چگونه به کمک فناوری روز، می‌توان ادبیات را پاس داشت؟ بزرگداشت آنلاین و آفلاین جیمز جویس و اولیس

اولیس، رمان مشهور جیمز جویس است. رمانی که پاره‌ای آن را مهم‌ترین و مؤثرترین داستان قرن می‌دانند و البته شاید برای ماهایی که این رمان را به فارسی نخوانده‌ایم و تنها اجازه خواندن یک فصل آن را به فارسی داشته‌ایم، صحبت از اهمیت این رمان چندان وجه عینی‌ای نداشته باشد.

داستان این رمان در روز 16 ژوئن سال 1904 -مقارن با امروز- در دوبلین رخ می‌دهد. حوادث کتاب، شرح 16 ساعت از زندگی قهرمانان داستان در این روز هستند.

پیش از این، من در این وبلاگ پست‌هایی در مورد اولیس نوشته‌ام:
– اولیس
– بیوگرافی جیمز جویس همراه سه داستان کوتاه از مجموعه دوبلینی‌ها
– چرا اولیس چاپ نشد – گفتگوی شهروند با منوچهر بدیعی

اما بسیار جالب است که هر ساله، مقارن با شانزدهم ژوئن، جشنی موسوم به بلومز دی Bloomsday در دوبلین و شهرهای مهم جهان برگزار می‌شود که در آن به اشکال مختلف، مثلا به صورت خوانش کتاب توسط شخصیت‌های مشهور، نمایش و حضور در مناطقی از دوبلین که داستان در آنها رخ داده، این روز گرامی‌ داشته می‌شود.

برای ماهایی که بسیار از کلاسیک‌های ادبیات داستانی خود را نخوانده‌ایم، چنین بزرگداشت‌هایی عجیب و غریب می‌نمایند.

اما شاید برایتان جالب باشد که بلومز دی در فرنگ تنها به دنیای آفلاین منحصر نیست و فناوری و دنیای آنلاین هم در بزرگداشت این روز شرکت کرده است!

چیزی که بیش از همه نظر من را جالب کرد، یک اپلیکیشن رایگان برای آی‌پد به نام اپلیکیشن Ulysses “Seen“ است که در واقع یک کمیک بوک الکترونیک اقتباس‌شده از اولیس است.

جالب است بدانید که واهمه‌ بی‌جایی که برخی‌ها از بعضی فصول اولیس دارند، مدتی دامن اپل را هم گرفته بود و اپل مدتی این اپلیکیشن را حذف کرده بود تا اینکه ظاهرا اپلی‌ها متوجه اهمیت اولیس و نقش این اپلیکیشن در شناساندن این اثر به عامه مردم شدند و اپلیکیشن را از توقیف درآوردند.

این اپ 23 مگابایتی را امروز صبح دانلود کردم، البته متوجه شدم که این کمیک بوک فقط فصل اول اولیس را به تصویر کشیده و فصول بعدی به تدریج کمیک خواهند شد.

انگلیسی‌زبان‌ها می‌توانند اولیس را روی سایت پروژه گوتنبرگ بخوانند، اما آنها می‌توانند با استفاده از فناوری روز و از طریق خواندن توییتر هم مروری بر این کتاب داشته باشند، قرار است که امروز در اینجا همه این کتاب ظرف 24 ساعت با انجام 25 توییت در ساعت، مرور شود.

البته یک رادیوی آنلاین هم قرار است، اولیس را به صورت آنلاین با صدای افراد مشهوری مثل الک بلدوین برای شنوندگانش پخش کند.

چیزی که فناوری را مهم می‌سازد، نفس فناوری نیست، بلکه تغییر است که در زندگی ما ایجاد می‌کند، در این راستا آی‌پد به ذات خود مهم نیست، بلکه رفاهی که این وسیله در مطالعه وب و دسترسی به اطلاعات با سرگرمی‌سازی برای ما فراهم می‌کند، دارای اهمیت است. اینترنت، توییتر، سیستم‌های انتشار محتوا، گوشی‌های موبایل و اپلیکیشن‌ها هم همه در راستای افزایش کیفیت زندگی و فراهم آوردن شرایطی برای دسترسی همه ما به جریان آزاد اطلاعات ارزشمند هستند.

در مقابل فناوری‌های غرب، دسته‌ای راه تحیر و ستایش را انتخاب می‌کنند، اما دسته‌ای هم هستند که به خوبی در پی کاربرد آنها در ایجاد تغییر در زندگی‌مان هستند.

دنیای ادبیات و کلاسیک‌های ادبی که برخی سنخیتی بین آن و فناوری‌های روز نمی‌بینند، هم می‌تواند با کمک فناوری‌های روز به عامه مردمی که این دنیای زیبا را در هیاهوی کار و زندگی روزمره فراموش می‌کنند، نزدیک‌تر شود و جنبه‌ای ملموس‌تر و عینی‌تر پیدا کند.

بنابراین توییت کردن و کمیک کردن یک اثر گرانقدر ادبی، دون شأن دوست‌داران آن نیست، بلکه راهی است برای ورود و تسخیر دل‌های کسانی که گرچه مستعد پذیرش زیبایی‌های ادبیات هستند، اما از آن دور مانده‌اند.

ما شاید نتوانیم با امکانات و خاطر آسوده غربی‌ها، فناوری را در جنبه‌های مختلف زندگی‌مان استفاده کنیم، اما نباید از تلاش در این عرضه بهراسیم.

چند وقت پیش اپلیکیشن جالبی برای اندروید دیدم که دیوان اشعار شاعران نامی ایران را تبلت‌ها و گوشی‌ها می‌آورد، با خودم کردم که چقدر جالب می‌شد، این اپلیکیشن در نسخه‌های آتی خود امکان می‌داد که کاربر هر وقت خواست یک بیت شعر را پیامک بزند یا توییت کند.

چنین کارهای کوچک اما مهمی، عملی هستند و چندان دور از دسترس هم نیستند، کارهایی مثل پروژه گنجور -پروژه غیرانتفاعی آنلاین کردن آثار شاعران ایرانی- که البته با قدردانی‌ای هم روبرو نشد.