احتمال برخورد یک سیارک در ابعاد تونگوسکا در سال ۲۰۳۲ دو برابر شد
در روزهای پایانی سال ۲۰۲۴، ستاره‌شناسان در آسمان شب سیارک جدیدی را شناسایی کردند که به‌سرعت توجه جامعه‌ی علمی را به خود جلب کرد. این جرم آسمانی، طبق قواعد نام‌گذاری بین‌المللی، ۲۰۲۴ YR4 نام گرفت. نام این سیارک از چند بخش تشکیل شده است: حرف Y نشان می‌دهد که در نیمه‌ی دوم دسامبر کشف شده، ترکیب R4 به این معناست که این سیارک صد و هفدهمین جرم آسمانی کشف‌شده در آن بازه‌ی زمانی است، و عدد ۲۰۲۴ نشان‌دهنده‌ی سالی است که این جرم در آن شناسایی شده است.
پس از کشف هر سیارک جدید، دانشمندان مسیر آن را با دقت تحت نظر می‌گیرند تا بتوانند مداری را که در حال پیمودن آن است، محاسبه کنند. در مورد ۲۰۲۴ YR4، داده‌های اولیه نشان می‌داد که این جرم ۱ درصد احتمال برخورد با زمین را دارد. اما اکنون، با اندازه‌گیری‌های دقیق‌تر و دریافت داده‌های جدید، این احتمال بیش از دو برابر شده و به ۲.۳ درصد رسیده است.
آیا باید نگران باشیم؟ بررسی مدار احتمالی سیارک ۲۰۲۴ YR4
طبق جدیدترین محاسبات، اگر قرار باشد این سیارک به زمین برخورد کند، این اتفاق در ۲۲ دسامبر سال ۲۰۳۲ رخ خواهد داد.
البته این موضوع نباید باعث وحشت عمومی شود. در علوم نجومی، یک احتمال ۲.۳ درصدی به این معنا نیست که ما حتماً با یک فاجعه روبه‌رو خواهیم شد. این رقم از هزاران شبیه‌سازی کامپیوتری که دانشمندان اجرا کرده‌اند، استخراج شده است. به‌طور خاص، از میان ۱۰۰۰ مسیر شبیه‌سازی‌شده، در ۲۳ مورد این سیارک با زمین برخورد می‌کند.
-------
علت و عوارض مشکل پزشکی از چیست؟
علاوه بر این، محاسبات کنونی نشان می‌دهند که مسیر مداری احتمالی ۲۰۲۴ YR4 در سال ۲۰۳۲، حدود ۲۴۰ هزار کیلومتر از زمین فاصله خواهد داشت. این مقدار کمتر از فاصله‌ی ماه تا زمین است، اما همچنان نمی‌توان آن را یک تهدید قطعی دانست. با این حال، دانشمندان همچنان مسیر این جرم را با دقت تحت نظر دارند، اما فعلاً جای نگرانی جدی نیست.
رده‌بندی این سیارک در مقیاس خطر تورینو
برای ارزیابی خطر برخورد اجرام آسمانی به زمین، از یک مقیاس استاندارد بین‌المللی به نام مقیاس تورینو (Torino Scale) استفاده می‌شود. این مقیاس، اجرام فضایی را بر اساس احتمال برخورد و شدت تخریب احتمالی آن‌ها طبقه‌بندی می‌کند.
در ابتدا، زمانی که احتمال برخورد این سیارک کمتر از ۱ درصد بود، دفتر هماهنگی دفاع سیاره‌ای ناسا (PDCO – Planetary Defense Coordination Office) آن را در سطح ۳ از مقیاس تورینو قرار داد. این سطح به این معناست که این جرم آسمانی باید تحت رصد مداوم قرار گیرد، اما در حال حاضر تهدید فوری به شمار نمی‌رود.
اکنون که احتمال برخورد آن به ۲.۳ درصد افزایش یافته است، همچنان در سطح ۳ مقیاس تورینو قرار دارد. این یعنی که هنوز نیازی به اقدامات اضطراری وجود ندارد، اما بررسی دقیق مسیر آن ادامه خواهد یافت.
