در قمر اروپای سیاره برجیس، یخی کرکی در اعماق اقیانوسهای ایجاد میشود که به مانند برف، اما به صورت معکوس، از عمق به سمت سطح میبارد!
برای اختر زیستشناسان، قمر اروپا یکی از جذابترین اجرام در منظومه شمسی است. به گفته ناسا، این ماه سیاره برجیس (مشتری) توسط اقیانوسی به عمق 60 تا 150 کیلومتر پوشیده شده که در روی خود یک پوسته یخی به ضخامت 15 تا 25 کیلومتردارد.
اندازه اروپا یک چهارم زمین است، اما اقیانوس سراسری آن ممکن است دو برابر تمام اقیانوسهای زمین آب در خود جا داده باشد و اروپا را به مکانی جذاب برای جستجوی حیات فرازمینی تبدیل کرده است.
مطالعه جدیدی که در شماره آگوست مجله Astrobiology منتشر شده، نشان میدهد که پوسته یخی اروپا ممکن حاوی “یخ فرازیل frazil “، یعنی تجمع کرکیمانند از کریستالهای یخ باشد. این لایه یخ نازک کسری از نمک صفحه یخی زیر خود را دارد. پس صفحات یخی اروپا ممکن است کمتر از آنچه قبلاً تصور میشد شور باشند.
ناتالی ولفنبرگر، سرپرست تیم تحقیق، میگوید: «زمانی که اروپا را بررسی میکنیم، به پژوهش در مورد شوری و ترکیب اقیانوسهای آن علاقهمندیم، زیرا این مطلب یکی از مواردی است که بر قابلیت سکونت بالقوه آن یا حتی وجود نوع حیات در آن تاثیر میگذارد.»
مدارگرد جدید ناسا، اروپا کلیپر Europa Clipper، قرار است در اکتبر 2024 به فضا پرتاب شود تا در کنار ماه یخی پرواز کند تا ببیند آیا ممکن است زیستگاه مناسبی برای زندگی باشد یا خیر.
دانشمندان دانشگاه تگزاس در آستین در حال توسعه ابزار راداری ویژه اروپا کلیپر هستند که امواج آن میتوانند به زیر لایههای یخی و اقیانوس آن برسند.
به عنوان بخشی از این تلاش، محققان میخواهند به درک جدید از ساختار یخی اروپا برسند.
فعلا برای شبیهسازی شرایط یخسازی و لایههای یخی اروپا، آنها به پژوهش روی زمین هم میپردازند , دو روش اصلی تشکیل یخ در زیر ورقههای یخی قطب جنوب را بررسی کردهاند.
در یک شکل، یخ از سطح قفسه یخ رشد میکند.
و در شکل دیگر، یخ پولکی یا کرکی frazil ، در آب سرد دریا شکل میگیرد و مانند برفی با جریان معکوس به سمت بالا حرکت میکند و در نهایت در زیر ورقه یخ به دام میافتد!
احتمالا در اروپا هم یخ کرکی با تنها 10 درصد میزان نمک آب تشکیل میشود.
این یخ کم نمک نه تنها میتواند بر ساختار و استحکام پوسته یخی اروپا تأثیر بگذارد، بلکه میتواند بر میزان نفوذ رادار کلیپر به یخ نیز تأثیر بگذارد.