چرا دود آتشسوزیهای شهری بسیار خطرناک است؟

آتشسوزیهای شهری در مقایسه با آتشسوزیهای طبیعی به دلیل سوختن مقدار زیاد مواد شیمیایی و صنعتی، تهدیدهای ویژهای برای سلامت ایجاد میکنند. برخلاف آتشسوزیهای جنگلی که عمدتاً درختان و گیاهان را میسوزانند، آتشسوزیهای شهری شامل سوختن ساختمانها، خودروها، کارخانهها و انواع محصولات مصرفی و صنعتی است. این تنوع مواد شیمیایی موجب تولید دودی میشود که از نظر ترکیب شیمیایی بسیار پیچیدهتر و خطرناکتر از دود آتشسوزیهای طبیعی است. به دلیل وقوع این آتشسوزیها در مناطق پرجمعیت، مردم با خطراتی جدی روبهرو میشوند.
تفاوت دود آتشسوزیهای شهری و جنگلی
در تحقیقی که در سال ۲۰۲۳ انجام شد، پژوهشگران دادههای ۲۸ مطالعه مختلف را گردآوری کرده و دود آتشسوزیهای شهری و جنگلی را از نظر ترکیب شیمیایی مقایسه کردند. هر دو نوع آتشسوزی مقادیر مشابهی از گازهای دیاکسید کربن و مونوکسید کربن و همچنین ذرات معلق بسیار ریز تولید میکنند. این مواد میتوانند به سیستم تنفسی آسیب برسانند و مشکلات جدی قلبی و ریوی ایجاد کنند.
اما دود آتشسوزیهای شهری شامل غلظتهای بسیار بالاتری از مواد شیمیایی خطرناک است. یکی از این مواد هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای (PAHs) هستند که در دود آتشسوزیهای شهری هزار برابر بیشتر از آتشسوزیهای جنگلی یافت شدهاند. این مواد که به طور طبیعی در زغالسنگ، نفت خام و بنزین وجود دارند، از عوامل شناختهشده سرطان و همچنین اختلالات خونی و کبدی هستند.
مواد شیمیایی خطرناک در دود آتشسوزیهای شهری
علاوه بر PAHs، مواد شیمیایی دیگری مانند دیوکسینها و فورانها (Furans) نیز در مقادیر بسیار بالا در دود آتشسوزیهای شهری یافت میشوند. این ترکیبات پنج تا شش برابر بیشتر از آتشسوزیهای جنگلی تولید میشوند. تحقیقات نشان دادهاند که این مواد میتوانند تعادل هورمونی را مختل کنند، بر باروری اثر منفی بگذارند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
همچنین ترکیباتی مانند بنزن، تولوئن، اتیلبنزن و زایلنها (BTEX) که در دود سیگار و گازهای خروجی خودرو نیز یافت میشوند، به طور گستردهای در دود آتشسوزیهای شهری حضور دارند. این مواد شیمیایی علاوه بر سرطانزا بودن، میتوانند اختلالات خودایمنی و مشکلات تنفسی ایجاد کنند.
خطرات ناشی از سوختن پلاستیک و فلزات سنگین
یکی دیگر از مواد خطرناک موجود در دود آتشسوزیهای شهری، فسژن (Phosgene) است که هنگام سوختن پلاستیکها تولید میشود. فسژن میتواند آسیب جدی به ریهها وارد کند و حتی باعث نارسایی تنفسی شود. همچنین فلزات سنگین مانند سرب، کروم، کادمیوم و آرسنیک نیز در دود این آتشسوزیها آزاد میشوند. این فلزات که معمولاً در مصالح ساختمانی و محصولات صنعتی یافت میشوند، میتوانند تأثیرات مخرب بلندمدتی بر سلامت انسان داشته باشند و خطر ابتلا به بیماریهای عصبی و سرطان را افزایش دهند.
پیامدهای تغییرات اقلیمی و افزایش خطرات آتشسوزیهای شهری
با تغییرات اقلیمی که منجر به افزایش دمای زمین و شدت خشکسالیها شده است، فراوانی و شدت آتشسوزیها نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این امر باعث شده که آتشسوزیهای شهری به یک تهدید جدی برای سلامت عمومی تبدیل شوند. دود این آتشسوزیها میتواند تا هزاران کیلومتر دورتر از محل حادثه منتشر شود و جمعیتهای زیادی را تحت تأثیر قرار دهد.
چالشهای پیشرو و نیاز به تحقیق بیشتر
با توجه به پیچیدگی ترکیبات دود آتشسوزیهای شهری، درک بهتر این پدیده و تأثیرات آن بر سلامت انسان نیازمند تحقیقات گستردهتر است. این مطالعات میتوانند به شناسایی مواد شیمیایی خطرناک و ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیبهای ناشی از این دود کمک کنند. همچنین، آگاهیبخشی به جوامع درباره خطرات دود آتشسوزیهای شهری و راههای محافظت از خود، یک ضرورت است.
این نوشتهها را هم بخوانید