کتابهای قدیمی و عتیقه شما ممکن است سمی باشند! اما چرا و چگونه؟
ما به ندرت کتاب را چیز خطرناکی میدانیم. با این حال، برخی از کتابها حاوی عناصر بسیار خطرناکی هستند که قبل از قرار گرفتن در قفسههای کتابخانههای عمومی، کتابفروشیها یا حتی خانههای شخصی نیاز به بررسی دقیق دارند.
پروژه کتاب سمی، یک پروژه تحقیقاتی مشترک بین موزه، باغ و کتابخانه وینترتور و دانشگاه دلاور، به فهرستنویسی این گونه کتابها اختصاص دارد. نگرانی آنها البته در مورد محتوای نوشته شده در صفحات نیست، بلکه به اجزای فیزیکی خود کتابها مربوط است، به ویژه، رنگهای جلد.
بر اساس یافتههای این پروژه اخیراً تصمیم گرفته شد که دو کتاب از کتابخانه ملی فرانسه حذف شود. دلیل؟ پوششهای پارچهای سبز رنگ آنها ترکیب آرسنیک داشت!
این نگرانی ریشه در شیوههای تاریخی در صحافی دارد. در قرن نوزدهم، با شروع تولید انبوه کتابها، صحافیها از استفاده از جلدهای چرمی گرانقیمت به پارچههای مقرون به صرفهتر تغییر کردند. برای جلب توجه خوانندگان، این روکشهای پارچهای اغلب با رنگهای روشن و چشم نواز رنگ میشدند.
سبز، زرد، قرمز
یکی از رنگدانههای محبوب Scheele’s green بود که به افتخار کارل ویلهلم شیل، شیمیدان آلمانی-سوئدی که در سال ۱۷۷۵ متوجه شد که رنگدانه سبز رنگی را میتوان از مس و آرسنیک تولید کرد، نامگذاری شد. ساخت این رنگ نه تنها ارزان بود، بلکه از رنگ سبز کربنات مس که بیش از یک قرن استفاده میشد، حالت زندهتری داشت.
سبز Scheele در نهایت مورد توجه قرار نگرفت، زیرا زمانی که با آلایندههای مبتنی بر گوگرد آزاد شده از زغالسنگ واکنش نشان میداد، به رنگ سیاه تغییر پیدا میکرد و محو میشد. اما رنگهای جدید بر اساس کشف Scheele، مانند زمرد و سبز اصطلاحا پاریس، بسیار بادوامتر بودند. آنها به سرعت برای استفاده در موارد مختلف، از جمله جلد کتاب، لباس، شمع گرفته تا کاغذ دیواری مورد استفاده قرار گرفتند.
با این حال، این رنگدانهها یک اشکال قابل توجه داشتند: آنها به راحتی تجزیه میشوند و آرسنیک سمی و سرطانزا آزاد میکنند. گزارشهای مکرر از مسمومیت کودکان با شمعهای سبز در مهمانیهای کریسمس یا کارگران کارخانهای که وظیفه دارند روی زیورآلات رنگآمیزی کنند، وجود دارد. آنها تشنج میکردند و دچار میشدند. هشدارهای مربوط به سمیت این لباسها و رنگ سبز منجر به ممنوعیت تدریجی آنها شد.
این رنگهای صناعی به حدی بدنام شدند که در سال ۱۸۶۲، مجله طنز پانچ کارتونی با عنوان “والس آرسنیک” منتشر کرد که اسکلتها را در حال رقصیدن به تصویر میکشید – تفسیری تلخ در مورد روند مرگبار مد.
اثرات زیانآور این رنگدانهها حتی در مرگ ناپلئون بر اثر سرطان معده نیز نقش داشته است. ناپلئون به شدت به رنگهای سبز جدید علاقه داشت، به طوری که دستور داد خانهاش در سنت هلن، جایی که او تبعید شده بود، به رنگ مورد علاقهاش نقاشی شود.
این نظریه که آرسنیک موجود در دیوارها در مرگ او نقش داشته، با سطوح بالای آرسنیک که در نمونههای موهای او شناسایی شده است، تأیید شده. علیرغم ارتباط واضح بین رنگدانههای سبز و مسائل بهداشتی، کاغذ دیواریهای سمی تا اواخر قرن نوزدهم تولید میشدند.
با این حال، سبز تنها رنگی نیست که باید نگران آن باشید. قرمز نیز نگرانکننده است. رنگدانه قرمز درخشان از ماده معدنی سینابار که به نام سولفید جیوه نیز شناخته میشود، به دست میآید. این یک منبع محبوب رنگ قرمز بود که قدمت آن به هزاران سال قبل بازمیگردد. حتی شواهدی وجود دارد که هنرمندان عصر نوسنگی از مسمومیت با جیوه رنج میبردند. قرمز سرخابی گاهی اوقات بر روی نقشهای مرمری داخل جلد کتاب ظاهر میشود.
رنگ زرد نیز توجه پروژه کتاب سمی را به خود جلب کرده. در این مورد مقصر کرومات سرب است. رنگ زرد روشن کرومات سرب مورد علاقه نقاشان بود، به ویژه ونسان ون گوگ، که به طور گسترده از آن در مشهورترین سری نقاشیهای خود استفاده کرد: گلهای آفتابگردان.
برای صحافیهای کتابهای دوره ویکتوریا، از کرومات سرب استفاده میشد که طیفی از رنگها را از سبز (که با مخلوط کردن زرد کروم با آبی پروس به دست میآید) تا زرد، نارنجی و قهوهای ایجاد میکرد.
سرب و کروم هر دو سمی هستند. اما کتابهای زرد کمتر از سبز و قرمز نگرانکننده هستند. کرومات سرب به خصوص محلول نیست و جذب آن را دشوار میکند. و هنوز هم یک رنگدانه پرکاربرد است.
توصیه عملی
پس اگر با کتاب پارچهای سبز قرن نوزدهم مواجه شدید، چه کاری باید انجام دهید؟ اول اینکه زیاد نگران نباشید. احتمالاً قبل از اینکه دچار مسمومیت شدید با آرسنیک شوید، باید کل کتاب را بخورید!
با این حال، قرار گرفتن گاه به گاه با استوآرسنیت مس، ترکیب موجود در رنگدانه سبز، میتواند چشم، بینی و گلو را تحریک کند.
این امر بیشترین نگرانی را در افرادی ایجاد میکند که به طور مرتب با این کتابها سر و کار دارند.
بنابراین، به هر کسی که مشکوک است کتابی متعلق به دوران ویکتوریا را با صحافی سبز زمردی دست میدهد، توصیه میشود دستکش بپوشند و از دست زدن به صورت خود اجتناب کنند. سپس تمام سطوح بایستی تمیز شود.
برای کمک به شناسایی این کتابهای بالقوه خطرناک، پروژه کتاب سمی دادههای جمعآوری شده را در تحقیقات خود گنجانده است. محققان اکنون نشانکهایی را توزیع میکنند که حاوی هشدارهای ایمنی هستند و سایههای مختلف سبز زمردی را برای کمک به شناسایی آنها به نمایش میگذارند. در نتیجه، آنها اکنون بیش از ۲۳۸ نسخه کتاب غنی از آرسنیک را در سراسر جهان شناسایی کردهاند.
منبع: The Conversation
این نوشتهها را هم بخوانید
