کوری چهره: کسانی که نمی‌توانند صورت‌ها را تشخیص بدهند
شاید شما جزو کسانی باشید که در به یاد آوردن چهره‌ها مشکل داشته باشید، شاید از اینکه مثل دوستان و دیگر افراد خانواده حافظه قوی‌ای در این مورد ندارید، پیش خودتان ناراحت باشید، خودتان را سرزنش کنید یا احساس کنید که کم‌هوش هستید، اما این فقط شما نیستید که این مشکل را دارید، دو درصد از کل مردم، بیش و کم، همین مشکل شما را دارند. بیایید این پست را با شرح زندگی کسی که به شدت این مشکل را دارد، شروع کنیم:
ساندرا اوکانر با دختر 24 ساله‌اش -بِکی-زندگی می‌کند، با وچود اینکه او هر روز دخترش را می‌بینید، اما اگر از او بخواهید که ظاهر دخترش را توصیف کند، می‌بینید که او قادر به این کار نیست، ساندرا چشمانش را می‌بندد و به سختی تمرکز می‌کند، بلکه موفق به انجام این کار شود، اما نمی‌تواند!
ساندرا مبتلا به بیماری عجیب و کمتر شناخته‌شده‌ای به نام «کوری چهره» است، به این معنی که او نمی‌تواند چهره افرادی را که می‌شناسد، به خاطر بسپارد، حتی چهره نزدیک‌ترین آنها را.
او تقلا می‌کند که همسرش را در میان یک جمعیت شناسایی کند، یا وقتی به فرودگاه برای استقبال از پسرش می‌رود او را پیدا کند، اما نمی‌تواند. او حتی نمی‌تواند در یک عکس دست‌جمعی، خودش را پیدا کند. او زمانی را به یاد می‌آورد که هفت‌ساله بود و در کلاس درس عکسی با همکلاسی‌هایش گرفته بود، او نمی‌توانست خودش را در عکس پیدا کند. حتی وقتی بعضی از همکلاسی‌ها اذیتش می‌کردند، او نمی‌توانست آنها را به آموزگار معرفی کند.
ساندرا هر وقت که به آینه نگاه می‌کند، شگفت‌زده می‌شود، او زن میان سال معمولی‌ای را در آینه می‌بیند که به او زل زده است و به ناگاه متوجه می‌شود که این خود اوست. در همین حال اگر عکس افراد دیگری هم در آینه افتاده باشد، او نمی‌تواند شناسایی کند که کدام چهره متعلق به خود اوست.
آشنایی او با همسرش -دِرِک- مدیون حضور او در یک برنامه رادیویی بود، او در 18 سالگی در یک برنامه رادیویی شرکت کرد تا در مورد بیماری عجیب‌اش صحبت کند، همین جا بود که او با همسرش آشنا شد.
طبعا شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که ساندرا چطور همسرش را در جمع شناسایی می‌کند. از روی ژاکت قرمزی که درک همیشه می‌پوشد!
البته سوء تفاهم‌ها بین این زن و شوهر هم کم نبوده‌اند، مثلا یک بار ساندرا شاکی شده بود که چرا درک در خیابان با یک زن جذاب صحبت می‌کند! اما در واقع مردی که با آن زن صحبت می‌کرد، درک نبود، بلکه مرد همسایه بود!
دختر ساندرا – بکی- همیشه لباس سبز می‌پوشد تا مادرش راحت‌تر بتواند شناسایی‌اش کند، پسر او هم به همه دوستانش گفته که مادرش، کوری چهره دارد، تا آنها وقتی با بی‌اعتنایی مادرش روبرو می‌شوند، دلخور نشوند.
یک میلیون نفر در برتانیا، مبتلا به درجاتی از کوری چهره هستند که اصطلاحا پروسپاگنوزیا prosopagnosia خوانده می‌شود. البته همه بیماران مبتلا به شکل شدید بیماری نیستند.
ساندرا در نتیجه این بیماری، هیچ دوستی ندارد، آخر چه کسی را می‌شود پیدا کرد که بعد از آشنایی از او برای پنچمین و ششمین بار نامش را بپرسید، همچنان مایل به حفظ دوستی باشد؟! او تا حالا فقط دو بار به جشن تولدها دعوت شده است و به خاطر مشکلی که دارد، از ارتباط چشمی با دیگران اجتناب می‌کند.
