افیوژن پریکارد یا آب آوردن فضای پرده قلب چرا ایجاد می‌شود و چطور تشخیص داده می‌شود؟
افیوژن پریکارد Pericardial effusion تجمع بیش از حد مایع در ساختار دولایه و کیسه مانند در اطراف قلب (پریکارد) است.
فضای بین این لایه‌ها معمولا حاوی یک لایه نازک از مایع است. اما اگر پریکارد بیمار یا آسیب دیده باشد، التهاب حاصل می‌تواند منجر به مایع اضافی شود. همچنین می‌تواند بدون التهاب، مانند خونریزی، مربوط به سرطان یا پس از ضربه قفسه سینه، در اطراف قلب مایع جمع شود.
افیوژن پریکارد می‌تواند بر قلب فشار وارد کند و بر عملکرد قلب تأثیر بگذارد. در صورت عدم درمان، ممکن است در موارد شدید منجر به نارسایی قلبی یا مرگ شود.
علائم
افیوژن پریکارد ممکن است علائم و نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نکند، به خصوص اگر مایع به آرامی افزایش یابد.
اگر علائم و نشانه‌های افیوژن پریکارد رخ دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس (تنگی نفس)
- ناراحتی هنگام نفس کشیدن در حالت دراز کشیدن
- درد قفسه سینه، معمولا در پشت استخوان سینه یا در سمت چپ قفسه سینه
- پر شدن سینه
- سبکی سر یا احساس ضعف
- تورم در شکم یا پا‌ها
علل
افیوژن پریکارد می‌تواند ناشی از التهاب پریکارد (پریکاردیت) پس از یک بیماری یا آسیب باشد. در برخی شرایط، افیوژن‌های بزرگ ممکن است توسط برخی سرطان‌ها ایجاد شود. انسداد مایعات پریکارد یا تجمع خون در پریکارد نیز می‌تواند منجر به این وضعیت شود.
گاهی اوقات نمی‌توان علت را تعیین کرد (پریکاردیت ایدیوپاتیک).
علل افیوژن پریکارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اختلالات خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- سرطان قلب یا پریکارد
- گسترش سرطان (متاستاز)، به ویژه سرطان ریه، سرطان سینه یا لنفوم هوچکین
- پرتودرمانی برای سرطان اگر قلب در ناحیه پرتو قرار داشته باشد
- ضربه به قفسه سینه
- التهاب پریکارد به دنبال حمله قلبی یا پس از جراحی قلب یا عملی که در آن پوشش داخلی قلب آسیب دیده است.
- تیروئید کم کار
- استفاده از برخی دارو‌ها یا قرار گرفتن در معرض سموم
- عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی
- مواد زائد در خون ناشی از نارسایی کلیه (اورمی)
عوارض
یک عارضه بالقوه افیوژن پریکارد تامپوناد قلبی است. در این شرایط، مایع اضافی در پریکارد به قلب فشار می‌آورد. این فشار مانع از پر شدن کامل حفره‌های قلب با خون می‌شود.
تامپوناد قلبی منجر به جریان خون ضعیف و کمبود اکسیژن در بدن می‌شود. تامپوناد قلبی تهدید‌کننده زندگی است و نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
تشخیص
برای تشخیص افیوژن پریکارد، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد علائم و سابقه پزشکی شما سؤالاتی می‌پرسد. او احتمالاً با گوشی پزشکی به صدای قلب شما گوش می‌دهد. اگر پزشک شما فکر می‌کند که افیوژن پریکارد دارید، آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی علت کمک کنند.
تست‌ها
آزمایش‌هایی برای تشخیص یا تأیید افیوژن پریکارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اکوکاردیوگرام. از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قلب در حال حرکت استفاده می‌شود. اکوکاردیوگرام حفره‌های قلب را نشان می‌دهد و نشان می‌دهد که قلب چقدر خون را پمپاژ می‌کند. این آزمایش می‌تواند به تعیین میزان مایع بین دو لایه پریکارد کمک کند. اکوکاردیوگرام نیز ممکن است کاهش عملکرد قلب را به دلیل فشار بر قلب نشان دهد (تامپوناد).
