برخی از ماها به صورت «جزئی» نئاندرتال هستیم و همین مطلب روی نحوه تاثیر داروها تاثیر می‌گذارد!
داروی وارفارین که برای رقیق کردن خون استفاده می‌شود، دارویی است که دوز آن باید خیلی دقیق محاسبه شود. اگر کمتر از دوز لازم داده شود بیمار در معرض لخته شدن خون و فرستاده شدن این لخته‌ها به اعضایی مانند مغز و سکته مغزی به اصطلاح آمبولیک قرار می‌گیرد و اگر بیشتر از حد نیاز تجویز شود، خطر خونریزی را در پی دارد.
اما بر اساس یک پژوهش اخیر، آن دسته از ما که ژن‌های خاصی را با یکی از نزدیک‌ترین عموزاده‌های انسانی خود، یعنی نئاندرتال‌ها، به صورت مشترک داریم، تجویز دوز دقیق داروها ممکن است چالش‌برانگیزتر باشد.
طبق این تحقیق، آنزیم‌هایی که مسئول تجزیه دارو‌هایی مانند وارفارین، ایبوپروفن و استاتین‌های کاهش‌دهنده کلسترول هستند، منشأ باستانی دارند. این یافته می‌تواند توضیح دهد که چرا همه ما به یک شکل به داروها واکنش نشان نمی‌دهیم.
محقق ارشد این مطالعه، هوگو زبرگ، متخصص ژنتیک تکاملی از مؤسسه «کارولینسکا»ی سوئد، می‌گوید: «این یکی از مواردی است که آمیختگی با نئاندرتال‌ها تأثیر مستقیمی در بالین بیماران دارد. دوز‌های درمانی می‌تواند برای حاملان نوعی ژن نئاندرتال سمی باشد.»
پیشرفت‌ها در توالی‌یابی ژنتیکی نشان داده است که اجداد مستقیم ما – آن‌هایی که در ده‌ها هزار سال در هر گوشه‌ای از کره زمین سرگردان بودند – برای بزرگ کردن خانواده‌ها مدتی در همسایسگی گروه‌های قبلی مهاجران در طول مسیر مهاجرتی‌شان، توقف داشته‌اند و این همجواری در مواردی باعث آمیزش و اشتراک ژن‌ها شده است.
ما هنوز به طور کامل در مورد تاثیرات این ژن‌ها مشترک نمی‌دانیم. اما سال به سال دانش ما در این مورد و تکامل ژنتیکی در حال افزایش است.
یکی از مهم‌ترین چیزهایی که باید در مورد آن تحقیق کنیم تاثیر این ژن‌ها روی آنزیم‌ها و پروتئین‌ها بدن ما و اهمیت آن از نظر سلامتی است.
CYP2C9 ژنی است که سیتوکروم P450 را کد می‌کند. سیتوکروم P450 یک ابرخانواده آنزیمی در کبد است که وظیفه تجزیه طیف وسیعی از دارو‌هایی را بر عهده دارد: از داروهیا ضدالتهاب گرفته تا ضد صرع.
اشکل متفاوتی از سیتوکروم P450 وجود دارد. در واقع CYP2C9 به 20 شیوه مختلف می‌تواند کد شود. برخی از این تغییرات می‌تواند روی متابولیسم دارو و دوز داروی مورد نیاز شما تاثیر بگذارد.
مثلا حاملان CYP2C9*2 ممکن است برخی از داروها را کندتر متابولیزه کنند. CYP2C9*2 حدود 70 درصد نسبت به CYP2C9*1 که افراد بیشتری آن را دارند، فعالیت کمتری دارد.
زبرگ و همکارانش با توجه به جفت ژن‌هایی که حدس می‌زدند ریشه در ژنوم‌های نئاندرتال‌ها دارد، توالی‌های ژنی 146 خانواده را با هم مقایسه کردند.
آنها دریافتند که بخشی از DNA برخی از این خانواده‌ها که سیتوکروم P450 خاصی را رمزگذاری می‌کند به اندازه کافی به نسخه نئاندرتال شبیه است تا این فرض را مطرخ کند که ده‌هزار سال پیش به واسطه اختلاط انسان‌های مدرن و نئاندرتال به ما منتقل شده است.
این یافته ممکن است تفاوت زیادی در نحوه درمان ما با دارو‌هایی مانند وارفارین یا استاتین‌ها ایجاد نکند. یعنی لزومی ندارد که برای تعیین دوز وارفارین شما آزمایش ژنتیکی بدهید و روش آسان‌تر همان آزمایش معروف pt و INR است که بیماران نیازمند به وارفارین باید مرتب انجام بدهند و بسیار آسان‌تر و ارزان‌تر است.
با این حال با افزایش دانش خودمان در مورد تفاوت‌های آنزیمی بین انسان‌ها و جنبه‌های تکاملی آنها می‌توانیم درک بهتری از کل فرایند داشته باشیم.
این تحقیق در مجله Pharmacogenomics منتشر شده است.