اما چه چیز باعث این بیماری می‌شود؟ مشکل مادرزادی یا عصبی‌ای ایجاد شده در دوکی‌شکل یا fusiform مغز باعث این بیماری می‌شود.
تصور می‌رود که دو درصد مردم، درجاتی از این بیماری را داشته باشند، این بیماری مردان و زنان را به یک میزان گرفتار می‌کند.
جالب است که کار ساندرا بچه‌داری است، او از 4 بچه مواظبت می‌کند، برای اینکه او آنها را شناسایی کند، او مجبور است که عکس‌هایی از آنها داشته باشد و مدام به آنها نگاه کند و با توجه به جزئیاتی مثل خال‌ها و علایم مادرزادی، رنگ و حالت مو یا نحوه گام برداشتن آنها، شنایی‌شان کند.
ساندرا تا 40 سالگی متوجه ماهیت مشکل خود نبود و نمی‌دانست که این مشکل از نظر پزشکی چطور توجیه می‌شود، در این زمان بود که او با یک جستجوی اینترنتی متوجه بیماری‌اش شد، اما خوشحالی او بابت پیدا کردن علت بیماری‌اش زیاد باقی نماند، چون به زودی فهمید که بیماری‌اش، درمان خاصی ندارد.
مثل بعضی دیگر از ناتوانی‌ها، این بیماری خاص هم باعث تقویت حواس دیگر در ساندرا شده است، در مورد تمرکز مدام او برای شناسایی افراد با استفاده از حرکات و حالات صورت و بدن، منجر به قوی شدن درک زبان بدن شده است.
یک مورد دیگر این بیمار سارا وینگمن 29 ساله است، او یک تحلیل‌گر اقتصادی باهوش با ضریب هوشی 150 است، او هم به دردسرهای این بیماری مواجه است، او نمی‌تواند شوهای تلویزیونی را تماشا کند، چون مدام چهره کاراکترها را با هم اشتباه می‌گیرد، او مجبور است در فیس‌بوک توضیح بدهد که به خاطر بیماری ممکن است گاهی بعضی از دوستان را ایگنور کند و آنها باید او را درک کنند و رنجیده نشوند. او وقتی که با نامزدش آشنا شد، فقط به هوش و خوش‌صحبتی او توجه کرد و اهمیتی به چهره و زیبایی‌اش نداد، چون می‌دانست که قیافه‌ها را خیلی زود فراموش می‌کند.
در دنیای سینما، فیلم‌هایی با مضمون کوری چهره ساخته شده‌اند، برای مثال در سال 2011، دو فیلم با عنوان‌های Faces in the Crowd و Prosopagnosia ساخته شده‌اند. فیلم Faces in the Crowd به مراتب مشهورتر است و داستان آن در مورد زن معلمی است که روزی مورد حمله یک قاتل سریالی قرار می‌گیرد، از پل به پایین پرت می‌شود و بعد از ضربه سر، دچار کوری چهره می‌شود. در این فیلم میلا یوویچ و جولیان مک ماهون بازی می‌کنند.
فیلم Prosopagnosia، یک فیلم کوتاه است و در مورد مردی است که روزی بهترین دوستش را در آپارتمانش مرده پیدا می‌کند و در همین حین قاتل دوستش را می‌بیند، اما بخاطر ابتلا به کوری چهره نمی‌تواند به پلیس مشخصات او را ارائه کند و خودش متهم به قتل می‌شود.
بد نیست این پست را هم بخوانید: الویس در یک تکه چیپس، سامانه کارآمد تشخیص چهره مغز ما
این نوشته‌ها را هم بخوانید
واقعا ممنون از این مطلب ;
من البته در باره اسامی افراد مشکل دارم خیلی زیاد !
بعد خوندن این مطلب کنجکاو شدم تو گوگل سرچ کردم ظاهر مشکل شایعی هست!! راهکار هایی هم براش پیشنهاد شده !
http://www.albertaspeakers.com/Articles/The7ReasonsYouCan’tRememberNames-Clennan.pdf
http://www.help4srs.org/healthcare/myhealth/dementia
http://www.businessknowhow.com/growth/forgetful.htm
ظاهرا به آلزایمر هم میتونه مرتبط باشه بسته به سن ، کاش نظرتون رو در این باره میگفتین آقای دکتر ؟!!!
