معرفی کتاب « جنگ کریمه »، نوشته دبورا بکراش
این کتاب ترجمه ای است از :
The Crimean War
Deborah Bachrach
Lucent Books, 1998
ترجمه این کتاب را به کامران ملک‌مطیعی، گنجینه بی‌نظیرش از تاریخ و معرفت و محبتِ انسانی بی‌پایانش پیشکش می‌کنم.
آ. ع.
پیشگفتار : صحنه نبرد
جنگ کریمه، از اکتبر ۱۸۵۳ تا آوریل ۱۸۵۶، نبردی دهشتناک بود. انگلستان، فرانسه، روسیه، ساردنی و عثمانی جملگی، چه از لحاظ نیروی انسانی و چه از نظر مالی، دستخوش خسارت‌های فاحشی شدند. اما این جنگ به خصوص به علت دیگری مصیبت‌بار بود: این کشت و کشتار هیچ حاصلی نداشت. جنگ نتوانست مسائلی را که به آغاز آن انجامیده بود، حل و فصل کند. کوتاه مدتی بعد، طرف‌های درگیر در نبرد دوباره باهم به جنگ پرداختند و سربازان بیش‌تری کشته شدند. از جمعیت غیرنظامی این کشورها تعداد بیش‌تری کشته شدند و سرزمین‌های آنها هرچه بیشتر به کام ویرانی و انهدام کشیده شد.
گرچه دلایل بلافصل جنگ مبهم و توضیح آنها دشوار است، اما تعارض اساسی و واقعی که منجر به جنگ شد به نحو تکان‌دهنده‌ای روشن است. یک بار دیگر قدرتی اروپایی تلاش می‌کرد سلطه خود را بر این قاره تثبیت کند.
در اواسط قرن نوزدهم، نیکولای اول، تزار روسیه، تلاش کرد مهار دهانه رودخانه دانوب و دریای سیاه را از چنگ عثمانی درآورد و خود آن را به دست گیرد و به این وسیله توازن قوا در اروپا را بر هم زند. قدرت‌های اصلی اروپا حمله نیکولای به ترکیه را گام نخست در تلاش برای تسلط بر سراسر قاره می‌دانستند و برای مقابله با او متحد شدند.
پایان جنگ کریمه موقتا نقطه پایانی بر تلاش‌های توسعه‌طلبانه روس‌ها نهاد اما معاهده صلحی که در پی آن منعقد شد قادر به حلِ شرایط ناپایداری نبود که به روسیه امکان داده بود بخشی از سرزمین عثمانی را غصب کند. روسیه هنوز برای سیطره بر دریای سیاه و دستیابی به دریای مدیترانه و راه‌های اصلی تجاری تلاش می‌کرد. امپراتوری عثمانی کماکان ضعیف، اما سرکش، باقی ماند و همسایگانش به قسمت‌های مختلف قلمرو سلطان چشم طمع دوخته بودند.
سقوط سواستوپول در این نقاشی مجسم می‌شود. بسیاری از سربازان در کریمه، هم در میدان نبرد و هم بر اثر بی‌سرپناهی و بیماری، جان باختند.
تاکتیک‌های نبرد
جنگ کریمه به بروز دگرگونی در نیروهای مسلح و ارتش نیز انجامید. این جنگ گواهی بر ناتوانی افسران ارشد در ارائه راهبرد و تاکتیک‌های کارآمد بود، در حالی که این افسران در پیش گرفتن روش‌های مفیدی همچون جمع‌آوری اطلاعات در مورد نیروهای دشمن پیش از آغاز نبرد را در شأن خود نمی‌دانستند. به‌خصوص بریتانیا بود که پی برد تجهیزات نظامی‌اش از رده خارجند. اظهار نظر زیر از جانب هٔ. ل. فیشر، مورخ نظامی، موقعیت را به خوبی تصویر می‌کند:
جنگ کریمه نبردی بود که درگیر شدن در آن ضرورتی نداشت، بدون دوراندیشی آن را پیش بردند و آرایش‌های منسوخ و سوءمدیریت فاحش آن را بیشتر به نبردهای قرون وسطایی شبیه کرد تا جنگ‌های معاصر.۱
برخی دولت‌ها در مواجهه با شکست‌های انکارناپذیر به خود آمدند و به ضرورت اجرای تغییرات پردامنه در ماشین جنگی از رده خارج خود پی بردند. اما همه دولت‌ها متوجه این امر نبودند و بیشتر شدن فاصله در سازمان و تسلیحات نظامی، موازنه قدرت در اروپا را بیش از پیش به هم زد.
دگرگونی‌ها
جنگ کریمه، به‌رغم بیهودگی سیاسی، علاوه بر اصلاحات سازمان‌های نظامی به گسترش پوشش رسانه‌های خبری از کابوس جنگ و شرایط دهشتناک زندگی سربازان در صحنه نبرد، انجامید. فریاد اعتراض همگانی که پیامد آن بود راه را برای برخوردی انسانی‌تر با سربازان عادی گشود. معرفتی که در طول جنگ کسب شد در داخل کشورها به اصلاحاتی در زمینه خدمات پزشکی و بیمارستانی و تصفیه آب انجامید. جستجویی هرچه عمیق‌تر برای شناسایی و حذف عوامل بیماری‌هایی چون وبا و اسهال خونی که صدها هزار سرباز را هلاک کرده بود، صورت پذیرفت. جنگ کریمه، به این دلیل و بسیار دلایل دیگر، از مهم‌ترین وقایع تاریخ اروپا در قرن نوزدهم به شمار می‌آید.
