کشف پروتئینی که به روش کاملاً جدیدی از پیشرفت دیابت نوع 2 جلوگیری می‌کند – امیدهای تازه – آیا در یکی دو دهه آینده دیابت با روش‌های مولکولی و ژنی درمان خواهد شد؟
بر اساس پژوهشی که توسط محققان دانشکده پزشکی آیکان در مانت ساینای انجام شده، مکانیسم مولکولی تازه‌ای کشف شده که می‌تواند از مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی نوع 2 جلوگیری کند. این تحقیق نشان می‌دهد که تغییر شیوه «بیان» یک پروتئین خاص می‌تواند از سلول‌های بتا محافظت کند و از مقاوم شدن بیماران به انسولین جلوگیری کند.
تحقیقات جدید بر روی پروتئین خاصی به نام ChREBP (پروتئین اتصال به عنصر پاسخ کربوهیدرات) متمرکز شده. این پروتئین به دو صورت می‌تواند بیان شود: ChREBP-alpha و ChREBP-beta.
در حضور گلوکز خون بالا، سلول‌های بتا برای بازسازی به ChREBP-بتا متکی هستند. اما، در بیماران دیابت نوع 2، سطوح مداوم گلوکز خون بالا منجر به بیان بیش از حد ChREBP-بتا می‌شود که در نهایت باعث مرگ سلول‌های بتا می‌شود.
از طرف دیگر، ChREBP-alpha تا حدودی از آسیب ناشی از بیان بیش از حد ChREBP-بتا محافظت می‌کند. این دو شکل از ChREBP در کنار هم برای حفظ عملکرد سلول‌های بتا سالم کار می‌کنند. این تحقیق جدید چگونگی بازیابی این تعادل را به عنوان یک درمان فرضی برای دیابت نوع 2 پیشنهاد کرده.
دو روش برای خنثی کردن اثرات سمی فعالیت بیش از حد ChREBP-بتا پیشنهاد شده. اولین و واضح‌ترین روش، بیان مصنوعی ChREBP-alpha بود. اما نکته جالب‌تر این بود که محققان دریافتند که اثرات مفید ناشی از بیان بیش از حد ChREBP-alpha از فعال شدن پروتئین دیگری به نام فاکتور هسته‌ای – فاکتور اریتروئید 2 (Nrf2) ناشی می‌شود.
Nrf2 از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند و دارو‌های متعددی برای فعال کردن Nrf2 در حال حاضر در مراحل اولیه آزمایشات بالینی انسانی طراحی شده‌اند.
دونالد اسکات، محققی که روی این مطالعه جدید کار می‌کند، می‌گوید این امکان وجود دارد که این دارو‌های جدید به عنوان درمان‌های آینده دیابت نوع 2 عمل کنند.
اسکات گفت: «این کشف هیجان‌انگیز فرصتی را برای توسعه روش‌هایدرمانی ایجاد می‌کند که این مکانیسم مولکولی را هدف قرار می‌دهند، به طور مؤثری تولید ChREBPβ را مسدود کنند و در نتیجه توده سلول‌های β را حفظ می‌کنند.»
البته دانشمندان در گام‌های اول این تحقیق هستند و باید بر دشواری‌های زیادی غلبه کنند. به عنوان مثال، محققان خاطرنشان می‌کنند که ترکیبات فعال‌کننده Nrf2 احتمالاً باید به طور خاص بافت سلول‌های بتا را هدف قرار دهد تا از عوارض جانبی سرتاسری یا سیستمیک آن بر بدن جلوگیری شود.
اما مطمئناً این یک مسیر بنیادی جدید جذاب و امیدوارکننده است که امید برای جلوگیری از پیشرفت بیماران دیابتی نوع 2 به اشکال شدیدتر بیماری را زنده می‌کند.
مطالعه جدید در مجله Nature Communications منتشر شده است.
