الکتروآنسفالوگرافی یا نوار مغز چیست و چه کاربردهایی دارد؟
الکتروآنسفالوگرافی یک فرآیند حیاتی پزشکی برای ثبت جریآن‌های الکتریکی ضعیف تولیدشده توسط مغز انسان و سایر حیوانات می‌باشد که توسط هانس برگر آلمانی در سال ۱۹۲۹ کشف شد و دارای اهمیت کلینیکی خاص در تشخیص بیماری‌های مغز می‌باشد.
مغز به‌طور مداوم جریآن‌های الکتریکی ضعیفی حتی در هنگام خواب و یا بیهوشی تولید می‌کند، این جریانات را می‌توان از سطح جمجمه و از طریق سیم‌های کوچکی بنام الکترود که به پوست سر متصل می‌شوند، ثبت کرد. افراد نرمال دارای پتانسیل الکتریکی در حدود ۱۰۰ میکرو ولت هستند، بنابراین برای ثبت این مقدار، پزشک با استفاده از یک دستگاه خاص در حدود ۲۰ الکترود را با فاصله‌های مشخص که براساس مقیاس فدراسیون بین المللی الکترو آنسفالو گرافی تعیین شده‌اند به پوست سر بیمار متصل می‌کند. بنابراین محل قرار گرفتن الکترودها به دقت اندازه‌گیری می‌شود، به‌طوری‌که می‌توان منحنی الکترو آنسفالوگرام به دست آمده را با منحنی که قبلا از بیمار گرفته شده مقایسه کرد. الکترودها به یک تقویت کننده یا آمپلی فایر متصل می‌شوند که سبب تقویت ولتاژ تا حدود یک میلیون بار می‌شود و سپس جریان حاصله از قلم الکترومغناطیس عبور کرده و منحنی روی کاغذ ثبت می‌شود.
در یک فرد سالم منحنی الکتروآنسفالوگرافی از یک سری امواج نوسانی که دارای ریتم منظم هستند تشکیل‌شده است، که دارای فرکانس ۱۰ هرتز هستند و امواج آلفا نامیده می‌شوند. این امواج از قسمت پشت دستگاه عصبی مرکزی (مغز) و زمانی که فرد در حالت استراحت و چشمانش بسته باشد، بهتر دریافت می‌شوند و زمانی که چشم‌ها باز می‌شوند، این امواج ناپدید می‌شوند.
هم‌چنین در یک منحنی طبیعی تعداد زیادی حرکات ریتم دار سریع که این حرکات از امواج کوچک‌تری بنام امواج بتا تشکیل شده‌اند دیده می‌شود و دارای فرکانس ۱۸ تا ۲۵ هرتز هستند و به عمل قسمت‌های حسی حرکتی مغز بستگی دارند.
در هنگام خواب سلول‌های سیستم مرکزی عصبی امواج الکتریکی با ولتاژ بالاتر نیز تولید می‌کنند، ولی فرکانس آنها در حدود ۲ تا ۳ هرتز می‌باشد و آهسته هستند. در هنگام بیهوشی نیز امواج بسیار ضعیفی ثبت می‌شوند.
أمواج آهسته نامنظم (یک تا سه در هر ثانیه) که نشانه یک ناحیه متمرکز نارسایی یا آسیب در مغز هستند امواج دلتا نامیده می‌شوند. امواج آهسته‌ای که دارای ریتم بوده و فرکانس ۴ تا ۷ هرتز دارند امواج تتا نامیده می‌شوند. امواج آهسته نشان دهنده یک نارسایی و غیر طبیعی بودن در مغز می‌باشد ولی فقط در بزرگسالان، نه در نوزادان و بچه‌های کوچک. به همین علت نیز منحنی الکتروآنسفالوگرافی در بزرگسالان و کودکان متفاوت است. به‌تدریج که کودک رشد می‌کند این منحنی تغییر می‌کند، تا زمانی که کودک به سن ۸ تا ۱۲ سال برسد و در اینجا منحنی فرد بزرگسالان ظاهر می‌شوند.
هر فردی دارای یک منحنی الکتروآنسفالوگرام متفاوتی است. البته دوقلوهای مشابه، دارای منحنی‌های مشابهی هستند.
منحنی الکتروآنسفالوگرام برای مطالعه کار مغز و تشخیص بسیاری از بیماری‌های مربوط به مغز مورد استفاده می‌باشد و هم‌چنین می‌تواند وجود نارسای‌ها و غیر طبیعی بودن مناطق مغز را مشخص کند. بیماری صرع و سایر حالات متابولیکی غیر طبیعی را می‌توان توسط این منحنی تشخیص داد.
