آریتمی قلبی چیست؟ راه های تشخیص و درمان آن کدام است؟
رپورتاژ
یک قلب سالم همواره با آهنگ مشخص و منظمی می‌تپد. طبیعی است که سرعت ضربان در زمان های استراحت و یا فعالیت تفاوت داشته باشد. اما آنچه در یک قلب سالم، مهم است هماهنگی همه قسمت‌ها و سیگنال‌ها است.
آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی قلبی یکی از انواع بیماری‌های قلبی و عروقی است که در آن ضربان قلب فرد نامنظم میشود. به طور عادی سلول‌هایی در قلب، وظیفه تولید سیگنال های الکتریکی را بر عهده دارند که صحت عملکرد آن ها اهمیت زیادی دارد. زمانی که این سیگنال الکتریکی در قلب عبور میکند، جریان الکتریسیته سبب منقبض شدن عضلات قلب میشود و قلب دچار تپش میشود. منقبض و منبسط شدن دائمی قلب، از نشانه های اولیه حیات است و با این فرایند، خون در بدن انسان جریان پیدا میکند. زمانی که این ریتم و سیکل دچار نقص و ایراد شود، می‌گوییم آریتمی قلبی رخ داده است.
همانطور که گفته شد، گاهی بنا بر دلایلی ممکن است ضربان‌های قلب دچار بی نظمی شوند و یا سرعت تپش آن بیشتر یا کمتر از حالت عادی باشد. این حالت را آریتمی می‌نامند که در اثر عواملی چون استرس و یا آسیب‌های قلبی ایجاد می‌گردد.
با توجه به توضیحی که در بالا در مورد چگونگی ایجاد ضربان قلب دادیم می‌توان دریافت که برهم خوردن این روند می‌تواند سبب اختلال در ریتم تپش قلب شود. در حقیقت آریتمی به این معناست که عضله قلب دیگر ریتم مناسب و نرمال ندارد. آریتمی می‌تواند یک مشکل جزئی یا یک مشکل جدی باشد و شدت و ضعف آن کاملاٌ بستگی به وضعیت قلب و میزان اختلال در آن دارد. آریتمی می‌تواند علائم کوچک یا شدیدی ایجاد کند. همچنین آریتمی قلبی مزمن و کنترل نشده می‌تواند عوارضی جدی همچون ایست قلبی و مرگ را در پی داشته باشد.
انواع آریتمی‌های قلبی کدامند؟
آریتمی قلبی انواع مختلفی دارد. گروهی از انواع آریتمی های قلبی خطرناک نیستند و نیاز به درمان خاصی ندارند. اما برخی از آریتمی های قلبی بسیار خطرناک میباشند و حتماً باید تحت کنترل و درمان پزشکی قرار بگیرند. آریتمی‌های خطرناک درصورتی که تحت کنترل و درمان قرار نگیرند، می‌توانند عوارضی همچون غش، نارسایی قلبی، ایست قلبی، سکته قلبی و حتی مرگ ناگهانی ایجاد کنند.
در حقیقت تفاوتی ندارد که احساس می‌کنید علائم شما خفیف است یا شدید، شما باید حتماً در صورت تجربه علائم شایع آریتمی، سریعا به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
به طور کلی آریتمی های قلبی را بر اساس منشاشان به دو دسته زیر دسته بندی میکنیم:
- آریتمی قلبی فوق بطنی(دهلیزی) : این نوع آریتمی از دهلیزها که در بالای قلب قرار دارند، شروع می شود و شامل آریتمی های زیر میشود:
انقباضات زودرس دهلیزی (PAC)، تاکی کاردی پاروکسیسمال فوق بطنی (PSVT)، تاکی کاردی با ورود مجدد در گره AV یا (AVNRT)، تاکی کاردی دهلیزی، فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و سندروم ولف پارکینسون وایت (WPW).از انواع آریتمی های فوق بطنی هستند.
- آریتمی بطنی : این نوع آریتمی از بطن ها شروع می شود و شامل آریتمی های زیر میشود:
انقباضات زودرس بطنی (PVC)، تاکی کاردی بطنی (V-tach)، فیبریلاسیون بطنی (V-fib) و سندروم QT طولانی مربوط به آریتمی های بطنی هستند.
نوار قلب چیست؟
الکتروکاردیوگرام ( ECG یا EKG ) همان نوار قلب است که یک تست ساده به حساب می آید. در این تست، ریتم قلب و فعالیت الکتریکی قلب شما مورد بررسی قرار میدهد.
