باران اسیدی چیست و چه خطراتی برای محیط زیست و انسان‌ها دارد؟
جوزف گافمن
در سال ۱۹۳۶ دانشمندانی که «منطقه‌ی تحت بررسی هابردبروک» را در «نیوهمپشایر» مطالعه می‌کردند، یک کشف تکان‌دهنده داشتند.
آخرین نمونه‌ی باران آنها تقریبا ۱۰۰بار اسید‌ی‌تراز باران معمول بود. در این سطوح، رگبار باران‌های اسیدی، در طی دهه‌ها اکوسیستم‌های دریایی و پوشش گیاهی منطقه را از بین می‌برد. در حالی که خیلی فوری نتایج‌شان را با دیگر محققان در اشتراک می‌گذاشتند، مصمم بودند تا به دو سوال پاسخ دهند: چه چیزی مسبب این باران‌های مرگبار بود؟ و برای توقف آن چه اعمالی قابل انجام بود؟
باران هرگز فقط از آب تشکیل نمی‌شود. مواد شیمیایی و ذرات معلق در جو می‌توانند در هر قطره‌ی باران یافت شوند. و برخی از این ترکیبات -مثل کربن‌دی‌اکسید- حتی باران‌های عادی را نیز کمی اسیدی می‌کنند. ولی این اهمیتی ندارد درمقایسه با اسید‌های قوی‌ای که وقتی آب با اکسیدهای نیتروژن و گوگرددی‌اکسید واکنش می‌دهد، تشکیل می‌شوند. در مقایس پی‌اچ که اسیدیته را اندازه می‌گیرد، هر عدد صحیح نشانه‌ی اسیدیته‌ی ۱۰ برابر از عدد بزرگتر ازخودش است. و درحالی که باران عادی دارای پی‌اچ نزدیک ۵.۴ است، بارانی که با این گازها واکنش داشته، می‌تواند به اندازه ۳.۷ پایین بیاید. اکسیدهای نیتروژن و دی‌اکسیدگوگرد می‌توانند به طور طبیعی به عنوان محصولات جانبی کوتاه‌مدت فوران آتشفشان‌ها یا صاعقه ظاهر شوند. ولی نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و ماشین‌هایی با سوخت فسیلی دائما حجم‌های زیادی از این گازها را به هوا پمپ می‌کنند.
این گازهای خطرناک با باد منتقل می‌شوند و تا فاصله‌ی ۱۰۰ کیلومتری از منبع آلودگی پخش می‌شوند. مانند ابرهای متحرک و مخرب، حضور آنها به طور قابل توجه‌ای باعث افزایش اسیدیته‌ی باران های محلی می‌شود، که باران، برف و مه اسیدی را ایحاد می‌کند. همه‌ی این دریاچه‌ها و جوی و نهرهای اسیدی، باعث مرگ محصولات و جنگل‌ها می‌شود، و به خاک برای رشد محصولات بعد آسیب می‌زند. با گذشت زمان باران اسیدی حتی می‌تواند باعث پوسیدن سازه‌های انسانی از سنگ یا فلز شود.
با رسیدن به دهه‌ی ۱۹۷۰، دانشمندان در آمریکای شمالی و اروپا باران اسیدی را به عنوان خطری بزرگ و زیست‌محیطی رده‌بندی کردند. اما جدا از شواهد روشنی که مشکل را به آلودگی هوا ربط می‌دهد، شرکت‌ها این مسئولیت را رد کردند و تحقیقات را زیر سوال بردند. در ایالات متحده‌ی آمریکا، شرکت‌های بزرگ علیه تعدیل کردن آلودگی هوا لابی کردند، و سیاستمداران را قانع کردند که چنین سایست‌هایی هزینه‌های انرژی را بالا می‌برد و مشاغل را تهدید می‌کند. این موانع منجر به این شد که دولت ایجاد تغییر را به تأخیر بیاندازد، و حکم تحقیقات بیشتر در این‌باره را بدهد. اما پس از یک دهه افزایش نگرانی، کنگره بالاخره دست به کار شد.
از آنجایی که انبوه انتشار گوگرددی‌اکسید از نیروگاه‌ها می‌آمد، دولت یک اندازه برای کل مقدار آن تعیین کرد که بخش الکتریسته همان مقدار را بتواند در هرسال تولید کند. سپس، آنها میزان انتشار مجاز را به تعداد مشخصی «سهمیه» تقسیم کردند که بین نیروگاه‌ها توزیع شد. سپس هر نیروگاه می‌توانست تصمیم بگیرد که تا اندازه‌ی مجاز گوگرددی‌اکسید تولید کند، یا مقدار انتشار را کاهش دهد و سهمیه‌ی- باقی‌مانده را به سایر نیروگاه‌ها بفروشد. این نظام، معروف به «کنترل و تجارت(CAT)»، این انعطاف‌پذیری را به نیروگاه‌ها داد که هزینه‌ها را پایین نگه دارند، درحالی که به طور جدی میزان آلودگی را محدود می‌کرد.
خیلی از منتقدان این سهمیه‌ها را مجوزی برای ایجاد آلودگی دانستند، یا بیان کردند که دولت با این کار هوای پاک را معامله می‌کند. ولی از آنجایی که قرار بود این کنترل، پنج سال از برنامه بکاهد، شرکت‌های خدمات را مجبور به کاهش تولید و انتشار در دراز مدت کرد. بعضی از نیروگاه‌ها در دودکش‌ها گوگردزدا تعبیه کردند، و یا استفاده‌ی از زغال سنگ با گوگرد کم و گاز طبیعی را شروع کردند. انتشار اکسیدهای تیروژن هم کاهش یافتند توسط فناوری‌های تقریبا کم‌هزینه. این پیشرفت‌ها به بخش الکتریسیته اجازه‌ی رشد کردن داد درحالی که «کنترل (cap)» آلودگی را تحت نظارت داشت. تا سال ۱۹۸۵، کانادا و اتحادیه اروپا راه‌حل‌های خود را به کار گرفتند، و معاهدات بین‌المللی شروع به گردش کردند تا آلودگی هوا را به طور جهانی کاهش دهند.
امروز، این سیاست اقتصادی علم محور باران اسیدی را تا حد زیادی در سرتاسر آمریکا و کانادا از بین برده‌است. و درحالی که خیلی از اکوسیستم‌ها برای بهبود نیازمند زمان هستند، دانشمندان سرعت ترمیمِ- سایر مناطق را بالا برده‌اند، با بازگرداندن موجودات ضروری‌ای که به علت باران اسیدی کشته شده‌اند. بعضی از کشورها، مانند روسیه، هند و چین همچنان به شدت به زغال سنگ‌های- با گوگرد بالا متکی هستند، و به کشمکش با عواقب محیطی ادامه می‌دهند. با این حال، تغییر تقریبا سریع باران اسیدی از تهدید بزرگ به مسئله‌ی کوچک به طور درستی به عنوان پیروزی‌ای برای سیاست‌هایی که از محیط زیست مراقبت کردند، جشن گرفته‌می‌شود. «کنترل و تجارت(CAT)» نمی‌تواند تمام مشکلات محیط‌زیستی را حل کند. ولی با استفاده‌ی از توافقهای علمی برای هدایت این سیاست، بهره گرفتن از فناوری سودمند، و نترسیدن از اعمال کردن هزینه‌ی مناسب برای آلودگی، کشورها می‌توانند طوفان رو به رشد تخریب را قبل از آنکه خیلی دیر شود متوقف کنند.
