از کاشت تا فرآوری و خشک کردن زعفران

رپورتاژ

زعفران نیاز کمی به آب دارد و به همین علت در مناطقی که خشک هستند به خوبی کشت می شود. صفر تا صد کاشت و برداشت زعفران در ایران کاملا حرفه ای انجام می شود به طوری که 94 درصد زعفران جهان در کشور ما تولید می شود. البته برای کشت زعفران باید از روش های مناسب آگاه بود و آن ها را به درستی انجام داد. اگر نکات مربوط به کاشت زعفران رعایت نشوند، کشاورز با خسارت و ضرر و زیان رو به رو می شود. در ادامه این متن با کاشت پیاز زعفران در زمین آشنا خواهیم شد، همراه ما باشید.

فصل کاشت زعفران

فصل کاشت و برداشت زعفران می تواند در هر سال کمی متفاوت باشد، اوایل تیر تا اواسط مهر می توان زعفران را کاشت. نکته مهم این است که حتما قبل از باران های پاییزه، زعفران کاشته شده باشد. به طور کلی بهترین زمان برای کاشت و برداشت زعفران در تیر و مرداد است زیرا در این زمان رطوبت خاک کمتر است. همچنین در بازار قیمت زعفران متعادل تر است و هم چنین رطوبت پیاز زعفران قابل قبول است. رطوبت خاک اگر از یک حدی بیشتر باشد به این گیاه آسیب می رساند و رشد آن را کم می کند. پس برای کاشت پیاز زعفران در زمین باید به رطوبت خاک توجه کرد تا بازدهی بهتری داشته باشیم. رطوبت پیاز زعفران یکی دیگر از نکات مهم در این زمینه است و تاثیر مستقیمی روی رشد این گیاه دارد. رطوبت استاندارد برای پیاز زعفران 15 تا  20 درصد است اگر این مقدار از 30 بیشتر شود، وزن آن بالاتر می رود. با این شرایط کشاورز مجبور می  شود تا هزینه بیشتری برای خرید زعفران پرداخت کند. همچنین اگر رطوبت زعفران کمتر از 15 درصد باشد کیفیت بسیار پایینی خواهد داشت.

روش کاشت زعفران

کاشت پیاز زعفران در زمین به چند روش مختلف، یعنی کشت کپی و چاله ای، و کشت نواری انجام می شود. در روش کشت کپه ای، چاله ای به اندازه 29 تا 25 سانتی متر کنده می شود. سپس  بین 3 تا 15 پیاز چه می توان در داخل آن قرار داد و سپس روی آن خاک ریخت. توجه کنید که باید بین پیاز ها 15 تا 20 سانتی متر فاصله باشد و هر ردیف باید فاصله 25 تا 30 سانتی متری رعایت شود.
همان طور که گفتیم مشت نواری یک طریقه کاشت پیاز زعفران در زمین است و به 3 صورت مختلف انجام می شود. برای کاشت زعفران به صورت نواری باید به کمک بیل یا تراکتور روی زمین شیار هایی ایجاد کرد. سپس در این شیار ها و با فاصله 8 تا 10 سانتی متری، پیاز های زعفران کاشته می شوند. بهتر است این شیار های ایجاد شده 25 تا 39 سانتی متر فاصله داشته باشند. پس از کاشت پیاز زعفران در زمین به کمک بیل یا تراکتور روی آن ها خاک ریخته می شود. باید فاصله میان شیار ها بین 39 تا  40 سانتی متر  باشد تا بازدهی بالاتری داشته باشیم. زمانی که قرار است کاشت پیاز زعفران در زمین را انجام دهید لازم است تا زمین را از قبل آماده کرده باشید. باید حتما در پاییز و زمستان زمین شخم زده شوند و اگر در این زمان شرایط وجود نداشت در بهار و اول تیر آن را انجام دهید.

برداشت زعفران

سخت ترین و پر زحمت ترین مرحله برای در کاشت و برداشت زعفران، مرحله کاشت است. این مرحله شامل دو بخش یعنی چیدن و جدا کردن گل از کلاله می شود. گل های چیده شده بین 3 تا چهار روز عمر می کنند و اگر به موقع آن ها را برداشت نکنید از بین می روند. در مرحله برداشت باید توجه کنید که اگر گل زعفران در معرض باد و های گرم و نور خورشید قرار بگیرد، کیفیت آن کم می شود. منظور از کاهش کیفیت به کم شدن رنگ و عطر و در نهایت مرغوبیت زعفران است.

