فیلم مونیخ – معرفی و بررسی و تحلیل – Munich 2005
فیلم مونیخ نام فیلمی آمریکایی است محصول سال ۲۰۰۵ میلادی در ژانر درام تاریخی، اکشن و دلهره آور، به کارگردانی استیون اسپیلبرگ که به ماجرای کشتار ورزشکاران اسرائیلی در المپیک مونیخ در سال ۱۹۷۲ به دست گروه فلسطینی موسوم به «سازمان سپتامبر سیاه» و انتقام سازمان اطلاعات و وظایف ویژه (موساد) در عملیاتی سرّی با نام «عملیات خشم خدا» می‌پردازد.
در این عملیات، گروهی به رهبری مأمور مخفی سابق موساد، آونر (اریک بانا)، به جستجو و کشتن فهرست اعضای سپتامبر سیاه که مسئول قتل یازده ورزشکار اسرائیلی تصور می‌شدند می‌پردازند. مونیخ آشکارا از رویکرد خشونت‌آمیز دولت اسرائیل، در برابر اعمال تروریستی اعراب انتقاد می‌کند.
سال تولید : ۲۰۰۵
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : کاتلین کندی، بَری مندل، کالین ویلسن و استیون اسپیلبرگ
کارگردان : اسپیلبرگ
فیلمنامه‌نویس : تونی کاشنر و اریک رات، برمبنای کتابی نوشتهٔ جرج جوناس
فیلمبردار : یانوش کامینسکی
آهنگساز(موسیقی متن) : جان ویلیامز
هنرپیشگان : اریک بانا، دانیل کریگ، سیاران هیندز، ماتیو کاسوویتس، هانس تسیشلر، جفری راش، میشل لونسدال و ماتیو آمالریک
نوع فیلم : رنگی، ۱۶۴ دقیقه
المپیک سال ۱۹۷۲ در مونیخ، قرار بود گردهمائی آرام و صلح‌آمیز ورزشکاران زبدهٔ چهار گوشهٔ دنیا باشد ولی در پنج سپتامبر، حادثه‌ای وحشتناک روند بازی‌ها را دچار اختلال کرد: هشت مبارز فلسطینی دهکدهٔ المپیک را به اشغال خود درآوردند، دو وزشکار اسرائیلی را به قتل رساندند و نه تای دیگر را به گروگان گرفتند. گروگان‌گیرها علاوه‌بر آن که می‌خواستند سالم از آلمان خارج شوند، تقاضای آزادی زندانی‌های عرب در زندان‌های اسرائیل و آلمان را داشتند؛ ولی هنگامی که وارد فرودگاه مونیخ شدند با نیروهای پلیس و ارتش آلمان روبه‌رو شدند و در موقعیت آشفته‌ای که پیش آمد، هر نه نفری که به گروگان گرفته بودند، جان خود را از دست دادند. بلافاصله پس از این حادثه، دولت اسرائیل به موساد، سازمان اطلاعاتی کشور مأموریت داد تا فلسطینی‌های مسئول مرگ ورزشکاران اسرائیلی را پیدا کنند و به قتل برساند. یکی از مأموران جوان و آرمان‌گرای سازمان موساد، ̎آونر̎ (بانا) موظف می‌شود با گروه چهار نفرهٔ خود، آن مبارزان فلسطینی را از میان بردارد. اما او در عین حالی که گمان دارد به کشور خود خدمت می‌کند، در جریان مأموریت‌های مرگبارش به شک می‌افتد و از خود سئوال می‌کند آیا این اعمال انتقام‌جویانه به نام کشور و مردمش، از لحاظ اخلاقی توجیه‌پذیر است؟
مونیخ فیلم فرم و محتوای توأمان است. یک غافل‌گیری تمام‌عیار که ناشی از در کنار هم قرار گرفتن همهٔ آن چیزهائی است که از سپیلبرگ سراغ داشته‌ایم. یک تریلر جاسوسی مبتنی بر واقعیتی تاریخی که پُر از اوج و فرود است و به‌رغم زمان ۱۶۴ دقیقه‌اش اصلاً خسته کننده نمی‌شود. مستندنمائی اتفاقات، در کنار مؤلفه‌های آشنای سینمای اسپیلبرگ ـ و در رأس همه، اخلاق‌گرائی بی‌حد ـ و تکنیک ناب سینمائی، بالاترین جایگاه کارنامهٔ سینمائی فیلم‌ساز را به خود اختصاص می‌دهد.
مونیخ صحنه‌های درخشان زیادی دارد که بهترینش در کارکرد داستانی، فصل ماقبل آخر و شکل تعریف واقعهٔ نهائی و دلیل کشته شدن ورزشکاران اسرائیلی است. با این حال به شکل مجزا می‌توان ماندگارترین صحنهٔ فیلم را فصل گفت‌وگوی ̎آونر̎ با ̎علی̎ دانست. گفت‌وگوی یک یهودی و یک مسلمان که هر دو منطق خود را در دفاع از سرزمین‌شان دارند در شرایطی که در اتاق کناری، همراهانشان راه زیست مسالمت‌آمیز را در کنار هم یافته‌اند.
گروه همیشگی اسپیلبرگ ـ کامینسک فیلمبردار، مایکل کان تدوین‌گر و ویلیامز آهنگساز ـ مونیخ را به یک اثر شاخص تکنیکی در سینما تبدیل کرده‌اند و بازی‌ها هم ـ به ویژه درم ورد بانا و کاسوویتس ـ غافل‌گیرکننده است.