منظور از شقاق مقعد چیست؟ چه علایمی دارد؟ راه‌های درمان آن
شقاق مقعد (شکاف مقعد) که به آن فیشر (فیسور) مقعدی (anal fissure) هم گفته می‌شود، شکاف یا پارگی کوچک خطی و دردناک پوست حاشیه مقعد است که به صورت زخم تظاهر می‌یابد و باعث خارش یا خونریزی نیز می‌شود.
بیماری در تمام سنین دیده می‌شود ولی در 50-30 سالگی شایع‌تر است. میزان بروز شقاق مقعد در مرد و زن یکسان است.
علل ایجاد شقاق مقعد عبارتند از: یبوست، اسهال، علل عفونی، وارد آمدن ضربه به اطراف مقعد (مثلاً در اثر مقاربت مقعدی) و بیماری کرون.
معمولاً مجرای مقعدی به دنبال دفع مدفع دچار آسیب مزبور در قسمت جلویی (قدامی) و با شیوع بیشتر در قسمت پشتی (خلفی) مجرا می‌شود. تحریک ناشی از آسیب مجرای مقعدی موجب افزایش فشار استراحت اسفنکتر داخلی مقعد می‌شود.
در نتیجه، خون‌رسانی به ناحیه مبتلا به شقاق به طور نسبی کاهش می‌یابد و این اختلال باعث عدم ترمیم آسیب مجرای مقعد می‌شود.
اگر شقاق در قسمت جلویی یا پشتی مجرای مقعد قرار نداشته باشد باید احتمال وجود سایر علل، از جمله سل، سیفیلیس، بیمای کرون و بدخیمی را در نظر داشت.
علایم بیماری عبارتند از: درد در هنگام دفع مدفوع، یبوست، خونریزی از رکتوم (وجود خون روشن بر روی مدفوع یا مخلوط با آن) (معمولاً مقدار این خونریزی کمتر از مقدار خونریزی همورویید است)
درمان‌های مرسوم
پس از تشخیص بیماری که به وسیله پزشک و به سادگی بر اساس شرح حال و مشاهده زخم صورت می‌گیرد درمان آغاز می‌شود.
در شقاق مزمن، اغلب رشته‌های حلقوی ضخیم شده اسفنکترداخلی مقعد در قاعده شقاق دیده می‌شوند و اندازه‌گیری فشار (مانومتری) مقعد، ازدیاد فشار زمان استراحت اسفنکتر مقعد و انقباض‌های متناقض عضلات اسفنکتر را نشان می‌دهد.
درمان شقاق مقعد حاد عبارت است از:
- افزایش مصرف غذاهای حاوی فیبر در موارد وجود یبوست
- خوردن موقت داروهای مسهل در افراد مبتلا به یبوست
- مالیدن کرم حاوی بی‌حس کننده موضعی و کورتون
- نشستن مرتب در آب گرم
60 تا 90 درصد از شقاق‌های حاد با اقدامات درمانی فوق بهبود می‌یابند.
شقاق‌هایی که بیش از 6 هفته ادامه یابند شقاق مزمیم نامیده می‌شوند.
درمان شقاق مقعد مزمن عبارت است از:
کاهش فشار استراحت مجرای مقعد از طریق مالیدن 3 بار در روز پماد نیفدیپین یا پماد دیلتیازم 2% یا پماد نیتروگلیسیرین یا تزریق سم بوتولینوم نوع A در داخل هر طرف اسفنکتر داخلی مقعد، حداکثر به مقدار 20 واحد
درمان جراحی عبارت است از متسع کردن مقعد و برش جانبی اسفنکتر داخلی.
آیا درمان جراحی بر درمان طبی شقاق ترجیح دارد؟
میزان موارد عود در روش درمان طبی شقاق بیشتر است ولی به دلیل احتمال بروز بی‌اختیاری مدفوع، پس از عمل جراحی شقاق، روش درمان طبی بر درمان جراحی ارجحیت دارد.
آیا کودکان و شیرخواران هم دچار شقاق مقعد می‌شوند؟
بله، شایع‌ترین علت خونریزی ز راست روده (رکتوم) در شیرخواران وجود شقاق است.
