چرا فیلم “آخرین تانگو در پاریس” هنوز جنجالی است؟
اخیرا بحث بر سر چگونگی اجرای صحنه‌ای از فیلم “آخرین تانگو در پاریس” جنجال آفرین شده است. این سکانسی است که در آن شخصیتی که نقشش را مارلون براندو بازی می‌کند به دختر جوانی که تازه با او در پاریس آشنا شده (با بازی ماریا اشنایدر) تجاوز می‌کند.
در ویدئویی از سال ۲۰۱۳ که در روزهای اخیر دوباره مطرح و خبرساز شده، برناردو برتولوچی، کارگردان فیلم، اعتراف می‌کند که قبلاً جزییات این صحنه و این که چه چیز واقعاً قرار است اتفاق بیافتد را به بازیگر فیلم (که در آن موقع نوزده سال داشت، در حالی که براندو از او سی سال بزرگ‌تر بود) اطلاع نداده بود تا به آن شوک، شرم و انزجاری دست یابد که از این صحنه و بازی اشنایدر نیاز داشته است.
با این که خبر تازه نیست و خود اشنایدر در سال های پس از تولید فیلم در سال ۱۹۷۲ به آن اشاره کرده بود، اما این بار واکنش‌ها به آن تندتر از همیشه بوده است.
واکنش‌ها، به خصوص از سوی زنان، به این مصاحبه با برتولوچی به شکل قابل انتظاری خشمگینانه است و این سوال اساسی را پیش می‌آورد که تا کجا می‌شود به اسم هنر پیش رفت و بدیهیات اخلاقی و انسانی را نادیده گرفت؟
فیلم‌های مشهوری هستند که از این خط قرمزها فراتر رفته و در آن کارگردان‌ها، بازیگران را در موقعیت‌هایی غیرقابل قبول قرار داده‌اند اندک نیستند. سؤال این است که آیا می‌شود به بهانه خلق اثری تأثیرگذار چنین روش‌هایی را به کار گرفت؟
آیا اشنایدر ۱۹ ساله می‌توانست به خواسته برتولوچی جواب منفی دهد؟
برناردو برتولوچی، کارگردان فیلم “آخرین تانگو در پاریس”، به دنبال جنجال‌های اخیر بر سر صحنه معروف “تجاوز با استفاده از کره” در این فیلم، این بحث‌ها را “مسخره” خواند.
برتولوچی در یک مصاحبه قدیمی که در سال ۲۰۱۳ انجام داده بود و اخیرا بازنشر بخش‌هایی از آن جلب توجه کرده، تایید کرده بود که صحنه معروف “تجاوز” در فیلم “آخرین تانگو در پاریس” بدون اطلاع قبلی ماریا اشنایدر، در برنامه فیلمبرداری گنجانده شده است.
برتولوچی در آن مصاحبه گفته بود که ایده استفاده شخصیت مرد فیلم از کره برای بازسازی صحنه تجاوز به شخصیت زن، صبح روز فیلمبرداری همراه با مارلون براندو بر سر میز صبحانه شکل گرفت. آنها ماریا اشنایدر را از این صحنه مطلع نکردند برای اینکه برتولوچی قصد داشته “واکنش او را به عنوان یک دختر و نه به عنوان یک بازیگر ثبت کند.”
“فکر می‌کنم او از من و مارلون به دلیل اینکه درباره جزئیات این صحنه خبر نداده بودیم، متنفر شد”. برتولوچی در این مصاحبه قبول کرده که از قبل اطلاع ندادن به اشنایدر کار “وحشتناکی” بوده، اما گفته است که از تصمیم خود در نحوه کارگردانی آن صحنه پشیمان نیست.
بازنشر اظهارات برتولوچی درباره فیلم “آخرین تانگو در پاریس” موجی از واکنش‌ها را در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و در میان مشاهیر سینمای جهان بر انگیخت. بسیاری خواستار پس گرفتن جایزه‌های برتولوچی از او شدند و حتی گفتند که او باید برای این عمل محاکمه شود.
به دنبال همین واکنش‌ها، برتولوچی در بیانیه‌ای که روز دوشنبه (۵ دسامبر) منتشر کرد، دوباره توضیح داد که ماریا اشنایدر تنها از جزئیات صحنه مطلع نبوده. او بدفهمی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در مورد اظهارات قدیمی‌اش را “مسخره” دانست و تاکید کرد که تجاوز واقعی در صحنه فیلمبرداری رخ نداده است.
فیلم “آخرین تانگو در پاریس” که در سال ۱۹۷۲ ساخته شد، در همان زمان نمایش هم به دلیل نمایش بی‌پرده و خشونت جنجال‌برانگیز شد.
اشنایدر در این مصاحبه گفته بود که چند دقیقه قبل از فیلمبرداری از جزئیات سناریو مطلع شده و بسیار عصبانی شده است. او گفته است: “من باید با مدیر برنامه‌هایم یا وکیلم تماس می‌گرفتم تا سر صحنه بیایند، برای اینکه نمی‌توان کسی را مجبور به کاری کرد که از قبل در سناریو نبوده است، اما در آن زمان نمی‌دانستم حق این کار را دارم.”
اشنایدر بعد از این فیلم همیشه به خشونتی اشاره کرده که در حین کار بر بدن و روان او اعمال شده، در حالی که او به آن راضی نبوده است.
“مارلون به من گفت، ماریا نگران نباش، این فقط یک فیلم است”.
ماریا اشنایدر در آن مصاحبه گفته بود که برتولوچی و براندو هیچ وقت به خاطر این مسئله از او عذرخواهی نکردند. او به دنبال آزار روحی بر اثر این صحنه بعد از آن دیگر هیچ وقت با برتولوچی کار نکرد.
کارگردانی که از چشم مخاطبانش افتاد
در میان واکنش‌هایی که مشاهیر سینما و کاربران عادی در شبکه‌های به این موضوع نشان دادند، توییت کاربری به نام ماریانا توجه بسیاری جلب کرد: “ماریا اشنایدر به معنای واقعی کلمه، سالها وقت صرف کرد تا این نکته را بگوید، ولی ما تنها وقتی به حرفش گوش دادیم که برتولوچی جریان را تأیید کرد.”
چرا رضایت ماریا اشنایدر مهم بود؟
با وجود بحث‌های زیادی که در مورد نقش اخلاقی کارگردان و هنرمند پیرامون این ماجرا شکل گرفت، این مسئله توجه فمینیست‌ها و فعالان حوزه زنان را به دلیل پررنگ کردن مسئله “مالکیت بر بدن” و “نقش رضایت” در رابطه به خود جلب کرده است.
