خلاصه وقایع سال ۱۹۸۰

سال 1980، سالی بود که تاریخ، موسیقی، هنر، سیاست، علم، و طبیعت در تلاقی هیجان و غم، آواز شور و اندوه را سر دادند. این سال، با جنگهایی که خاک را لرزاند، فیلمهایی که رؤیاها را به تصویر کشید، کتابهایی که کلمات را به جادو تبدیل کردند، و کشفهایی که مسیر آینده را تغییر دادند، به یادها سپرده شد.
سیاست و جنگها: شعلههای قدرت و آشوب
در آمریکا، رونالد ریگان (Ronald Reagan) با وعده احیای اقتصاد، کاهش مالیات و مقابله با کمونیسم، به ریاست جمهوری رسید و دوران تازهای را در سیاست ایالات متحده رقم زد. اما در آن سوی دنیا، زمینهای خاورمیانه به میدان جنگ و خون تبدیل شده بود. جنگ ایران و عراق (Iran-Iraq War) که در ماه سپتامبر آغاز شد، شعلههای خشونت و ویرانی را برافروخت. این جنگ، یکی از طولانیترین و خونینترین درگیریهای قرن بیستم بود و به کابوسی برای هر دو ملت تبدیل شد.
در افغانستان، اشغال شوروی (Soviet Invasion of Afghanistan) ادامه داشت و مجاهدین افغان، نبردهای چریکی خود را علیه نیروهای اشغالگر شدت بخشیدند. این جنگ، آغازگر رقابتی جهانی میان شرق و غرب بود که جنگ سرد را به مرحلهای خطرناکتر کشاند.
لهستان، شاهد جنبش اتحادیه همبستگی (Solidarity Movement) به رهبری لخ والسا (Lech Wałęsa) بود که با شعار آزادی و عدالت، کارگران را به خیابانها کشاند. این جنبش، زنگ خطری برای حکومت کمونیستی لهستان و شوروی شد و جرقههایی از تغییر را در اروپای شرقی روشن کرد.
در آفریقا، مبارزات ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی شدت گرفت. نلسون ماندلا (Nelson Mandela) همچنان در زندان بود، اما صدایش از پشت دیوارها به گوش جهانیان میرسید. در آمریکای لاتین، حکومتهای نظامی بر سرکوب مخالفان ادامه دادند و ترورهای سیاسی، صفحات روزنامهها را سیاه کردند.
سینما و تلویزیون: پردههایی از رویا و واقعیت
سینما در سال 1980، داستانهایی از عشق، ترس، ماجراجویی و خشونت را روایت کرد. «جنگ ستارگان: امپراتوری ضربه میزند» (Star Wars: The Empire Strikes Back)، ساخته ایروین کرشنر (Irvin Kershner)، تماشاگران را به سفری کهکشانی برد و خیانت و امید را به هم پیوند زد. این فیلم، شخصیتهای افسانهای مانند دارث ویدر (Darth Vader) و لوک اسکایواکر (Luke Skywalker) را ماندگارتر کرد و به یکی از بهترین دنبالههای تاریخ سینما تبدیل شد.
«گاو خشمگین» (Raging Bull)، اثر مارتین اسکورسیزی (Martin Scorsese)، داستان زندگی بوکسوری به نام جیک لاموتا (Jake LaMotta) را با بازی خارقالعاده رابرت دنیرو (Robert De Niro) به تصویر کشید و اسکار بهترین بازیگر را نصیب او کرد. این فیلم، ترکیبی از خشونت، عشق و سقوط انسانی را به نمایش گذاشت و به اثری جاودانه تبدیل شد.
فیلم «دروازه بهشت» (Heaven’s Gate) به کارگردانی مایکل چیمینو (Michael Cimino)، به رغم شکست در گیشه، تبدیل به اثری کالت شد و یکی از بحثبرانگیزترین فیلمهای تاریخ لقب گرفت. انیمیشن «روباه و سگ شکاری» (The Fox and the Hound) از دیزنی (Disney) نیز قلب کودکان و بزرگسالان را به تسخیر درآورد.
در تلویزیون، سریالهای محبوبی مانند «دالاس» (Dallas) و «شاهین و برفی» (Hill Street Blues) آغاز به کار کردند و داستانهای خانوادگی و جنایی را به خانهها بردند.
موسیقی: نوای شورش و سوگ
سال 1980، موسیقی به صدایی برای اعتراض و آزادی تبدیل شد. گروه پینک فلوید (Pink Floyd) با آهنگ «Another Brick in the Wall»، سرود اعتراض جوانان به آموزشهای سختگیرانه را سر داد. گروه AC/DC با آلبوم «Back in Black»، روح موسیقی راک را زنده نگه داشت.
اما موسیقی، به سوگ نیز نشست. جان لنون (John Lennon)، خواننده افسانهای و عضو پیشین گروه بیتلز (The Beatles)، در ماه دسامبر در نیویورک به ضرب گلوله کشته شد. مرگ او، جهانی را در اندوه فرو برد، اما ترانههای صلحجویانهاش مانند «Imagine»، همچنان الهامبخش ماند.
ادبیات: کلمات مقاومت و جادو
در ادبیات، چسلاو میوش (Czesław Miłosz) شاعر لهستانی، جایزه نوبل ادبیات (Nobel Prize in Literature) را برای اشعارش که آزادی و مقاومت را فریاد میزدند، دریافت کرد.
امبرتو اکو (Umberto Eco)، با نوشتن کتاب «نام گل سرخ» (The Name of the Rose)، رازها و قتلها را در دنیایی قرونوسطایی کاوش کرد و یکی از شاهکارهای ادبی را آفرید. استفن کینگ (Stephen King) با رمان «درخشش» (The Shining)، وحشت را به سطحی جدید رساند.
علم و فناوری: گامهایی به سوی آینده
علم و فناوری، با ورود رایانههای شخصی (PCs) به خانهها، آغاز عصر دیجیتال را رقم زدند. فناوری امآرآی (MRI) به عنوان انقلابی در پزشکی، تشخیص بیماریها را متحول کرد. پاول برگ (Paul Berg)، جایزه نوبل شیمی را برای پیشرفتهایش در مهندسی ژنتیک دریافت کرد.
بلایای طبیعی: خشم زمین و آب
آتشفشان سنت هلن (Mount St. Helens) در آمریکا، با فورانی عظیم، ابرهای خاکستر را به آسمان فرستاد و یادآور قدرت مهارناپذیر طبیعت شد. سیلها و زلزلهها در مناطق مختلف جهان، خانهها را ویران کردند و هزاران نفر را آواره ساختند.
تولدها و مرگها: ستارگانی که آمدند و رفتند
در این سال، کریستینا ریچی (Christina Ricci)، بازیگر آیندهدار هالیوود، به دنیا آمد. اما سینما، یکی از اسطورههای خود، آلفرد هیچکاک (Alfred Hitchcock) را از دست داد.
پایان: سالی که جهان را لرزاند
سال 1980، با اشکها و خندهها، با جنگها و آتشبسها، با ترانههای عشق و مرگ، و با کتابهایی که ذهنها را تغییر دادند، به خاطرهای جاودانه تبدیل شد. این سال، تاریخ را با رنگهای روشن و تاریک نوشت و جهان را برای همیشه تغییر داد.
این نوشتهها را هم بخوانید