چرا هیچ‌کس باور نکرد اسنپ اولین استارتاپ یونیکورن ایران است؟

شرکت ایرانسل روز سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ماه، طی مراسمی رسمی از پروژه‌ها و دستاوردهای خود با حضور وزیر ارتباطات و اصحاب رسانه رونمایی کرد. اما یک خبر اعلام شده در خلال این مراسم از کل پروژه‌های این شرکت بیشتر سروصدا کرد.

اسنپ به عنوان یکی از همکاران ایرانسل اعلام کرد به ارزشی ۱.۷ میلیارد دلاری رسیده است و اولین استارتاپ یونیکورن (شرکتی با ارزش یک میلیارد دلار) در ایران است. البته، مدیرعامل اسنپ ارزش واقعی این شرکت را بین ۱.۴ تا ۱.۷ میلیارد دلار عنوان کرده است.

«شهرام شاهکار»، در مراسم ایرانسل که یکی از سرمایه‌گذاران اصلی اسنپ است، اعلام کرد که این تاکسی آنلاین با رکورد یک میلیون سفر موفق روزانه، هفتمین استارت‌آپ حوزه حمل‌ونقل آنلاین در دنیا است.

اما چگونه اسنپ به ارزش‌گذاری ۱.۷ میلیارد دلار رسیده است؟ سوالی که برای بسیاری از کاربران و فعالان حوزه کسب‌وکارها و استارتاپ‌ها نیز مطرح شده و تعجب آن‌ها را در پی داشت.

مقایسه با همتایان

مدیرعامل اسنپ معیار ارزش‌گذاری این شرکت را مقایسه تعداد سفرهای این شرکت با همتایان خود در منطقه اعلام کرده است. در حقیقت، ارزش‌گذاری اسنپ براساس ارزش شرکت‌های با الگوی اسنپ در جهان صورت گرفته است.

مثلا چون شرکت «کریم» در امارات روزی ۸۰۰ هزار سفر دارد و ارزش آن حدود ۱ میلیارد دلار است و شرکت «Ola» در هند با ۱.۸ میلیون سفر روزانه، ارزشی ۴ میلیارد دلاری دارد؛ پس با یک محاسبه ساده اسنپ هم باید ارزشی ۱.۷ میلیارد دلاری داشته باشد.

بسیاری از فعالان حوزه استارتاپ و بازار سرمایه در روزهای اخیر، طی یادداشت‌ها یا اظهارنظرهایی در شبکه‌های اجتماعی این مدل ارزش‌گذاری را اشتباه دانستند و ارزش واقعی اسنپ را بسیار کمتر از ۱.۷ میلیارد دلار می‌دانند.

معمولا ارزش‌گذاری شرکت‌ها براساس ارایه گزارش‌های مالی شفاف و سوددهی مداوم در یک دوره مالی طولانی‌مدت است. در بازار بورس، ارزش یک شرکت فقط براساس میزان سوددهی آن تعیین می‌شود.

گزارش‌های اسنپ نشان می‌دهد که دارد سربه‌سر فعالیت می‌کند و رقم سود قابل توجهی نه کسب کرده و نه به سرمایه‌گذاران خود به صورت شفاف ارایه می‌دهد. پس، اگر شرکتی سودی ندارد نمی‌تواند ارزشی بالای یک میلیارد دلار داشته باشد جز اینکه به گزارش‌های مالی ارایه شده شک کرد و آن‌ها را اعداد و ارقامی برای دور زدن اداره امور مالیاتی دانست.

به علاوه، کارشناسان حوزه کارآفرینی و استارتاپی می‌گویند به طور کلی مقایسه یک کسب‌وکار محلی در ایران با نمونه‌های مشابه خارجی و جهانی اشتباه و غیرممکن است.

چندی پیش اعلام شد دو استارتاپ ایران به نام‌های «دیجی‌کالا» و «اسنپ» به مرز ۱ میلیارد دلاری رسیده‌اند و با کمی جذب سرمایه و افزایش گستره بازار می‌توانند اولین شرکت‌های یونیکورنی ایران شوند.

سودای یونیکورن

اما واقعیت این است در ایران برای یونیکورن شدن باید علاوه بر بازارهای محلی، به بازارهای کشورهای همسایه هم دست یافت در حالی که هم دیجی‌کالا و هم اسنپ کاملا روی بازارهای داخلی تمرکز و فعالیت دارند.

یکی از متخصصان کارآفرینی و بازاریابی دیجیتال در سایت «ویرگول» مثال جالبی زده است. وی می‌گوید اگر قرار است مقایسه اسنپ با همتایان براساس تعداد سفر در روز را معیار ارزش‌گذاری قرار دهیم؛باید بگویم «سرعت نهایی پراید نصف سرعت نهایی بوگاتی است پس نصف بوگاتی می‌ارزد.»

متاسفانه در فضای کنونی ایران؛ برخی از مفاهیم کسب‌وکاری مانند استارتاپ اشتباه جا افتاده و هم شرکت‌های فناوری فقط به دنبال زدن استارتاپ هستند بدون اینکه اهداف مشخص، فناوری یا محصول مشخص ابداعی خودشان، حقوق و مزایا و سوددهی واقعی داشته باشند.

مدیران دولتی و وزارت‌خانه‌ای هم به دنبال افزایش استارتاپ‌های ایرانی و رساندن چندین شرکت فناوری به دنیای یونیکورن هستند. بنابراین؛ در این میان سودای گرفتن وام‌های میلیاردی به بهانه یونیکورن شدن یا جذب سرمایه با عوام‌فریبی و دست‌کاری اعداد و ارقام رواج یافته است.

شرکت‌های فناوری که سودای یونیکورن شدن را دارند باید گزارش‌های مالی شفاف با تایید یک حسابرس رسمی در بازار منتشر کنند و منابع آماری و معیارهای ارزش‌گذاری‌شان برای همه کاملا معقول و پذیرفته باشد.