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG). این آزمایش سریع و بدون درد فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌کند. تکه‌های چسبنده (الکترود) روی سینه و گاهی اوقات بازو‌ها و پا‌ها قرار می‌گیرند. سیم‌ها الکترود‌ها را به یک کامپیوتر متصل می‌کنند که نتایج آزمایش را نمایش می‌دهد. متخصص قلب شما یا ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی دیگر می‌تواند به دنبال الگو‌های سیگنالی باشد که نشان دهنده تامپوناد قلبی است.
- اشعه ایکس قفسه سینه. تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه به پزشک اجازه می‌دهد تا اندازه و شکل قلب را بررسی کند. اگر افیوژن بزرگ باشد، رادیوگرافی قفسه سینه می‌تواند علائم بزرگی قلب را نشان دهد.
اسکن‌های سی تی و‌ام آر آی می‌توانند افیوژن پریکارد را تشخیص دهند، اگرچه معمولاً برای بررسی این بیماری استفاده نمی‌شوند. با این حال، افیوژن پریکارد ممکن است زمانی تشخیص داده شود که این آزمایش‌ها به دلایل دیگر انجام شوند.
درمان
درمان افیوژن پریکارد به موارد زیر بستگی دارد:
- میزان تجمع مایعات
- علت افیوژن پریکارد
- وجود یا خطر تامپوناد قلبی
دارو‌ها
اگر تامپوناد قلبی ندارید یا خطر فوری تامپوناد قلبی وجود ندارد، پزشک شما ممکن است یکی از دارو‌های زیر را برای درمان التهاب پریکارد تجویز کند:
- آسپرین
- دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن
- کلشی سین
- یک کورتیکواستروئید، مانند پردنیزون
جراحی یا سایر روش‌ها
ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است روش‌هایی را برای تخلیه افیوژن پریکارد یا جلوگیری از تجمع مایع در آینده توصیه کند اگر:
- دارو‌ها افیوژن پریکارد را اصلاح نمی‌کنند
- یک افیوژن بزرگ باعث ایجاد علائم و افزایش خطر تامپوناد قلبی می‌شود
- شما تامپوناد قلبی دارید
روش‌های درناژ یا جراحی برای درمان افیوژن پریکارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تخلیه مایعات (پریکاردیوسنتز). یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی از یک سوزن برای ورود به فضای پریکارد استفاده می‌کند و سپس یک لوله کوچک (کاتتر) را برای تخلیه مایع وارد می‌کند. از تکنیک‌های تصویربرداری، معمولا اکوکاردیوگرافی، برای هدایت کار استفاده می‌شود. معمولاً کاتتر را در جای خود رها می‌کنند تا فضای پریکارد را برای چند روز تخلیه کند تا از تجمع مایع در آینده جلوگیری شود. کاتتر زمانی خارج می‌شود که تمام مایع تخلیه شود و دوباره جمع نشود.
- عمل جراحی قلب باز. اگر خونریزی در پریکارد وجود داشته باشد، به خصوص به دلیل جراحی اخیر قلب یا سایر عوامل پیچیده، جراحی قلب باز ممکن است برای تخلیه پریکارد و ترمیم هرگونه آسیب انجام شود. گاهی اوقات، جراح ممکن است یک گذرگاه ایجاد کند که به مایع اجازه می‌دهد تا در صورت نیاز به داخل حفره شکم تخلیه شود، جایی که می‌تواند جذب شود.
- برداشتن پریکارد (پریکاردکتومی). اگر با وجود روش‌های درناژ، افیوژن پریکارد ادامه یابد، جراح ممکن است برداشتن تمام یا بخشی از پریکارد را توصیه کند.
