انتخابات ۲.۰

رسانه‌های جدید توانسته‌اند از مدت‌ها قبل چهره سیاست و
رقابت‌های انتخاباتی را تغییر دهند. در این نوشته مروری داریم بر نقش رسانه های
جدید در دنیای سیاست.

ما در یک برهه زمانی تاریخی به سر می‌بریم که در آن پیشرفت‌های
اشتراک اطلاعات توانسته است ، رقابت‌های انتخاباتی را متحول کند. برای فهم این
تغییرات و تحولات ناگزیریم ، مروری داشته باشیم بر گذشته و نحوه رقابت های انتخباتی
قبل مطرح شدن و همه‌گیر شدن رسانه‌های جدید:

قبل از تلویریون مردم مجبور بودند به اخبار روزنامه‌ها و
رادیو در مورد کاندیدهای انتخابات اعتماد کنند. اطلاعات بسیار کند به مردم
می‌رسید و به علاوه وقتی در اختیار مردم قرار می‌گرفت ، آقندر ویرایش شده بود که
چیز زیادی بر اطلاعات مردم نمی‌افزود.

اگر بخواهیم در مورد دانش کم مردم در مورد منتخب‌هایشان مثال
بزنیم ، شاید مورد رئیس‌جمهور روزولت مناسب باشد ، عده کمی از مردم در زمان
رئیس‌جمهور روزولت می دانستند که وی به خاطر ابتلا به فلج اطفال نمی‌تواند راه برود
، چرا که روزنامه‌ها از چاپ عکس‌هایی که روزولت را با آتل‌های طبی‌اش به تصویر
می‌کشید ، خودداری می‌کردند و ترجیح می دادند عکس‌هایی از وی را کار کنند که وی
پاهای وی در آنها مشخص نباشد. تکلیف رادیو هم که مشخص بود ، هیچ راهی برای مردم
وجود نداشت که از روی شنیدن نطق‌های روزولت پی به فلج شدنش ببرند.

در جریان انتخابات سال ۱۹۶۰ و رقابت نیکسون و جان اف کندی ، همه
چیز تغییر کرد. این انتخابات نخستین انتخاباتی بود که در آن مباحثه بین نامزدها ،
به صورت زنده از تلویزیون پخش می‌شد. در طی این مباحثات نیکسون گریم نمی‌کرد و خسته
و نامرتب به نظر می‌رسید ، ‌در عوض کندی ظاهری مرتب و منظم داشت. بعد از این
مباحثات ، نظرسنجی‌ها نشان داد که کندی که پیش از آغاز این مباحثات با اختلاف کمی
پشت سر نیکسون ایستاده بود ، توانسته است اختلاف خود را جبران کند و بر وی پیشی
بگیرد. پخش زنده توانسته بود اولین قدم را در زمینه به رخ کشیدن توانایی و قدرت تأثیر رسانه‌ها
بر سیاست نشان بدهد.

مانند روند انتخابات ، تلویزیون هم در سال‌های آتی تغییرات
بسیاری پیدا کرد. از سال ۱۹۷۲ جناح‌های عمده سیاسی ، سیستم انتخابات اولیه را برای
معرفی منتخب‌هایشان ، تعریف کردند. از این زمان کانال‌های و شبکه‌های متعددی برای
تأثیرگذاری بر افکار رأی‌دهندگان به راه افتادند.  بیل کلینتون هنگامی که
در سال ۱۹۹۲ در شبکه MTV ظاهر شد و برای جلب نظر
رأی‌دهندگان جوان به نواختن ساکسیفون پرداخت ، نقش رسانه‌ها را بر افکار عمومی مردم
به خوبی شناخته بود.

تحول بزرگ دیگر در دنیای رسانه ها پیدایش شبکه جهانی اینترنت
بود. وب می‌توانست برای هر شخص با معلومات فنی پایین ، پایگاهی ارزان‌قیمت
فراهم آورد ، پایگاهی که حتی رسانه‌های جریان اصلی را به چالش بکشد.