وقایع مهم در تاریخ جنگ کریمه
۱۸۵۳
فوریه
تزار نیکولای اول، الکساندر منشیکوف را به عثمانی می‌فرستد.
آوریل
کنینگ به عثمانی باز می‌گردد.
مه
منشیکوف قسطنطنیه را ترک می‌کند؛ نیکولای به مولداوی نیرو اعزام می‌کند.
ژوئن
کشتی‌های جنگی بریتانیا و فرانسه به خلیج بسیکا نزدیک می‌شوند.
ژوئیه
نیروهای روسیه مولداوی و والاکیا را تسخیر می‌کنند.
۲۳ اکتبر
اعلان جنگ عثمانی به روسیه.
۳۰ نوامبر
قتل‌عام در سینوپ.
۱۸۵۴
مارس
اعلان جنگ بریتانیا و فرانسه به روسیه.
آوریل
پیاده شدن نیروهای متفقین در گالیپولی.
۱۶ ژوئیه
رگلن فرمان جنگیدن با روسیه را از لندن دریافت می‌کند.
۱۴ سپتامبر
نیروهای بریتانیا و فرانسه در کریمه پیاده می‌شوند.
۲۰ سپتامبر
نبرد آلما.
۱۷ تا ۲۰ اکتبر
نخستین مرحله بمباران سواستوپول.
۲۵ اکتبر
نبرد بالاکلاوا.
۵ نوامبر
نبرد اینکرمان.
۱۴ نوامبر
طوفان نیروهای بی‌پناه بریتانیا را نابود می‌کند.
۱۸۵۵
۲۴ ژانویه
سقوط دولت آبردین در لندن.
۲ مارس
مرگ نیکولای اول.
آوریل
ویرانی دژ فلگستاف.
مه
نبرد کرچ.
ژوئن
تسخیر ماملون و کواریز.
۲۹ ژوئن
مرگ لرد رگلن.
۱۶ اوت
حمله روسیه از طریق رودخانه چرنایا.
۵ سپتامبر
ششمین مرحله بمباران سواستوپول.
۱۰ سپتامبر
روس‌ها از جناح جنوبی سواستوپول عقب می‌نشینند؛ حمله بریتانیا به ردان ناکام می‌ماند.
۱۸۵۶
۲۶ ژانویه
عقب‌نشینی بی‌قید و شرط تزار الکساندر دوم.
۲۵ مارس
کنگره پاریس.
۳۰ مارس
معاهده پاریس.
۱ – خاستگاه‌های جنگ کریمه
پس از جنگ واترلو صد سالی می‌شود که درگیر جنگ بزرگی نشده‌ایم. جنگ کریمه نیز استثنایی نبود. این جنگ تنها دریانوردی احمقانه‌ای بر پهنای دریای سیاه بود که بی هیچ دلیل کافی درگرفت، چرا که مردم انگلستان از صلح خسته شده بودند.
سر جورج تریویلین: تاریخ اجتماعی انگلستان
یک رشته اختلافات مذهبی ظاهرا ناچیز در فلسطین، در نهایت آغازگر جنگ کریمه شد. سال‌ها بود که راهبان کاتولیک رومی و ارتدوکس یونانی بر سر مناسک و آثار مختلف مربوط به معابد مقدس در اورشلیم و بیت‌لحم جدل می‌کردند. از جمله این اختلافات در اختیار گرفتن حق ورود به‌آخورِ مقدس و سایر معابد مختلف، طاق‌های مریم باکره در کنیسه القیامه و سنگ تدهین، و حق قرار دادن ستاره درخشان در محرابِ بیت‌لحم را می‌توان برشمرد.
«مردِ بیمارِ اروپا»
چنین جدل‌هایی معمولاً همچون اختلافات مشابه پیشین بی سر و صدا و با دخالت سلطان عثمانی حل و فصل می‌شد. از آن‌جا که در اواسط قرن نوزدهم فلسطین هنوز به امپراتوری عثمانی تعلق داشت، حکم سلطان در چنین مواردی نهایی بود. اما امپراتوری عثمانی در اواسط قرن نوزدهم راه ضعف و ناتوانی را می‌پیمود. در حقیقت در محافل دیپلماتیک، عثمانی را «مرد بیمار اروپا» می‌خواندند و انتظار می‌رفت به زودی انحطاط این امپراتوری فرا برسد.
عثمانی از بحران‌های اقتصادی و سیاسی به خود می‌پیچید و سلطان‌های نالایق و ناتوان یکی پس از دیگری زمام امور آن را به دست می‌گرفتند. سلطان عبدالمجید، حاکم وقت، نیز از این قاعده برکنار نبود. با این حال، تمامیت ارضی امپراتوری سالم و دست‌نخورده باقی مانده بود و این بیشتر به لطف حمایت اقتصادی و سیاسی انگلستان بود.
کتاب جنگ کریمه
مجموعه تاریخ ۵۷
نویسنده : دبورا بکراش
مترجم : آرش عزیزی
ناشر: گروه انتشاراتی ققنوس
تعداد صفحات: ۱۴۳ صفحه