ممنون جالب بود
سلام آقای دکتر
من با مشکلی که روبرو هستم اینه که تجزیه و تحلیل و هوشم خوبه اما اسم افراد جدید رو یا نمیتونم به خاطر بسپرم یا خیلی دیر این اتفاق میفته بعد از چند مدت که نمیبینمشون هم اسما از خاطرم میره
و در زمینه ریاضی هم مشکل عدیده دارم ,فرمولا که یادم نمیمونه . شماره تلفن خودم رو شاید دو هفته طول بکشه تو ذهنم جا بشه و شماره دوستان که هیچ و کامل متکی به موبایلم هستم.
با وجود اینکه علاقه زیادی هم به شعر دارم ولی به غیر از چند تا شعر , چیز بیشتری رو نمیتونم حفظ کنم
البته این مشکل رو از بچگی داشته ام , یادم میاد که هر وقت مادرم بیشتر از دو جنس کالا بهم میگفت برای خرید , بیشتر از اون رو یادم میرفت و همیشه میگفتم که برام رو کاغذ بنویسه
در زمینه بازی ورق هم نمیتونم بازی کنم چون یادم نمیمونه که چه کسی بریده و چه کسی چه کارتی رو انداخته
واسه همین همیشه از این جمع ها فرار میکرده ام و من رو گوشه گیر کرده
میگن که گفتن اسم افراد باعث صمیمیت میشه ولی هر وقت کسی رو میبینم بهش میگم سلام عزیز و به یادم نمیاد اسمش چی بوده , دوستای خیلی صمیمی رو البته یادم میمونه.
خلاصه اینکه روش های به یاد سپردن اسامی هم تو اینترنت جستجو کرده ام ولی کمک ناچیزی بوده
اگه میشه نام بیماری و این که کجای مغز مشکل ایجاد کرده و دارو هایی که کمک میکنه رو بنویسین و یا هر اطلاعات دیگه
واقعا خسته شدم , لطفا خواهشا التماسن ,اگه چیزی در این مورد میدونین کامنت بدین و بعدا هم در یه پست مفصل توضیح بدید
پیشاپیش از شما تشکر میکنم
اتفاقا منم همینجوریم دقیقا … :(
امیدوارم عینک گوگل در سال‌های آینده به کار این افراد بیاد! :)
خوبه پس یه جور بیماریه!
متاسفانه منم تا حدودی این مشکل رو دارم و چهره و اسامی افراد به سرعت از یادم میره ولی به اندازه این خانم حاد نیست! ولی خوب ادما رو از روی طرز راه رفتنشون تشخیص میدم، قدیمیترین دوستم رو هم از دور تو تاریکی ببینم تنها با یک لحظه نگاه کردن به نحوه راه رفتنش میشناسمش!
دکترجان ایا الگوی راه رفتن یه ویژگی منحصر به فرده؟ یعنی هر شخصی مثلآ امضای راه رفتنش متفاوت با هر کس دیگه است؟ نمیدونم تا به حال تحقیقی در این رابطه شده یا نه ممنون میشم اگه در این مورد تحقیقی انجام شده در موردش مطلب بنویسید.
من فکر کنم تا حدودی این طوری باشم. یعنی همه رو میشناسم. اما اگه قرار باشه مثلا تو یکی از این برنامه های طراحی صورت ، صورت کسی رو دوباره طراحی کنم ، مثل طراحی چهره دزد برای پلیس اصلا نمیتونم. یعنی تک تک نمیتونم اجزای صورت رو بازسازی کنم ولی اگه طرف رو ببینم اصلا مشکلی ندارم برای شناختنش. بقیه هم اینطوری هستن؟
فکر میکنم این خصوصیت شما فراگیر باشه. من هم همیشه برام سوال بود که توی فیلمهای پلیسی شخصیتها چطور میتونن جزئیات چهرۀ کسی رو که فقط یک بار دیدن، به دقت توصیف کنن. و تصویری به دست بیاد که با طرف شباهت زیادی داره؟ بعدش فهمیدم ماجراهای توی فیلمها تا حد زیادی اغراقآمیز هست و در دنیای واقعی بارها پیش میاد که چند نفر مجرمی رو دیدن ولی توصیفشون از مشخصات چهرهاش با هم اختلاف یا تناقض داره.