انتخبات سال ۲۰۰۴ نخستین انتخباتی بود که جایگاه وبلاگ‌ها را در
عرصه مبارزات نامزدها ، عیان کرد. کاندیدای اولیه دموکرات‌ها یعنی هووارد دین
توانسته بود با استفاده از سایت‌ها و جنبش وبلاگ‌نویسی بیش از هر نامزد دیگری
سرمایه به دست آورد.

شبکه CBS یک مستند رسانه ای ۶۰ دقیقه‌ای
پخش کرد که در آن سؤالاتی درباره عملکرد گارد ملی تگزاس در رابطه با جورج بوش مطرح
شده بود. گروهی از وبلاگ‌نویس‌های محافظه‌کار در این زمان صحت و اصالت فیلم‌ها را
به چالش کشیدند و رفته رفته کار به جایی کشیده شد که CBS‌
وادار شد ،اعتراف کند نمی‌تواند اعتبار فیلم‌ها را تأیید کند.

تحول دیگر چندرسانه ای شدن وب است ، پیداست که یک ویدئو
می‌تواند تأثیر بسیار بیشتری نسبت به متن بر مخاطبان بگذارد. این روزها مردم
می‌توانند به راحتی عکس ، ویدئو و فایل صوتی آپلود کنند. تآثیر این مورد در جریان
انتخابات میان‌دوره‌ای سال ۲۰۰۶ و در هنگامی روشن شد که ویدئوی دشنام‌های
نژادپرستانه سناتور ویرجینیا -جورج الن- روی یوتیوب قرار گرفت.

نقش رسانه‌های جدید در انتخبات پیش رو ، بیش از هر زمان دیگری
نمودار است و از هم‌اکنون جلوه های زیادی از این تأثیر را می‌توان مشاهده کرد:

چند شب پیش ، نخستین مرحله جلسات پرسش و پاسخ نامزدهای
دموکرات انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ امریکا که با همکاری سایت اینترنتی یوتیوب
و شبکه سی ان ان ترتیب داده شده بود برگزار شد و هیلاری کلینتون، باراک اوباما و
جان ادواردز به پرسش‌های مردم پاسخ دادند.

سایت اینترنتی یوتیوب که تنها دو سال و نیم از عمرش گذشته است طی اقدامی جالب با
همکاری شبکه خبری سی ان ان، فضایی را به پرسش‌های مردم از
نامزدهای انتخاباتی اختصاص داده است؛ هر کس می تواند در کلیپی ۳۰ ثانیه‌ای
سوالی از نامزد مورد نظرش بپرسد. در نخستین مرحله از این اقدام، دیشب سی ان ان ۵۰
سوال از میان ۲ هزار کلیپ ویدیویی ارسال شده به یوتیوب را گزینش کرد و نامزدهای
دموکرات آنها پاسخ گفتند. این قطعات تصویری گستره وسیعی از سوال‌ها
و پرسشگران را شامل می شد؛ از پدر سربازی که در عراق کشته شده بود تا انیمیشنی به
شکل آدم برفی که درباره گرمایش زمین می پرسید.

در حالی که شیوه‌های فعلی تبلیغات انتخاباتی کهنه و کم
تاثیر شده، این شیوه ابداعی سایت اینترنتی یوتیوب چنان جنجال برانگیز و پرطرفدار
شده که به احتمال زیاد، در جلسات پرسش و پاسخ مراحل بعدی رقابت انتخاباتی در نوامبر
سال آینده نیز از همین روش استفاده می شود.

بسیاری از تحلیلگران قالب جدید طرح سوالات و برگزاری جلسات پرسش و پاسخ را گامی
در جهت دموکراتیزه کردن برگزاری انتخابات دانسته اند و معتقدند این شیوه قابلیت آن
را دارد که صداهای جدیدی را به فرآیند رقابت انتخاباتی وارد کند و معادلات رسانه ای
را تغییر دهد. با این شیوه، مردمی امکان طرح سوال پیدا می کنند که معمولاً تا پیش
از این صدایشان شنیده نمی شد. بعد از ظهور وبلاگ نویسی، این اقدام جدید شاید بزرگ
ترین نقش اینترنت در فرآیندهای سیاسی باشد. با این حال، کارشناسانی نیز هستند که
معتقدند سی ان ان نباید سوال های تصویری ارسال شده را گزینش می کرد. قرار است در
ماه نوامبر جلسه پرسش و پاسخ مشابهی برای نامزدهای جمهوری خواه هم برگزار شود.