چیدن زعفران

بعد از این که کاشت پیاز زعفران در زمین انجام شد و اقدامات مورد نیاز برای رشد این گیاه صورت گرفت، مرحله برداشت می رسد. در این مرحله باید  گل ها را به موقع بچینید و کلاله را از آن جدا کنید. معمولا دوره گل دادن زعفران بین 15 تا 25 روز طول می کشد و در روزهای هفتم تا دهم بیشتر نیز می شود. شرایط اقلیمی و همچنین زمان آبیاری اول، زمان برداشت گل زعفران را تعیین می کنند. معمولا عصر و پیش از طلوع آفتاب این گیاه را جمع آوری می کنند. برای برداشت زعفران بهتر است از سبد های حصیری و کیسه های نخی استفاده کرد. همچنین نباید حجم زیادی از آنها روی هم قرار داد، زیرا در این صورت فشرده می شوند.

جدا کردن کلاله از گل ها

زمانی که کاشت پیاز زعفران در زمین را انجام می دهید باید تمامی مراحل کاشت و داشت و برداشت زعفران را بلد باشید.زمانی که گل ها از مزرعه جمع آوری شدند باید خیلی زود کلاله را جدا کرد. متاسفانه این گل ها دارای فساد پذیری بالایی هستند و به همین علت خیلی زود خراب می شوند. مرحله جداسازی کلاله از گل باید بسیار بهداشتی باشد و در محیط پاکیزه ای انجام شود. به طور کلی جداسازی کلاله از گل زعفران را به 3 روش مختلف انجام می دهند.
در روش اول باید گل شکافته شود که در این صورت شاخه های زعفران به همین شکل روی هم قرار می گیرند. زعفران ها به همین صورت خشک می شوند و به آن ها زعفران شاخه گفته می شود. در روش بعدی باید کلاله از محل اتصال به خامه قطع شود که در این صورت هر کدام از شاخه های جداگانه خشک می شوند. به زعفرانی که به کمک این روش به دست می آید، زعفران سرگل می گویند. در روش بعدی کلاله و بخشی از خامه در گل جدا می شود و به طور نا منظم در دستگاه خشک کن زعفران قرار می گیرد.

خشک کردن زعفران

یکی از مهم ترین نکاتی که به حفظ کیفیت زعفران کمک می کند نحوه خشک کردن آن است. اگر این مرحله را به درستی انجام دهید ارزش نهایی محصول بیشتر می شود. بعد از کاشت پیاز زعفران در زمین و برداشت آن می توانید به یکی از روش ها آن را خشک کنید. روش سنتی و روش اسپانیایی و روش صنعتی، سه روش خشک کردن زعفران هستند.

روش سنتی خشک کردن زعفران

در روش سنتی در سایه و یا اتاق گرم می توانید زعفران را خشک کنید که این کار 8 تا 12 روز طول می کشد. ایراد این روش این است که احتمال آلوده شدن و رشد میکروارگانیزم ها را زیاد می کند. زیرا مدت خشک شدن طولانی است و حتی ممکن است کیفیت و رنگ دهی زعفران را کاهش دهد.

روش اسپانیایی خشک کردم زعفران

در روش اسپانیایی باید زعفران را در شبکه توری ابریشمی قرار می دهند که دمای آن حدودا بین 50 تا 60 درجه است. باید بین نیم ساعت تا یک ساعت به زعفران حرارت داده شود تا به طور کامل خشک شود. در روش صنعتی، از سیستم های خشک کننده استفاده می شود، به طور مثال هوای داغ با زعفران برخورد کرده و آن را خشک می کند.
زمانی که کاشت پیاز زعفران در زمین انجام می شود باید امکانات لازم برای رشد بهتر محصول فراهم شود. به طور مثال به کمک کود زاج اب زعفران می توان کیفیت پیاز آن را تقویت کرد. در این متن با نکات مربوط به کاشت پیاز زعفران در خاک و روش های آن آشنا شدیم.