واسکولیت چیست و چه انواعی دارد؟ علائم و شیوه درمان

واسکولیت یعنی التهاب رگ‌های خونی است. این التهاب می‌تواند باعث ضخیم شدن دیواره رگ‌های خونی شود که باعث کاهش عرض مسیر عبور از رگ می‌شود. اگر جریان خون محدود شود، می‌تواند منجر به آسیب اندام و بافت شود.

انواع مختلفی از واسکولیت وجود دارد و بیشتر آن‌ها نادر هستند. واسکولیت ممکن است فقط یک عضو یا چند عضو را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت می‌تواند کوتاه مدت یا طولانی مدت باشد.

واسکولیت می‌تواند هر کسی را مبتلا کند، اگرچه برخی از انواع آن در گروه‌های سنی خاص شایع‌تر است. بسته به نوع ، ممکن است  بیمار بدون درمان بهبود پیدا کند . اکثر انواع برای کنترل التهاب و جلوگیری از شعله ور شدن نیاز به دارو دارند.

انواع واسکولیت

1. بیماری بهجت
2. بیماری بورگر
3. سندرم چرگ اشتراوس
4. کرایوگلوبولینمی
5. آرتریت سلول غول پیکر
6. گرانولوماتوز وگنر
7. پورپورای هنوخ شونلین
8. بیماری کاوازاکی
9. آرتریت تاکایاسو

علائم واسکولیت

علائم و نشانه‌های عمومی بیشتر انواع واسکولیت عبارتند از:

• تب
• سردرد
• خستگی
• کاهش وزن
• درد و درد عمومی

سایر علائم و نشانه‌ها مربوط به قسمت‌هایی از بدن است که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، از جمله:

• دستگاه گوارش. اگر معده یا روده تحت تأثیر قرار گرفته باشد، ممکن است بعد از غذا خوردن احساس درد کنید. زخم و سوراخ شدن ممکن است و ممکن است منجر به خون در مدفوع شود.
• گوش‌ها. سرگیجه، صدای زنگ در گوش و کاهش ناگهانی شنوایی ممکن است رخ دهد.
• چشم‌ها. واسکولیت می‌تواند باعث قرمزی و خارش یا سوزش چشمان شود. آرتریت سلول غول پیکر می‌تواند باعث دوبینی و کوری موقت یا دائمی در یک یا هر دو چشم شود. گاهی اوقات این اولین علامت بیماری است.
• دست یا پا. برخی از انواع واسکولیت می‌توانند باعث بی‌حسی یا ضعف در دست یا پا شوند. کف دست‌ها و کف پا‌ها ممکن است متورم یا سفت شوند.
• ریه‌ها اگر واسکولیت ریه‌های را تحت تأثیر قرار دهد ممکن است دچار تنگی نفس یا حتی سرفه خونی شوید.
• پوست. خونریزی زیر پوست می‌تواند به صورت لکه‌های قرمز ظاهر شود. واسکولیت همچنین می‌تواند باعث ایجاد توده یا زخم‌های باز روی پوست  شود.

علل واسکولیت

علت دقیق واسکولیت به طور کامل شناخته نشده است. برخی از انواع به ساختار ژنتیکی فرد مربوط می‌شود. برخی دیگر ناشی از حمله اشتباه سیستم ایمنی به سلول‌های رگ‌های خونی است. محرک‌های احتمالی برای این واکنش سیستم ایمنی عبارتند از:

• عفونت‌هایی مانند هپاتیت B و هپاتیت C
• سرطان‌های خون
• بیماری‌های سیستم ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلرودرمی
• واکنش به دارو‌های خاص

عوامل خطر واسکولیت

واسکولیت ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به برخی اختلالات را افزایش دهند عبارتند از:

• سن. آرتریت سلول غول پیکر به ندرت قبل از 50 سالگی رخ می‌دهد، در حالی که بیماری کاوازاکی در کودکان کمتر از 5 سال شایع است.
• سابقه خانوادگی. بیماری بهجت، گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت و بیماری کاوازاکی گاهی در خانواده‌ها دیده می‌شود.
• انتخاب‌های سبک زندگی استفاده از کوکائین می‌تواند خطر ابتلا به واسکولیت را افزایش دهد. سیگار کشیدن، به خصوص اگر مردی کمتر از 45 سال دارید، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری بورگر را افزایش دهد.
• دارو‌ها واسکولیت گاهی اوقات می‌تواند توسط دارو‌هایی مانند هیدرالازین، آلوپورینول، مینوسیکلین و پروپیل تیوراسیل ایجاد شود.
• عفونت‌ها ابتلا به هپاتیت B یا C می‌تواند خطر ابتلا به واسکولیت را افزایش دهد.
• اختلالات ایمنی افرادی که دارای اختلالاتی هستند که در آن سیستم ایمنی آن‌ها به اشتباه به بدن خود حمله می‌کند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به واسکولیت باشند. به عنوان مثال می‌توان به لوپوس، آرتریت روماتوئید و اسکلرودرمی اشاره کرد.
• جنس بیمار. آرتریت سلول غول پیکر در زنان بسیار شایع‌تر است، در حالی که بیماری بورگر در مردان شایع‌تر است.