چرا پیش‌بینی مدار سیارک‌ها این‌قدر دشوار است؟
در مقایسه با سیارات، که دارای مدارهای پایداری هستند و می‌توان مسیر حرکت آن‌ها را با دقت بالا برای ده‌ها یا حتی صدها سال پیش‌بینی کرد، مدار سیارک‌ها به‌شدت ناپایدارتر است. دلیل این امر این است که سیارک‌ها معمولاً تحت تأثیر گرانش اجرام دیگر، به‌ویژه زمین، ماه و سیارات بزرگ‌تر منظومه‌ی شمسی، قرار دارند. این تأثیرات می‌توانند مسیر آن‌ها را دستخوش تغییرات غیرمنتظره‌ای کنند.
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر مسیر ۲۰۲۴ YR4، نزدیک شدن این سیارک به زمین در سال ۲۰۲۸ است. در آن سال، این سیارک از فاصله‌ی ۸ میلیون کیلومتری زمین عبور خواهد کرد. این مقدار، اگرچه بسیار زیاد به نظر می‌رسد، اما کافی است تا نیروی گرانشی زمین مسیر حرکت آن را کمی تغییر دهد.
این تغییر مسیر می‌تواند بر مدار آینده‌ی سیارک و احتمال برخورد آن در سال ۲۰۳۲ تأثیر بگذارد. بنابراین، دانشمندان معتقدند که تا زمان نزدیک شدن این جرم در سال ۲۰۲۸، محاسبات جدید احتمال برخورد را بسیار دقیق‌تر خواهد کرد.
اگر این سیارک به زمین برخورد کند، چه اتفاقی می‌افتد؟
بزرگ‌ترین نگرانی در مورد برخورد اجرام فضایی، وقوع یک رویداد انقراض بزرگ (Extinction-Level Event) است. اما ۲۰۲۴ YR4 به‌اندازه‌ی کافی بزرگ نیست که باعث یک فاجعه‌ی جهانی شود.
طبق برآوردهای فعلی، اگر این سیارک با زمین برخورد کند، انرژی معادل رویداد تونگوسکا (Tunguska Event) در سال ۱۹۰۸ آزاد خواهد کرد. در آن حادثه، یک جرم آسمانی (احتمالاً یک شهاب‌سنگ) در جو زمین منفجر شد و منطقه‌ای به وسعت بیش از ۲۱۵۰ کیلومتر مربع را در جنگل‌های سیبری ویران کرد. قدرت انفجار تونگوسکا معادل ۱۰ تا ۱۵ مگاتُن تی‌ان‌تی بود، که حدود هزار برابر قوی‌تر از بمب اتمی هیروشیما تخمین زده می‌شود.
بنابراین، حتی در بدترین حالت ممکن، این سیارک باعث یک فاجعه‌ی محلی می‌شود، اما نمی‌تواند یک فاجعه‌ی جهانی ایجاد کند.
آیا می‌توان این سیارک را از مسیر برخورد منحرف کرد؟
با توجه به این که هنوز ۸ سال تا احتمال برخورد باقی مانده است، زمان کافی برای طراحی یک مأموریت انحراف مسیر وجود دارد. دانشمندان گزینه‌های مختلفی برای مقابله با چنین تهدیدهایی پیشنهاد داده‌اند، از جمله:
- برخوردگر جنبشی (Kinetic Impactor): ارسال یک فضاپیما برای برخورد با سیارک و تغییر مسیر آن.
- کشیدن گرانشی (Gravity Tractor): استفاده از نیروی گرانشی یک فضاپیما برای منحرف کردن مسیر حرکت سیارک.
- انفجار هسته‌ای: استفاده از بمب هسته‌ای برای شکستن سیارک یا تغییر مسیر آن (این روش بحث‌برانگیز است و به‌عنوان آخرین راهکار در نظر گرفته می‌شود).
اگر پس از سال ۲۰۲۸ مشخص شود که احتمال برخورد ۲۰۲۴ YR4 همچنان بالا است، یکی از این راهکارها ممکن است عملیاتی شود.
نتیجه‌گیری: آیا باید نگران باشیم؟
در حال حاضر، هیچ دلیلی برای وحشت عمومی وجود ندارد. احتمال برخورد این سیارک همچنان بسیار کم است و محاسبات اولیه معمولاً دچار تغییرات زیادی می‌شوند.
احتمال دارد که پس از مشاهده‌ی دقیق‌تر این جرم در سال ۲۰۲۸، احتمال برخورد آن کاهش یابد یا به صفر برسد.
حتی اگر بدترین سناریو رخ دهد، دانشمندان راه‌های متعددی برای جلوگیری از برخورد یک سیارک با زمین در اختیار دارند.
