پس از شکست استفاده از داروی گانتنروماب در درمان آلزایمر، فرضیه شیوه ایجاد این بیماری زیر سوال رفت!
در آغاز قرن بیستم، آلویس آلزایمر، یک روانپزشک، اولین کسی بود که متوجه توده‌ها و کلافه‌هایی عجیب در مغز فردی شد که بر اثر زوال عقل مرده بود.
فرضیه غالب از آن زمان این بوده که تشکیل این دسته از پروتئین‌های آمیلوئید بتا، علت بیماری آلزایمر است. علیرغم دهه‌ها مطالعه ناموفق، یافتن راه‌هایی برای از بین بردن پروتئین‌های آمیلوئید بتا، یک دغدغه بوده است.
اکنون، در دو آزمایش، دارویی که برای از بین بردن این پلاک‌های چسبنده طراحی شده است، نتوانسته توانایی‌های شناختی افراد مبتلا به آلزایمر اولیه را در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت می‌کردند، حفظ کند.
آنتی‌بادی مونوکلونال gantenerumab به میزان قابل توجهی میزان آمیلوئید بتا را در مغز کاهش داد، اما این به بهبود عملکرد شناختی تبدیل نشد.
محققان در مقاله خود که این دو کارآزمایی دارویی را پوشش می‌دهند، نوشته‌اند: «در میان افراد مبتلا به بیماری آلزایمر اولیه، استفاده از gantenerumab منجر به کاهش بار پلاک آمیلوئیدی نسبت به دارونما در هفته ۱۱۶ شد، اما با کاهش روند زوال عقلی، کندتر نشد.»
پس فرضیه آمیلوئید به چالش برخورده و شرکت‌هایی دارویی که تا حالا بیشتر بر همین اساس عمل می‌کردند به زحمت خورده‌اند.
مطالعه جدید که در نشریه Science نقش آمیلوئید را مورد تردید قرار داده بود، هم ضربه دیگری است بر این فرضیه.
در هر یک از دو کارآزمایی گانتنروماب، تقریباً ۱۰۰۰ سالمند از ۳۰ کشور به طور تصادفی برای دریافت تزریق گانتنروماب یا دارونما هر چند هفته یکبار به مدت حدود دو سال انتخاب شدند.
توانایی‌های شناختی آنها با استفاده از مقیاس درجه‌بندی دمانس بالینی – (CDR-SB) با نمره‌ای از ۰ تا ۱۸ اندازه‌گیری شد.
تفاوت در میزان زوال شناختی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر که گانتنروماب یا دارونما دریافت می‌کردند، قابل اعتنا و ملاحظه نبود.
با این وجود دو داروی دیگر با مکانیسم‌های مشابه توسط FDA به سرعت آزمایش خواهند شد. البته آزمایش دو ساله گانتنروماب برای نشان دادن فایده برای بیماران بسیار کوتاه بوده است.
داروهای جدیدی که بعد از این ناکامی آزمایش خواهند شد، Aducanumab و lecanemab و آنها هم بر اساس پاکسازی آمیلوئید بتا از مغز عمل می‌کنند نام دارند و توسط FDA روند آزمایششان با شتاب بیشتری تایید شده است.
مانند gantenerumab، این دو دارو حاوی آنتی‌بادی‌های مصنوعی هستند که به پروتئین بتا آمیلوئید در مغز متصل می‌شوند و سیستم ایمنی را وادار به حذف آنها از بدن می‌کنند.
آیا aducanumab و lecanemab که با همان مکانیسم عمل می‌کنند، می‌توانند تفاوت عمده‌ای ایجاد کنند.
تأثیر آدوکانوماب بر کاهش زوال شناختی در کارآزمایی‌های بالینی متفاوت بود. یک کارآزمایی اثربخشی را نشان داد و دیگری سود بالینی را نشان نداد.
در یک کارآزمایی بالینی، افراد مبتلا به آلزایمر که lecanemab مصرف می‌کردند، ۲۷ درصد کند شدن زوال عقل و نقشان عملکرد شناختی نسبت به گروه دارونما طی ۱۸ ماه تجربه کردند. اما در مقیاس ۰ تا ۱۸، تفاوت بین دو گروه فقط ۰.۴۵ امتیاز احتلاف وجود داشت.
همچنین در مطالعه lecanemab نگرانی‌هایی در مورد سه مرگ ناشی از خونریزی مغزی و تشنج ایجاد شده است. در ضمن با هزینه تخمینی ۲۶۵۰۰ دلار آمریکا در سال، برای برخی کارشناسان مشخص نیست که آیا این دارو ارزش ریسک را دارد یا خیر.
پزشکان بیش از یک قرن را صرف بررسی نقش پلاک‌های آمیلوئید در بیماری آلزایمر کرده‌اند. آیا این پلاک‌ها واقعا علت بیماری بوده‌اند یا فقط چیزی در روند بیماری بوده‌اند و پاک کردن آنها کمکی به بیماران نخواهد کرد.
نتایج این دو کارآزمایی در مجله پزشکی نیوانگلند گزارش شده.