عوارض واسکولیت

عوارض واسکولیت به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. یا ممکن است مربوط به عوارض جانبی دارو‌های تجویزی باشد که برای درمان این بیماری استفاده می‌کنید. عوارض واسکولیت عبارتند از:

• آسیب اندام. برخی از انواع واسکولیت می‌تواند شدید باشد و باعث آسیب به اندام‌های اصلی شود.
• لخته شدن خون و آنوریسم. ممکن است لخته خون در یک رگ خونی ایجاد شود و جریان خون را مسدود کند. به ندرت، واسکولیت باعث ضعیف شدن و برآمدگی رگ خونی می‌شود و آنوریسم را تشکیل می‌دهد.
• از دست دادن بینایی یا نابینایی. این یک عارضه احتمالی آرتریت سلول غول پیکر درمان نشده است.
• عفونت‌ها برخی از دارو‌های مورد استفاده برای درمان واسکولیت ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند. این می‌تواند را مستعد ابتلا به عفونت کند.

تشخیص واسکولیت

پزشک احتمالاً با گرفتن سابقه پزشکی و انجام یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند. او ممکن است از بیمار بخواهد که تحت یک یا چند آزمایش و روش تشخیصی قرار بگیرد تا سایر شرایطی که شبیه واسکولیت هستند را رد کند یا واسکولیت را تشخیص دهد. آزمایش‌ها و روش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایشات خون این آزمایش‌ها به دنبال علائم التهاب مانند سطح بالای پروتئین واکنش‌گر C هستند. شمارش کامل سلول‌های خونی می‌تواند نشان دهد که آیا گلبول‌های قرمز کافی دارید یا خیر. آزمایش‌های خونی که به دنبال آنتی‌بادی‌های خاص هستند – مانند آزمایش آنتی‌بادی سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل (ANCA) – می‌توانند به تشخیص واسکولیت کمک کنند.
• تست‌های تصویربرداری تکنیک‌های تصویربرداری غیرتهاجمی می‌توانند به تعیین رگ‌های خونی و اندام‌های آسیب‌دیده کمک کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند به پزشک کمک کنند که آیا بینلر به درمان پاسخ می‌دهد یا خیر. تست‌های تصویربرداری برای واسکولیت شامل اشعه ایکس، اولتراسوند، توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) است.
• اشعه ایکس از عروق خونی (آنژیوگرافی). در طول این روش، یک کاتتر انعطاف‌پذیر، شبیه یک نی نازک، در یک شریان یا ورید بزرگ قرار داده می‌شود. سپس رنگ مخصوصی به داخل کاتتر تزریق می‌شود و در حالی که رنگ سرخرگ یا ورید را پر می‌کند، اشعه ایکس گرفته می‌شود. خطوط کلی رگ‌های خونی در اشعه ایکس حاصل قابل مشاهده است.
• بیوپسی این یک روش جراحی است که در آن پزشک نمونه کوچکی از بافت را از ناحیه آسیب دیده بدن برمی دارد. سپس پزشک این بافت را برای علائم واسکولیت بررسی می‌کند.

درمان واسکولیت

درمان بر کنترل التهاب و مدیریت هر گونه شرایط زمینه‌ای که ممکن است باعث ایجاد واسکولیت شود، متمرکز است.

دارو‌های واسکولیت

یک داروی کورتیکواستروئیدی، مانند پردنیزون، رایج‌ترین نوع دارویی است که برای کنترل التهاب مرتبط با واسکولیت تجویز می‌شود.

عوارض جانبی کورتیکواستروئید‌ها می‌تواند شدید باشد، به خصوص اگر آن‌ها را برای مدت طولانی مصرف کنید. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از افزایش وزن، دیابت و ضعیف شدن استخوان‌ها. اگر برای درمان طولانی مدت به کورتیکواستروئید نیاز باشد، احتمالاً کمترین دوز ممکن را دریافت خواهید کرد.

ممکن است دارو‌های دیگری همراه با کورتیکواستروئید‌ها برای کنترل التهاب تجویز شود تا بتوان دوز کورتیکواستروئید‌ها را سریعتر کاهش داد. داروی مورد استفاده بستگی به نوع واسکولیت موجود دارد. این دارو‌ها ممکن است شامل متوترکسات، آزاتیوپرین ( مایکوفنولات، سیکلوفسفامید، توسیلیزوماب  یا ریتوکسیماب  باشند.

دارو‌های خاصی که بیمار نیاز دارد بستگی به نوع و شدت واسکولیت دارد، کدام اندام‌ها درگیر هستند و هر مشکل پزشکی دیگری که دارید.

عمل جراحی

گاهی اوقات، واسکولیت باعث ایجاد آنوریسم – برآمدگی یا بالونی شدن دیواره رگ خونی می‌شود. این برآمدگی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد تا خطر پارگی آن کاهش یابد. شریان‌های مسدود نیز ممکن است به درمان جراحی برای بازگرداندن جریان خون به ناحیه آسیب دیده نیاز داشته باشند.