ایرانیان نخستین مخترعان رنگ لب یا رژ بودهاند| 4 تا 5 هزار سال پیش در تمدن جیرفت

در میان آثار متعدد به دستآمده و نیز از دست رفته یا غارت شده در در منطقه جیرفت استان کرمان، در جنوب شرقی ایران، باستانشناسان یک ویال کوچک کلریتی کشف کردهاند، که در واقع یک فرآورده آرایشی قرمز تیره است که احتمالاً رنگ لب یا به تعبیری رژ لب یا ماتیک (واژهاییه وام گرفته شده از فرانسوی) است.
از طریق تحقیقات تحلیلی شامل استفاده از پراش اشعه ایکس، میکروسکوپ الکترونی روبشی-طیفسنجی پراکنش انرژی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا-طیفسنجی جرمی، محققان توانستند به این نتیجه برسند که اجزای معدنی این ماده قرمز رنگ یا هماتیت اینها بددهاند: منگنیت و برونیت، و مقداری گالن و انگلسیت، مخلوط با مومهای گیاهی و سایر مواد آلی.
باستانشناسان در اکتشاف خود که در Scientific Reports منتشر شد، توضیح دادند که این مخلوط شباهت زیادی به دستور العملهای رژ لبهای معاصر دارد.
ماسیمو ویداله، استاد باستانشناسی در دانشگاه پادوا در ایتالیا و یکی از این افراد میگوید: «تا کنون، میدانستیم که 5000-4000 سال پیش، دستور العملهای آرایش، خط چشم و سایه چشم وجود داشته، اما در مورد رنگهای لب در این دوره چیزی نمیدانستیم.»
از اواخر دوران کالکولیتیک تا اوایل عصر مفرغ (تقریباً 3500 تا 1800 قبل از میلاد)، مواد آرایشی موضوع تعداد فزایندهای از مطالعات تحلیلی بوده است، که از تکنیکهای ناشناخته قبلی برای بسط و پردازش شیمیایی پردهبرداری کرده است. در مصر، آناتولی، ایران و بین النهرین شواهدی پیدا شده است.
در دسترس بودن سنگ معدنهای فلزی متنوع در فلات مرکزی ایران منجر به پیدایش محصولات آرایشی پیچیدهتری شده بود. این کشف اکنون ممکن است به درک بهتر سلسله مراتب اجتماعی در طول دوره تاریخ هم کمک میکند.
پروفسور ویدال در این مورد میگوید «ساختن رنگ لب در آن زمان مستلزم دانش عمیق پردازش شیمیایی و دانستن رفتار ترکیبات آهن و منگنز، تأثیرات کوارتز ریز آسیاب شده به عنوان یک جزء درخشان، و روغن، موم و احتمالا اوره است که ممکن به عوامل مرطوبکننده و لایه بردار به رنگ لبهای باستانی اضافه شده باشند.»
همه اینها مستلزم دانش تخصصی است که ممکن است فقط در کارگاههای متمرکزی که توسط نخبگان مدیریت میشدهاند، توسعه یافته باشد.
در جوامع اولیه شهری با سلسله مراتب اجتماعی، رسم دفن ظروف لوازم آرایشی همراه با متوفی نشاندهنده اهمیت ارائه یک تصویر یا شخصیت اجتماعی خاص حتی پس از مرگ بود.
عمل گنجاندن لوازم آرایشی در زمینه دفن ممکن است به این معنا باشد که مردم بر این باور بودند که این هویتهای ساخته شده بدون توجه به جنسیت یا هویت فرد، پس از مرگ نیز ادامه خواهند داشت.
متأسفانه هزاران گور تمدن جیرفت در اثر حفاریهای غیرقانونی ویران شد و تشخیص قطعی تغییرات در اعمال زیبایی در طبقات اجتماعی یا گروههای سنی مختلف غیرممکن شد.
پروفسور ویداله میگوید: «به نظر میرسد در گورستان شهر سوخته، در سیستان ایران، مردان نیز با وسایل آرایشی خود به خاک سپرده شدهاند، اما شاید هنوز برای نتیجهگیری صحیح زود باشد.»
نویسندگان در مقاله نوشتند که تا کنون، بیشتر فرآوردههای آرایشی که به صورت تحلیلی در خاور نزدیک و مصر باستان شناسایی شدهاند، ترکیبات سفید یا رنگ روشن بوده که بهعنوان زیرسازی یا سایه چشم مورد استفاده قرار میگیرند و عمدتاً ب خط چشمهای سربی یا سرمه سیاه فرآوریشده بودهاند.
با این حال، رنگدانههای قرمز تیره مورد استفاده برای رنگآمیزی لبها که توسط باستانشناسان شناسایی شده بودند، قبلاً با موفقیت شناسایی یا ثبت نشده بودند و رنگدانههای قرمز بهطور مشخص در سوابق موجود یا موجودیهای مواد آرایشی باستانی وجود ندارند.
اعتقاد بر این است که تمدن جیرفت یا هلیل رود ایران باستان، همان شهر باستانی باشد که در متون خط میخی بین النهرین (نوشتههای باستانی یافت شده در منطقه بین النهرین) ذکر شده است.
این تمدن در درهای شکوفا شد که بر اثر فعالیتهای زمین ساختی شکل گرفته بود و دسترسی به منابع سنگی متنوعی مانند سنگهای دگرگونی، دیوریتها، گرانیتها و خاکسترهای آتشفشانی را فراهم میکرد.
ویال استوانهای کوچک حاوی رنگ لب در میان بسیاری از آثار ارزشمند سنگی و مسی کشف شد و در نهایت به موزه باستانشناسی جیرفت و سایر مجموعههای عمومی کرمان و تهران رسید.
به علاوه محصولات آرایشی در دوران باستان مارک، بستهبندی داشتند و در انواع استاندارد ظروف با اشکال خاص معامله میشدند.
این کشف یک ویژگی “مدرنیته” در آن زمان کهن است است که با نمایش تجمل و موقعیت برتر توسط نخبگان نوظهور عصر برنز مرتبط است.
شکل باریک و ضخامت این ویال نشان میدهد که تمدنهای باستانی دقیقاً مانند ما بودهاند، زیرا به شخص اجازه میدهد به راحتی آن را در یک دست بگیرند و با دست دیگر دستهی آینهای مسی/برنزی نگه دارمد.
هیچ گزارش تاریخی یا تصویری که نقش لوازم آرایشی را در افزایش زیبایی مردم در منطقه جیرفت برجسته کند، وجود ندارد، زیرا در 4000 تا 5000 سال پیش، مردم استفاده کمتر مینوشتند و شمایلنگاری به ندرت بر روی موضوعات یا موارد احتمالی اینچنینی تمرکز میکرد.
پروفسور ویداله توضیح داد: «اولین تصویر زنی که رنگ قرمز را روی لبهایش میمالد به پاپیروسی برمیگردد که در حدود 1300 تا 1200 قبل از میلاد مسیح نقاشی شده بود.»
با این وجود، به نظر ایرانیان مخترع رژ لب بودهاند!
این نوشتهها را هم بخوانید