سنسورهای متصل به پوست یا الکترود ها برای تشخیص سیگنال های الکتریکی تولید شده توسط قلب شما در هر بار پمپاژ مورد استفاده قرار می گیرند. این سیگنال ها توسط یک دستگاه نوار قلب ثبت می شوند و پزشک آن ها را نگاه می کند تا ببیند که آیا طبیعی هستند یا خیر. این تست می تواند توسط یک متخصص آموزش دیده ویژه در یک بیمارستان، یک کلینیک یا در جراحی عمومی شما انجام شود.
اهمیت نوار قلب در تشخیص بیماری های قلبی
یک نوار قلب یا ECG می تواند به تشخیص موارد زیر کمک کند:
- آریتمی های قلبی که در آن قلب خیلی آهسته، خیلی سریع یا نامنظم می تپد.
- بیماری عروق کرونر قلب که در آن منبع خون قلب با تجمع مواد چرب مسدود می شود.
- سکته قلبی یا حمله قلبی که در آن جریان خون به قلب ناگهان مسدود می شود.
- کاردیومیوپاتی جایی که دیواره های قلب ضخیم یا بزرگ می شوند.
انواع دستگاه های نوار قلب
اگر فردی در خانواده اش سابقه بیماری های قلبی دارد، بهتر است به طور منظم نوار قلب ثبت کند تا تحت نظر باشد. حتی اگر علائم مشخصی هم نداشته باشد، بهتر است این کار را به طور دائم انجام دهد. اگر علائم مداوم نباشند و هر از گاهی اتفاق بیافتند، ممکن است در یک جلسه ثبت نوار قلب بروز نکند، زیرا ممکن است خطری پنهان باشد. ببه همین دلیل پزشکان پیشنهاد می کنند که به طور مداوم از یک دستگاه سیار ثبت نوار قلب استفاده شود.
دستگاه های نوار قلب چندین نوع متفاوت دارند:
- دستگاه نوار قلب ثبت کننده هولتر: این نوع یک دستگاه کوچک سیار است که به طور مداوم به مدت معمول ۲۴ یا ۴۸ ساعت به ثبت می پردازند.
- دستگاه ثبت کننده اتفاقی یا ایونت: این دستگاه هم مشابه ثبت کننده ی هولتر است، با این تفاوت که صرفا در زمان های خاصی و به مدت چند دقیقه ثبت نوار قلب را انجام می دهد. این دستگاه نوار قلب را می توان طولانی تر از ثبت کننده هولتر پوشید ( برای مثال به مدت ۳۰ روز ). هر زمان که فرد علائمی را حس کرد، دکمه ای را فشار می دهد و دستگاه ثبت نوار قلب را انجام می دهد.
- ثبت کننده حالت استراحت: این دستگاه وضعیت قلب را در حالت استراحت ذخیره می کند.
- ثبت کننده حالت فعالیت: این دستگاه وضعیت قلب را در حالت فعالیت های فیزیکی ذخیره می کند. این وسیله برای سنجش ظرفیت فعالیت فیزیکی به کار می رود، با این کار، میزان احتمال بسته شدن عروق قلبی و احتمال ایست قلبی سنجیده می شود.
- ثبت کننده میانگین سیگنالی: این دستگاه به مدت حدود ۲۰ دقیقه تست می گیرد. این دستگاه دقت بالایی دارد و با محاسبات دقیق، کوچک ترین نامنظمی های قلبی تشخیص داده می شود. این وسیله زمانی استفاده می شود که احتمال آریتمی می رود اما هیچ اثری از آن در دستگاه ثبت کننده حالت استراحت مشاهده نشده است. زیرا آریتمی ها ممکن است ذاتا گذرا باشند و با تست های معمولی مشخص نشوند.
دستگاه نوار قلب زیستل
دستگاه نوار قلب زیستل (N-PEC1) یک دستگاه کوچک و قابل حمل است که به وسیله آن می توانید هر زمان که نگران سلامتی قلب و نامنظمی ضربان قلب خود بودید نوار قلب خود را در کمتر از 30 ثانیه ثبت کرده و برای پزشک متخصص خود ارسال نمایید.
این دستگاه نوار قلب بدون نیاز به ژل تنها با قرارگیری انگشت دستان شما بر روی نقاط اتصال خود می تواند نوار قلب با کیفیتی روی گوشی هوشمند نمایش دهد. با تست و ارزیابی‌هایی که پزشکان دو بیمارستان مطرح ایران یعنی بیمارستان شهید رجایی و مسیح دانشوری روی سیگنال ECG ثبت شده توسط دستگاه N-PEC1 انجام دادند، مشاهده کردند که این دستگاه از نظر دارا بودن مشخصه‌های مهم سیگنال نوار قلب قابل قبول و مورد تأیید آنان واقع شده است.