیت تشخیص داده شود. این می‌تواند تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته را چالش برانگیزتر کند.
تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته معمولاً بر اساس موارد زیر است:
- علائم و نشانه‌ها
- یک معاینه فیزیکی برای اطمینان از اینکه مشکل جسمی در ایجاد علائم خود ندارید
- یک ارزیابی روانشناختی کامل که ممکن است شامل پر کردن پرسشنامه باشد
- معیار‌ها در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا
درمان
درمان اختلال شخصیت خودشیفته، گفتار درمانی (روان درمانی) است. در صورت داشتن سایر شرایط سلامت روان، ممکن است دارو‌ها در درمان شما گنجانده شوند.
روان درمانی
درمان اختلال شخصیت خودشیفته حول محور گفتار درمانی است که روان درمانی نیز نامیده می‌شود. روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند:
- یاد بگیرید که با دیگران بهتر ارتباط برقرار کنید تا روابط شما صمیمی‌تر، لذت بخش‌تر و با ارزش‌تر شود
- دلایل احساسات خود و آنچه شما را به رقابت، بی‌اعتمادی به دیگران و شاید تحقیر خود و دیگران سوق می‌دهد را درک کنید.
حوزه‌های تغییر جهت کمک به پذیرش مسئولیت و یادگیری موارد زیر است:
- روابط شخصی واقعی و همکاری با همکاران را بپذیرید و حفظ کنید
- شایستگی و پتانسیل واقعی خود را بشناسید و بپذیرید تا بتوانید انتقادات یا شکست‌ها را تحمل کنید
- توانایی درک و تنظیم احساسات خود را افزایش دهید
- تاثیر مسائل مربوط به عزت نفس خود را درک کرده و تحمل کنید
- میل خود را برای اهداف دست نیافتنی و شرایط ایده آل رها کنید و آنچه را که دست یافتنی است و آنچه را که می‌توانید انجام دهید بپذیرید.
درمان می‌تواند کوتاه‌مدت باشد تا به شما در مدیریت در مواقع استرس یا بحران کمک کند، یا می‌تواند به طور مداوم برای کمک به شما در دستیابی و حفظ اهدافتان ارائه شود. اغلب، شامل اعضای خانواده یا افراد مهم در درمان می‌تواند مفید باشد.
دارو‌ها
هیچ دارویی برای درمان اختلال شخصیت خودشیفته استفاده نمی‌شود. با این حال، اگر علائم افسردگی، اضطراب یا سایر شرایط را دارید، دارو‌هایی مانند دارو‌های ضد افسردگی یا دارو‌های ضد اضطراب ممکن است مفید باشند.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
ممکن است در مورد درمان احساس تدافعی کنید یا فکر کنید که این درمان غیر ضروری است. ماهیت اختلال شخصیت خودشیفته همچنین می‌تواند این احساس را در شما ایجاد کند که درمان ارزش وقت و توجه شما را ندارد و ممکن است وسوسه شوید که آن را ترک کنید. اما مهم است که:
- ذهن خود را باز نگه دارید. روی پاداش‌های درمان تمرکز کنید.
- به برنامه درمانی خود پایبند باشید. در جلسات درمانی برنامه‌ریزی شده شرکت کنید و هر دارویی را طبق دستور مصرف کنید. به یاد داشته باشید، ممکن است کار سختی باشد و ممکن است گاهی اوقات با شکست مواجه شوید.
- برای سوء مصرف الکل یا مواد مخدر یا سایر مشکلات سلامت روانی تحت درمان قرار بگیرید. اعتیاد‌ها، افسردگی، اضطراب و استرس شما می‌توانند از یکدیگر تغذیه کنند و منجر به چرخه‌ای از درد عاطفی و رفتار ناسالم شوند.
- روی هدف خود متمرکز بمانید. با در نظر گرفتن اهداف خود و یادآوری اینکه می‌توانید برای ترمیم روابط آسیب دیده تلاش کنید و از زندگی خود راضی‌تر شوید انگیزه خود را حفظ کنید.
