آترکتومی اربیتال: امید تازهای برای باز کردن رگهای خونرسان قلب (عروق کرونر) کسانی که به صورت معمول نمیتوان برایشان استنت نصب کرد
به زودی میتوان به بیماران مبتلا به بیماری قلبی با یک روش جدید برای باز کردن عروق قلبی مسدود شده با استفاده از یک لوله کوچک پوشیده شده با مته الماسی کمک کرد.
از این دستگاه برای از بین بردن رسوبات کلسیمی که باعث بیماری عروق کرونر قلب میشوند، استفاده میشود. این تجمعات کلسیمی در داخل رگهای خونی با جلوگیری از جریان خون – شایعترین علت حملات قلبی – هستند.
درمان استاندارد شامل قرار دادن یک استنت یعنی یک لوله سیمی کوچک یا فنر مانند است که شریان را باز میکند. اما در یک سوم بیماران این عمل امکانپذیر نیست زیرا کلسیم زیادی در داخل رگ وجود دارد و استنت به طور ایمن در جای خود نمیتواند قرار بگیرد. اگر فشاری زیادی به استنت وارد شود تا جا بگیرد، احتمال پارگی آن زیاد است که می تواند عواقب فاجعه باری داشته باشد.
در این موارد، حذف کلسیم – معروف به پلاک – حیاتی است. رویههایی که برای انجام این کار تا حالا استفاده میشدند، اما همیشه ایمن یا مؤثر نیستند.
اما در روش جدید که آترکتومی اربیتال orbital atherectomy نام دارد و در حال حاضر در 16 مرکز NHS ارائه شده، تلاش شده از این محدودیت کاسته شود.
در این روش از یک حلقه فلزی مسطح استفاده میکنند که مانند مته و از داخل به حارج میچرخد. این مته با یک لوله انعطافپذیر نازک که از طریق رگهای خونی بدن هدایت میشود به سطح انسداد میرسد.
این حلقه دارای سطح ناهمواری است که با الماسهای میکروسکوپی پوشانده شده است و هنگامی که مانند مته چرخانده میشود، پلاک را از بین میبرد.
بیش از دو میلیون بریتانیایی از بیماری عروق کرونر قلب رنج میبرند و این عارضه سالانه حدود 66000 مرگ ناشی از حمله قلبی را ناشی میشود.
بیشتر بیماران با استنت درمان میشوند که خطر کمتری نسبت به روش جایگزین یعنی عمل بای پس قلب دارد. در بای پس قلبی شریان مسدود شده بریده میشود و با یک رگ خونی سالم که از قسمت دیگری از بدن بیمار گرفته میشود، جایگزین میشود.
اما برای قرار دادن یک استنت، یک کاتتر با یک بالون کوچک وارد ورید مچ دست میشود و وقتی به ناحیه مسدود شده برسد باد میشود. این کار استنت را باز میکند و پلاک را در کنارههای شریان میفشارد تا خون آزادانه در جریان باشد.
با این حال، زمانی که کلسیم بیش از حد وجود دارد و نمی توان استنت را نصب کرد، عملیات استاندارد NHS برای پاک کردن باید انجام شود. این شامل قرار دادن یک کاتتر با یک دستگاه متصل است که مانند مته می چرخد.
این دستگاه فقط زمانی کار میکند که به سمت جلو در شریان حرکت میکند، به این معنی که این خطر وجود دارد که ممکن است به رگ خونی آسیب برساند، و اگر شریان پهن باشد، همیشه به اندازه کافی از انسداد نمیکاهد.
در سال های اخیر روشی به نام شاک ویو تراپی shockwave therapy توسعه یافته است که از امواج اولتراسوند ضربهای برای پاکسازی کلسیم استفاده می کند. اما دکتر اگرد میگوید که در ده درصد موار که کلسیم تنها در یک طرف شریان تجمع مییابد، انرژی ناشی از امواج شوک از بین میرود و رسوبات را تجزیه نمیکند.
روش ذیگری که تست شده لیزر درمانی بوده اما این دستگاه بسیار گران است و تنها در تعداد انگشت شماری از بیمارستانهای بریتانیا استفاده می شود.
اما با آترکتومی اربیتال، هم حلقه پوشیده از الماس و هم کاتتر با یک حرکت مثل چوب پنبهباز کن یطریهای نوشیدنی در داخل شریان میچرخند و میتوانند در شریانهای وسیعتر کار کند.
در یک مطالعه روی 433 بیمار که تحت این روش قرار گرفتند، در 98 درصد استنت با موفقیت نصب شود و سه چهارم آنها برای سه سال دیگر بدون مشکلات اساسی مانند بیماری قلبی، سکته یا حملات قلبی زنده ماندند.
یکی از بیمارانی که از این روش سود می برد کیث اسمیت 73 ساله از نورثامبرلند است.
این مهندس بازنشسته و پدربزرگ دو فرزند در سال 2020 دچار حمله قلبی شد و یک استنت گذاشت. اما به او هشدار داده شد که در نهایت به استنت در دو شریان دیگرش نیاز خواهد داشت زیرا آنها مسدود شده بودند.
وقتی کیت ماه گذشته برای عمل جراحی به بیمارستان فریمن در نیوکاسل رفت، پزشکان متوجه شدند که شریانهای او کلسیفیه شده و برای استنتگذاری مناسب نیست.
پس از انجام آترکتومی اربیتال، آقای اسمیت دو استنت گذاشت و از آن زمان تاکنون بدون درد بوده است.