کشف “تونل بین‌ستاره‌ای” به سمت صورت فلکی قنطورس؛ نگاهی نو به ساختارهای کیهانی با استفاده از تلسکوپ eROSITA
جهان بی‌پایان و شگفت‌انگیز همواره دارای رازهایی است. از کهکشان‌های دور گرفته تا ساختارهای بین‌ستاره‌ای که در همسایگی ما قرار دارند، دانشمندان پیوسته در تلاشند تا رازهای این پهنه بیکران را رمزگشایی کنند. یکی از پروژه‌های مهم در این زمینه، نقشه‌برداری از آسمان با استفاده از تلسکوپ فضایی eROSITA است. این تلسکوپ که پروژه‌ای مشترک میان موسسه ماکس پلانک آلمان و آژانس فضایی روسیه است، با قابلیت‌های پیشرفته‌ای که دارد، به دانشمندان امکان داده تا در عمق فضا جستجو کنند و ساختارهای ناشناخته‌ای مانند تونل‌های بین‌ستاره‌ای را شناسایی کنند. به‌تازگی، گروهی از محققان با استفاده از داده‌های eROSITA موفق به کشف یک تونل بین‌ستاره‌ای در جهت صورت فلکی قنطورس (Centaurus) شده‌اند که احتمالاً حباب محلی ما را به یک ابرحباب مجاور متصل می‌کند.
معرفی تلسکوپ فضایی eROSITA
تلسکوپ eROSITA یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای نقشه‌برداری اشعه ایکس (X-ray) در جهان است. این تلسکوپ فضایی که در سال ۲۰۱۹ به فضا پرتاب شد، بخشی از پروژه بزرگ Spektr-RG است که به منظور بررسی کیهان در طول موج‌های مختلف طراحی شده است. eROSITA وظیفه دارد تا با دقتی بالا، آسمان را در اشعه‌های ایکس رصد کند و اطلاعاتی از اجرام و ساختارهای کیهانی که در این طول موج‌ها تابش می‌کنند، جمع‌آوری کند. به عنوان مثال، این تلسکوپ می‌تواند اجرام پرجرم مانند خوشه‌های کهکشانی، سیاه‌چاله‌های فعال و ابرنواخترها را شناسایی کند و نقشه‌ای دقیق از توزیع گازهای داغ در کیهان ارائه دهد.
حباب محلی؛ محیط کم‌تراکم اطراف منظومه شمسی
منظومه شمسی ما در محدوده‌ای به نام “حباب محلی” (Local Bubble) قرار دارد که حدود ۱۰۰۰ سال نوری وسعت دارد. این حباب که گاهی به عنوان “حباب داغ محلی” نیز شناخته می‌شود که یک ناحیه از فضا با تراکم کمتر از محیط‌های بین‌ستاره‌ای عادی است. در حالی که تراکم ذرات در فضاهای معمولی بین‌ستاره‌ای حدود ۰.۱ ذره در هر سانتی‌متر مکعب است، این تراکم در حباب محلی به ۰.۰۰۱ ذره کاهش می‌یابد. دانشمندان بر این باورند که این منطقه توسط ده‌ها انفجار ابرنواختری (Supernova Explosions) در طول میلیون‌ها سال به وجود آمده و به تدریج این ناحیه از گازهای خنثی تخلیه شده است.
کشف تونل بین‌ستاره‌ای به سمت صورت فلکی قنطورس
پژوهش‌های اخیر با استفاده از داده‌های eROSITA، مدلی جدید از گاز داغ در محیط محلی ما ارائه داده و نشان داده است که یک تونل بین‌ستاره‌ای از حباب محلی به سمت صورت فلکی قنطورس امتداد دارد. این تونل در واقع یک گذرگاه در میان گازهای سرد و داغ است که امکان حرکت گاز داغ را در جهت قطب‌های کهکشانی فراهم می‌آورد. این تونل که توسط دقت و حساسیت بالای تلسکوپ eROSITA شناسایی شده، در میان محیط بین‌ستاره‌ای خنک، به شکل واضحی برجسته است و ساختارهای جدیدی را در نقشه‌برداری کیهانی آشکار کرده است.
ارتباط تونل با ابرحباب Loop I
دانشمندان بر این باورند که این تونل ممکن است از پلاسمای داغ پر شده و حباب محلی ما را به ابرحبابی به نام Loop I متصل کند. ابرحباب‌ها ساختارهایی بزرگ و کم‌تراکم در کهکشان هستند که در اثر انفجارهای ابرنواختری تشکیل می‌شوند. البته شواهد موجود در مورد این تونل هنوز کامل نیست و برای درک بهتر نیاز به تحقیقات بیشتری است. علاوه بر این، پیچیدگی‌های مشاهده این تونل با ساختار دیگری که در مرکز کهکشان قرار دارد، موجب شده که تحلیل طیفی (Spectral Analysis) این ناحیه دشوارتر باشد.
تاثیرات اکتشاف تونل بین‌ستاره‌ای در مطالعات کیهانی
کشف این تونل نه‌تنها درک ما را از ساختارهای پیچیده کیهان ارتقاء می‌بخشد، بلکه به ما کمک می‌کند تا چگونگی شکل‌گیری این ساختارها و ارتباط آن‌ها با یکدیگر را بهتر بشناسیم. به عنوان مثال، حضور چنین تونلی در مرز حباب محلی نشان می‌دهد که ساختارهای کهکشانی ممکن است بیشتر از آنچه پیش‌تر تصور می‌شد، به هم پیوسته و مرتبط باشند. این تونل می‌تواند انتقال انرژی و ماده بین حباب‌ها را تسهیل کرده و تأثیراتی بر پویایی و شکل‌گیری کهکشان‌ها داشته باشد.
چشم‌انداز تحقیقات آینده
پژوهش‌های بیشتری برای بررسی و تحلیل این تونل بین‌ستاره‌ای و سایر ساختارهای مجاور در حال انجام است. تیم پژوهشی معتقد است که با انجام تحلیل‌های دقیق‌تر و اختصاصی‌تر در زمینه طیف‌های نوری این ناحیه، می‌توان جزئیات بیشتری از ماهیت تونل و ارتباط آن با سایر ساختارهای کهکشانی را به دست آورد. این تحقیقات می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا جزئیات بیشتری از تاریخچه شکل‌گیری کهکشان‌ها و نقش ساختارهای بین‌ستاره‌ای در این فرایندها را کشف کنند.
این نوشته‌ها را هم بخوانید