سایت اینترنتی یوتیوب به تازگی به یکی از عوامل تاثیرگذار سیاسی تبدیل شده است.این سایت تصاویری از نامزدهای دیگر
هم پخش کرده است؛ تصاویری از بیل و هیلاری کلینتون که سریال «خانواده سوپرانو» را
دست می‌اندازند، جان ادواردز که دارد موهایش را شانه می کند و آهنگ «حس می کنم
خوشگلم» را می خواند. کلیپ جنجال برانگیز بر ضد هیلاری کلینتون در یوتیوب به وسیله یکی از افراد نزدیک
به ستاد انتخاباتی باراک اوباما تهیه شده بود.

هیلاری کلینتون سناتور دمکرات آمریکایی و همسر رئیس جمهور سابق این کشور که در
پی به دست آوردن این مقام در انتخابات سال ۲۰۰۸ است، از طریق سایت تبلیغاتی خود در
اینترنت در ساعت‌های مشخصی از هفته به وسیله وب چت به صورت
زنده با کاربران صحبت می‌کند.

دنیس کوسینیچ نماینده دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا، یکی دیگر از نامزدهای
انتخابات سال ۲۰۰۸، نیز اولین بار از امکانات سایت یوتیوب برای پاسخگویی به
انتقادهای یکی از کاربران این سایت استفاده کرد. او همچنین از سایت "مای اسپیس" که
به گسترش شبکه اجتماعی افراد کمک می کند، برای تقویت تعامل خود با رای دهندگان
استفاده کرده است.

جو بایدن، نماینده مجلس سنای آمریکا که یکی دیگر از نامزدهای دمکرات ریاست
جمهوری آمریکا است نیز با مقایسه سخنان سایر نامزدهای انتخاباتی در سایت یوتیوب با
نظرات خودش درباره مسائل مختلف مانند جنگ عراق، سعی کرده چهره قوی‌تری از خود به
نمایش بگذارد.

تا به اینجا کلیپ های باراک اوباما در سایت یوتیوب از سایر کاندیداها محبوب تر
بوده است. البته محتوای کلیپ‌های او بیشتر مربوط به سخنرانی‌ها
و فعالیت‌های اجتماعی او است ولی هیلاری کلینتون که رقیب
اصلیش در مبارزه با سایر نامزدهای دمکرات برای تعیین کاندیدای این حزب در انتخابات
پیش رو است، از او هوشمندانه‌تر عمل کرده است. در میان
نامزدهای حزب جمهوریخواه هم میت رامنی حضور موثرتری از دیگران داشته است.

همزمان با نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا و طرفداران آنها، منتقدان این افراد نیز
از اینترنت و یوتیوب برای زیر سؤال بردن سیاست های آنها بهره برداری می کنند.

چندی پیش انتشار کلیپی در یوتیوب که شخصیت تسلط جویانه هیلاری کلینتون را به
نمایش گذاشته بود، جنجال‌هایی را به همراه داشت.

انتشار جلسه پرسش و پاسخ سناتور مک کین بر روی یوتیوب که در آن به شوخی از
بمباران ایران اشاره شده بود نیز به شدت مورد توجه منتقدان وی گرفت و در بسیاری از
سایت ها و وبلاگ ها منتشر شد.

کارشناسان می گویند کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا با تمام امکاناتی که دارند،
از ویدیوبلاگینگ به خوبی استفاده نمی کنند. جان مک کین سناتور جمهوری خواه یکی از
این افراد است. جف جارویس، استاد دانشگاه سیتی در نیویورک ضعف آقای مک کین را بی
توجهی به ظرافت های تبلیغاتی در اینترنت در مقایسه با رسانه های دیگر مانند
تلویزیون می داند.

به گفته آقای جارویس، به رغم توجه گسترده همه نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا به
اینترنت و به خصوص به ویدیوبلاگینگ، آنها از سایر همتایان اروپایی خود در شناسایی
ظرافت های تبلیغاتی این فناوری عقب تر هستند.

