چرا هنگامی که بیمار میشویم، تب میکنیم؟
رازهای زیادی در مورد تب وجود دارد، اما می دانیم که همه پستانداران، بعضی از پرندگان و حتی تعداد کمی از بی مهرگان و گونههای گیاهی گرمای تب را احساس میکنند. این برای بیش از ۶۰۰ میلیون سال تکامل ادامه داشته است. اما هزینه قابل توجهی دارد: برای هر درجه افزایش دما، ۱۲/۵٪ افزایش انرژی مورد نیاز است. بنابراین، چرا و چگونه بدن شما تب تولید میکند؟
در سال ۱۹۱۷، پزشکان یک درمان عجیب و غریب برای سیفلیس، عفونت باکتریایی غیرقابل درمان که قرنها اروپا را ویران کرده بود، پیشنهاد کردند. مرحله ۱: بیماران مبتلا به مراحل بعدی سیفلیس را با انگلی که عامل مالاریا است، آلوده کنید. بیماری کشنده اما قابل درمان ناشی از پشه. مرحله ۲: امیدوار باشید که تب مالاریا سیفلیس را از بین ببرد. و مرحله ۳: برای مهار مالاریا، کینین تجویز کنید. اگر همه چیز طبق برنامه پیش رفت، بیمار آنها زنده و عاری از هر دو بیماری میماند. این کار باعث مرگ حدود ۱۵% از بیماران شد، اما برای کسانی که جان سالم به در بردند به نظر کارساز میرسید. این کار در واقع به درمان استاندارد سیفلیس تبدیل شد تا اینکه چند دهه بعد پنی سیلین به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. و نیروی محرکه آن کار، تب بود.
رازهای زیادی در مورد تب وجود دارد، اما آنچه میدانیم این است که همه پستانداران، بعضی پرندگان و حتی تعداد کمی از بیمهرگان و گونههای گیاهی گرمایِ تب را حس میکنند. این قضیه برای بیش از ۶۰۰ میلیون سال تکامل، ادامه داشته است. اما هزینه قابل توجهی دارد. به ازای هر ۱ درجه سانتیگراد افزایش دما در بدن انسان ۱۲/۵ درصد افزایش انرژی مورد نیاز است. برای بعضی معادل ۲۰ دقیقه دویدن است. بنابراین، چرا و چگونه بدن شما تب تولید میکند؟
دمای اصلی شما از طریق تنظیم حرارت، مجموعهای از فرآیندها که معمولا دمای شما را در حدود ۳۷ درجه سانتیگراد نگه میدارد، حفظ میشود. این مکانیزمها توسط هیپوتالاموس مغز کنترل میشوند که تغییرات دقیقهای دما را تشخیص میدهد و بر این اساس سیگنالهایی را در سراسر بدن ارسال میکند. اگر بیش از حد گرم هستید، هیپوتالاموس سیگنالهایی تولید میکند که غدد عرق شما را فعال میکند یا رگهای خونی شما را گشاد میکند. حرکت خون به سطح پوست همه این کارها گرما را آزاد میکند و شما را خنک میکند. و اگر خیلی سرد باشید، رگهای خونیتان منقبض میشوند و ممکن است شروع به لرزیدن کنید، که گرما تولید میکند.
بدن شما تعادل دمای معمول خود را به هم میزند تا تبی را ایجاد کند که بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد قرار میگیرد. در همین حال، مکانیزمهایی برای جلوگیری از افزایش بیش از ۴۱ درجه سانتیگراد، زمانی که آسیب به اندام ممکن است رخ دهد، وجود دارد.
سلولهای ایمنی که با عفونت مبارزه میکنند میتوانند با ایجاد یک آبشار بیوشیمیایی تب ایجاد کنند که در نهایت به هیپوتالاموستان برای افزایش دمای پایه بدنتان دستور میدهد. سپس بدن شما برای رسیدن به « نقطه تنظیم» جدید خود با استفاده از مکانیزمهایی برای تولید گرما، هنگام سرما دست به کار می شود. تا زمانی که به این دمای جدید برسد، نسبتاً احساس خنکی خواهید کرد، به همین دلیل ممکن است لرز را تجربه کنید.
اما چرا بدن شما این کار را انجام میدهد؟ با آنکه هیئت منصفه هنوز درباره چگونگی تأثیر مستقیم دمای بالاتر بر پاتوژنها بحث میکنند، به نظر میرسد که اثر اصلی، تب در القای سریع یک پاسخ ایمنی کل بدن است.
با قرار گرفتن در معرض دمای داخلی بالا، برخی از سلولهایتان پروتئینهای شوک حرارتی یا HSPها را آزاد میکنند، خانوادهای از مولکولها که در پاسخ به شرایط استرسزا تولید میشوند. این پروتئینها به لنفوسیتها، یکی از انواع گلبولهای سفید که با عوامل بیماریزا مبارزه میکنند، کمک میکنند تا با سرعت بیشتری به محلهای عفونت بروند. HSPها این کار را با افزایش « چسبندگی » لنفوسیتها انجام میدهند و آنها را قادر میسازند تا به دیواره رگهای خونی بچسبند و از طریق آنها فشار بیاورند تا بتوانند به مناطقی برسند که عفونت در آن موج میزند. در مورد عفونتهای ویروسی، HSPها به سلولهای مجاور کمک میکنند تا تولید پروتئین خود را کاهش دهند، که توانایی آنها را برای تکثیر محدود میکند. این مانع از گسترش ویروس میشود زیرا آنها برای تولیدمثل به دستگاه تکثیر میزبان خود وابسته هستند. همچنین از سلولهای اطراف در برابر آسیب محفاظت میکند زیرا برخی از ویروسها با پاره شدن سلولهای میزبان خود که میتواند به تخریب در مقیاس بزرگ، تجمع ریزهها و به طور بالقوه حتی به آسیب اندام منجرشود، پخش میشوند. توانایی HSPها برای محافظت از سلولهای میزبان و افزایش فعالیت ایمنی میتواند مسیر تخریب عامل بیماریزا را در داخل بدن محدود کند.
اما با وجود همه چیزهایی که در مورد نقش تب در فعال سازی سیستم ایمنی میدانیم برخی آزمایشات بالینی نشان دادهاند که داروهای سرکوب کننده تب علائم یا میزان بهبودی را بدتر نمیکند. به همین دلیل است که هیچ قانون قطعی در مورد سرکوب تب یا رها کردن آن به حال خود، وجود ندارد. پزشکان به صورت موردی تصمیم میگیرند. مدت و شدت تب، همچنین وضعیت ایمنی، سطح راحتی و سن بیمار، همگی در انتخاب درمان آنها نقش دارند. و اگر تب را به حال خود رها کنند، احتمالاً استراحت و مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی تجویز خواهند کرد. در حالی که بدن در جنگِ داغ خود ستیز میکند.