اختاپوس ممکن است واقعا یک موجود فرازمینی نباشد و شاهد آن تعداد زیاد میکرو«دنای» مشابه انسانهاست که برای ایجاد سیستم عصبی پیچیده مورد نیاز است

سیاره باشکوه ما مملو از شکال حیاتی متنوع است، اما برخی از آن‌ها قطعاً عجیب‌تر از بقیه هستند. این امر به ویژه در مورد اختاپوس صادق است، حیوانی آنقدر که آنقدر عجیب است که برخی آن را یک موجود فرازیمینی می‌دانند.

به گفته آنیل ست، عصب‌شناس بریتانیایی، اگر موجودی روی زمین به اندازه کافی عجیب باشد که بخواهیم تخیلی کنیم جای دیکری تکامل یافته،  آن موجود اختاپوس است.

با این حال، شواهد زیادی وجود دارد که تکامل اختاپوس را محکم به خود زمین پیوند می‌دهد، و تیمی از دانشمندان به رهبری نیکولاس راجوسکی زیست‌شناس سیستمی از مرکز پزشکی مولکولی Max-Delbrück به تازگی شواهد جدیدی در این مورد پیدا کرده‌اند.

آنها ویژگی‌ای را یافته‌اند که در مغز اختاپوس با مغز انسان و مغز مهره‌داران دیگر مشترک است: مجموعه عظیمی از microRNA در بافت عصبی آن‌ها.

اختاپوس‌ها از بسیاری جهات عجیب هستند. آن‌ها نیز مانند سایر سرپایان مانند کاسه ماهی باهوش هستند. و مشخص شده است که مغز ماهی مرکب تقریباً به اندازه مغز سگ‌ها پیچیده است. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اختاپوس‌ها می‌توانند رؤیا ببینند که به ندرت در بی‌مهرگان دیده می‌شود.

برخلاف سایر جانوران باهوش، سیستم عصبی اختاپوس‌های آن‌ها بسیار پراکنده است و بخش قابل توجهی از 500 میلیون نورون عجیب آن در سرتاسر بازو‌های آن‌ها پخش شده است. هر بازو قادر به تصمیم‌گیری مستقل است و حتی می‌تواند پس از قطع شدن به محرک‌ها واکنش نشان دهد.

سیستم عصبی پیچیده و هوش سرپایان چیزی شبیه به یک پازل است. این صفات در مهره‌داران نسبتاً رایج است، اما در بین بی‌مهرگان واقعاً شاخص است.

چیز عجیب دیگری در مورد اختاپوس و دیگر سرپایان وجود دارد. بدن آن‌ها می‌تواند به سرعت توالی RNA خود را در پرواز ویرایش کند تا با محیط خود سازگار شود. انطباق معمولاً اینگونه صورت نمی‌گیرد. معمولاً با DNA شروع می‌شود و این تغییرات به RNA منتقل می‌شود.

این باعث شد راجوسکی به این فکر کند که اختاپوس‌ها چه اسرار RNA دیگری ممکن است پنهان کنند.

راجوسکی و تیمش با تجزیه و تحلیل 18 نمونه به‌دست‌آمده از اختاپوس مرده – که توسط یک مؤسسه تحقیقات دریایی در ایتالیا تهیه شده بود، RNA را از اختاپوس معمولی، توالی‌یابی کردند. همچنین در این مطالعه یک اختاپوس دو نقطه‌ای کامل کالیفرنیا ( Octopus bimaculoides ) و یک ماهی مرکب دم بابونه هاوایی ( Euprymna scolopes ) مورد بررسی قرار گرفت.

آنها توالی‌یابی نمایه‌ای از RNA‌های پیام‌رسان و RNA‌های کوچک موجود در آنها انجام دادند و نتایج واقعا جالب بود.

چیزی که تیم دریافتند این بود که اختاپوس‌ها مقدار زیادی microRNA یا miRNA دارند. آن‌ها 164 ژن miRNA را در اختاپوس معمولی، و 162 ژن miRNA را در اختاپوس دو نقطه‌ای کالیفرنیا گروه‌بندی کردند.

miRNA مولکول‌های RNA غیر کدکننده‌ای هستند که به شدت در تنظیم بیان ژن نقش دارند و به مولکول‌های RNA بزرگ‌تر متصل می‌شوند تا به سلول‌ها کمک کنند تا پروتئین‌هایی را که ایجاد می‌کنند تنظیم کنند.

این واقعیت که این خانواده‌های miRNA در اختاپوس حفظ شده‌اند، مانند مکان‌های اتصال RNA، نشان می‌دهد که هنوز نقشی در زیست‌شناسی اختاپوس بازی می‌کنند، اگرچه دانشمندان هنوز نمی‌دانند که این نقش چیست.

ژنوم انسان، در مقام مقایسه، حدود 2600 miRNAS بالغ را رمزگذاری می‌کند. اما تعداد خانواده miRNA اختاپوس با حیواناتی مانند جوجه‌ها و قورباغه‌ها برابری می‌کند.

محققان می‌گویند این کشف نشان می‌دهد که هوش پیچیده، از جمله هوشمند‌های سفالوپود، ممکن است با این گسترش miRNA مرتبط باشد.

جالب اینجاست که این تنها شباهت مغز اختاپوس و مهره‌داران نیست. دانشمندان قبلاً دریافته بودند که مغز انسان و اختاپوس هر دو حاوی تعداد زیادی از نوعی سلول به نام ترانسپوزون است. به نظر می‌رسد که در سر (و بازو‌های) اختاپوس خیلی بیشتر از آن چیزی که ما درک می‌کنیم موضوع برای پژوهش وجود دارد.

گام بعدی برای تیم راجوسکی این است که تلاش کنند دقیقاً بفهمند آن miRNA‌ها چه می‌کنند.

تعداد قابل توجه مجموعه ژن miRNA در سفالوپود‌های کلوئیدی ممکن است نشان دهد که miRNA‌ها و شاید عملکرد‌های عصبی تخصصی آن‌ها عمیقاً مرتبط هستند و احتمالاً برای ظهور پیدایش پیچیده در حیوانات مورد نیاز هستند.

این تحقیق در Science Advances منتشر شده.