"هر کدام از نامزدهای انتخاباتی آمریکا به سبک خود از اینترنت استفاده می کند.
هیلاری کلینتون به خوبی توانسته از اینترنت برای ارتباط با مخاطبان استفاده کند.
باراک اوباما از آن برای افزایش محبوبیتش استفاده کرده. با همه این حرف ها،
آمریکایی ها از افرادی مانند دیوید کامرون رهبر حزب محافظه کار بریتانیا که در
تعامل با کاربران اینترنت خیلی خودمانی و راحت است، عقب تر هستند."

آقای جارویس می گوید بیشتر نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا در اینترنت همان کلیپ
هایی را منتشر می کنند که در تبلیغات تلویزیونی خود به کار می برند و این در حالی
است که اقتضای محیط اینترنت چیز دیگری است.

به گفته او تبلیغات انتخاباتی در اینترنت باید متناسب با پویایی این رسانه و
روحیه کاربران آن باشد تا با جلب توجه مخاطبان به انتشار پیام نامزدها از طریق آنها
کمک کند.

وب و انتخابات در ایران
آیا وب و اینترنت می‌توانند به همان اندازه غرب بر تحولات سیاسی و انتخابات
تأثیرگذار باشند؟

شک و تردیدهای زیادی در این زمینه وجود دارد. در چند سال اخیر
هم‌زمان با انتخابات ، خبرهای مربوط به آن در صدر نوشته‌های سایت‌ها و وبلاگ‌های
فارسی قرار گرفته‌اند. سیل عکس‌ها و خبرها و نقدها و شایعات را در این برهه‌های
زمانی می‌توان در گوشه گوشه وب خواند. اما آیا واقعا این حجم عظیم دیتا می‌تواند بر
فرایند رأی‌ دادن مردم به صورت معنی‌دار ، تأثیر بگذارد.

– هنوز بسیاری از مردم یا امکان اتصال به اینترنت را ندارند و
یا دانش کار با اینترنت را ندارند. وانگهی شمار قابل توجهی از کاربران اینترنت در
ایران ، تنها از آن استفاده تفریحی می‌کنند.
– مرورکنندگان سایت‌ها و وبلاگ‌ها کسانی هستند که از پیش جبهه خود را مشخص کرده‌اند
و بعید است که خواندن خبر یا نقدی بتواند نظر آنها را عوض کند.
– نوع رقابت‌های سیاسی در ایران با غرب تفاوت فراوان دارد. شفاف بودن بیش از حد و
اعلام زودهنگام قصد شرکت در انتخابات گاه می‌تواند ضربه‌های جبران‌ناپذیری به یک نامزد وارد
کند.
– خود نامزدها هم شک و تردید فراوان نسبت به اینترنت و کارکرد سیاسی‌اش دارند. غالبا
در آخرین ماه‌های مانده به انتخابات شاهد تأسیس سایت‌ها و خبرگزاری‌ها متمایل به یک
نامزد و یا سایت‌های شخصی هستیم.
– دل بستن حامیان یک گروه به اینترنت و یا نظرسنجی‌های اینترنتی ، می‌تواند نتایج
متناقضی در پی داشته باشد. واقعیت این است که عقاید و آرای جامعه اینترنتی ایران
مشتی از خروار باورهای مردم ایران نیست. این مطلبی است ، مهم ٰ؛ که در بسیاری از
موارد غفلت قرار می‌گیرد.
– تبلیغ اینترنتی به طورعام و تبلیغ اینترنتی سیاسی به طور خاص در ایران هنوز متولد
نشده است که ما حتی بتوانیم تحلیلش کنیم. تبلیغ اینترنتی با تبلیغ در تلویزیون و
روزنامه بسیار متفاوت است.
– سرعت پایین اینترنت در ایران امکان استفاده از ویدئو یا پخش‌های زنده صوتی و
تصویری را کاملا ناممکن می‌کند.

منابع : روزنامه شرق ، سایت بی‌بی‌سی ، سایت WebProNews