مرغ مگس‌خوار چگونه پرواز می‌کند؟
کریستسنا جی. هورم و آلخاندرو ریکو-چه گوارا
در کسری از ثانیه، مرغ‌های مگس‌خوار می توانند حرکات آکروباتیک هوایی شگفت‌انگیزی بزنند، بین زمین و هوا ناهار بخورند، یک گل را گرده افشانی کنند و حتی با یک پشتک از دست خطر فرار کنند. و آنها می‌توانند تمام این‌ها را در حین دستیابی پرواز معلق پایدار انجام دهند ــ یک شاهکار هوایی که هیچ پرنده دیگری قادر به انجامش نیست. به نظرتان چگونه این کار را می‌کنند؟
و آماده … حرکت. آیا توانستید ببینیدش؟ عبور چند حشره وز‌وز کن یا خطای دید نبود. شما فقط مرغ مگس‌خواری را دیدید که حرکات آکروباتیک هوایی شگفت‌انگیزی انجام می‌دهد. در هوا غذا می‌خورد، گل را گرده‌افشانی می‌کند و با پشتکی از خطر می‌گریزد ـــ همه این‌ها در کسری از ثانیه اتفاق می‌افتد. خب بریم صحنه آهسته را ببینیم و همه حرکات این جانور سریع را تحلیل کنیم.
اول اینکه سرعت پروازشان شگفت‌انگیز است. مرغ‌های مگس خوار معمولا ۳۰ تا ۴۰ بار در ثانیه بال می‌زنند که صدایی با فرکانس بالا را تولید می‌کنند. دلیل نام‌گذاری آنها هم همین است. آنها برای بال زدن با این سرعت، به عضلات سینه‌ای نیرومندی نیاز دارند که حتی در برخی گونه‌ها یک سوم وزن بدن را تشکیل می‌دهند. اما راز اصلی پرواز سریعشان در مچ آن‌هاست. در اکثر پرندگان فقط حرکت رو به پایین بال آنها را در هوا نگه می‌دارد و با بالا آمدن بال، انرژی را برای حرکت بعدی بازیابی می‌کنند. اگر‌چه مرغ‌های مگس خوار، در طی حرکت به سمت بالا مچ‌هایشان را می‌چرخانند که الگوی بال زدنشان را شبیه به ۸ می‌کند که باعث بالا نگه‌داشتن مداوم پرنده در طی بال زدن می‌شود.
در کنار ماهیچه‌های قدرتمند آنها، این تکنیک مخصوص تولید نیروی بر‌آر به مرغ‌های مگس خوار امکان دستیابی به پرواز معلق پایدار را می‌دهد ـــ که باعث پدید آمدن یک شاهکار هوایی می‌شود. معلق ماندن در هوا به او کمک می‌کند تا فورا هر کجا خواست ثابت بایستد و دور و برش را ارزیابی کند. سپس، آنها می‌توانند به هر جهتی پرواز کنند و با جثه کوچک خود به سرعتی فرا‌تر از سرعت جت برسند. و از آنجا که آنها می‌توانند به هر یک از بال‌هایشان سرعت و زاویه متفاوتی بدهند، آنها می‌توانند چرخش‌های فوق العاده‌ای حتی زمانیکه به عقب یا وارونه پرواز می‌کنند انجام دهند.
البته، پرواز به این شکل می‌تواند بسیار خسته کننده باشد. معلق ماندن یکی از انرژی‌گیر‌ترین انواع حرکت در بین حیوانات است. آنها برخلاف انتظار با جثه کوچکشان، بالا‌ترین میزان سوخت‌و‌ساز را بین مهره‌داران دارند. اینطوری می‌توانند دفعات زیادی غذا بخورند ـــ که معمولا به طور متوسط به ۴ وعده در ساعت در حین پرواز می‌رسد. خوشبختانه، با معلق بودن می‌توانند غذا را در هر زاویه‌ای بدون مشکل به‌دست آورند حتی غذایی که دسترسی از راه عادی به آن غیر‌ممکن است. آنها می‌توانند با منقار‌های بلند و باریک خود به اعماق گل برسند و شهد آن را با زبان‌های نازک و شیار‌دار‌شان بمکند. این مایع شیرین بخش عمده‌ای از منبع غذایی مرغ مگس خوار را تشکیل می‌دهد و هر کدام می‌توانند روزانه در بیش از صد وعده غذایی شش برابر وزن خود شهد بخورند. با هر بار شهد خوردن، با جابه‌جایی گرده هایی که از گل قبلی به بدنشان چسبیده است، به گرده افشانی گل هم کمک می‌کنند.
این فرایند دشواری است که مرغ‌های مگس خوار در کسری از ثانیه از عهده‌اش بر می‌آیند. اما اگر ما کمی با دقت بیشتری بنگریم، ممکن است نیاز باشد با آزمایشات جدی‌تری حرکات آکروباتیک هوایی آنها را بررسی کنیم. مرغ‌های مگس‌خوار، آمار گل‌هایی که اخیرا تخلیه کرده‌اند را به اندازه گل‌هایی که مقصد بعدی آن‌هاست ارزیابی می‌کنند. و هر پرنده برای محافظت از این منطقه گل‌دار در مقابل مرغ‌های مگس‌خوار دیگر با بی‌رحمی با آنها می‌جنگد. آنها در یک جنگ هوایی تن به تن با کمک منقار نیزه مانند و پرواز فوق سریع خود اول به تعقیب یکدیگر و سپس به فرو کردن منقار در بدن حریف و کندن پر‌های هم می‌پردازند. منقار‌های برخی از گونه‌ها به شکل خار‌دار، قلاب‌مانند و یا حتی اره‌مانند برای مبارزه تخصص یافته است. بعضی از مرغ‌های مگس‌خوار از این قابلیت شمشیر‌بازی هوایی خود برای دور کردن پرندگان بزرگتر مثل جغد‌ها و شاهین‌ها از خود استفاده می‌کنند. اما شدید‌ترین مبارزه‌ها بین مرغ‌های مگس‌خوار نر بر سر مرغ‌های مگس‌خوار ماده و گل‌ها اتفاق می‌افتد. خوشبختانه، این دوئل‌ها، تلفات جانی کمی می‌دهند. بعد از ۱۵ تا ۲۰ ثانیه، معمولا یکی از طرفین تسلیم می‌شود ـــ و می‌رود تا جایی دیگر به دنبال صبحانه‌اش بگردد.
مرغ‌های مگس‌خوار بعد از آن همه مبارزه کردن،غذا خوردن و پرواز کردن گاهی‌اوقات هم نیاز دارند برای رهایی از خستگی‌های روزانه به خواب زمستانی سبکی که خفتگی می‌نامیم، بروند. ضربان قلب آنها ــ که عدد بسیار بالایی نسبت به سایر حیوانات دارد ــ از ۱۲۰۰ بار در دقیقه به زیر ۵۰ می‌رسد. اما وقتی بعد از ۴ تا ۷ ساعت خواب، بیدار می‌شوند سوخت‌و‌ساز بسیار سریعشان دوباره به حالت اول بر می‌گردد. با وجود سرعت و قدرت بی‌نظیرشان، جای تعجب ندارد که سرخپوست‌های ازتک به این پرندگان پر‌انرژی به عنوان نماینده خدای جنگ اویتسیلوپوچتلی، احترام می‌گذاشتند این یاد‌آوری برای ماست که قوی‌ترین نیرو‌ها هم می‌توانند در کوچک‌ترین چیز‌ها باشند.