البته افرادی هم هستند (بیشتر خانمها) که توانایی بیشتری در به خاطر سپردن مشخصات چهره دارن. به نوعی هم به حافظه تصویری مربوطه و هم به این که چقدر اهل توجه به ظواهر و جزئیات باشید و هم به این که چهرۀ سوژه خصوصیات غیرعادی داشته باشه مثل خال، لب گوشتی کلفت، رنگ چشم خاص، نوع آرایش غیرعادی چهره مثل ریش پروفسوری یا…، طاسی یا موهای خیلی بلند یا خیلی مجعد، قد خیلی بلند یا کوتاه، چاقی و لاغری زیاد و… که یقینا من و شما هم این مشخصات یادمون میمونه.
درسته ، فیلم ها اینطوری القا میکنن که این که کارکتر ها میتونن راحت جزء به جزء چهره رو بازسازی کنن حتما یه چیز فراگیره. گفتم حالا که بحثش بازه مطرح کنم. گاهی پیش خودم فکر میکنم که منو بردن پلیس بعدش از من میخان صورت کسی رو بازسازی کنم و من نمیتونم. اونوقت به من مشکوک میشن که دارم دروغ میگم :(
من چهره اکثر کسایی که حتی سالها قبل دیدم را میشناسم ولی همین مشکل رو دارم یعنی حتی نمیتونم چهره خانوادمو برای کسی توصیف کنم
دوستان توجه کنند که بین کوری چهره و چیزهایی که در کامنت گفتید تفاوت‌هایی هست. به یاد نیاوردن اسم، علیرغم شناسایی چهره، کوری چهره نیست. عدم توانایی توصسف چهره هم کوری چهره نیست. اصولا ما چهره را به صورت کل در مغز شناسایی می‌کنیم، مکانیسم مغز نیست که مثلا معز بگوید چون چشم این شخص قهوه‌ای است و دماغش کوفته‌ای و لبهایش باریک و صورتش بیضی، پس به احتمال 90 درصد حسن است! بلکه مغز در آن واحد اجزا را به صورت کل پردازش می‌کند.
بر عکس من وقتی یه شخص می بینم بار دوم از پشت سر هم می تونم شناسایی ش کنم!!!
مقاله خوبی بود آقای دکتر. ممنون
البته فیلم memento هم تقریبا تو هم این فضاست
http://www.imdb.com/title/tt0209144/
سلام. در قسمت دوم سریال نسبتاً خوش ساخت perception هم داستانی با محوریت “کوری چهره” وجود دارد که خیلی خیلی خوب کار شده… کلاً این سریال تمرکز خودش رو روی بیماریهای خاص روحی و روانی قرار داده و تا اینجا (قسمت دهم) که خوب و در مواردی عالی عمل کرده… پیشنهاد میکنم حتماً ببینیدش.
پیروز و برقرار باشید
ممنونم از نظر و معرفی این سریال.
یک میلیون نفر در بریتانیا این مشکل رو دارن؟!! این عدد درسته؟!
بله، اما اکثرا به صورت خیلی خفیف.
منم همینطوریم…. البته نه خیلی حاد …
فک نمی کردم که این یه بیماری باشه تا همین امروز که توی نت خوندم که برد پیت هم همین مشکل رو داره و تازه فهمیدم این یه بیماریه!!!
جالب بود
من هم همینطور هستم و قیافه افراد رو به سختی می تونم تشخیص بدم البته نزدیکان و همکارمان که تقریبا در طول روز یا هفته می بینم را یادم می مونه ولی بستگان سوم و چهارم رو به سختی می تونم تشخیص بدم تنها موردی که هست اینه که افراد رو از روی محل میشناسم مثلا می تونم تعمیرکار ماشین رو توی تعمیرگاه می شناسم ولی اگر این شخص رو جایی به غیر از تعمیرگاه ببینم اصلا نمیشناسم و از طرفی چون چندان اجتماعی نیستم در ضمن مشکل بزرگ من اینه که شکل کلمات رو هم فراموش می کنم تقریبا غیر ممکن هست که متنی رو بدون غلط املایی بنویسم
منم دقیقا همین طوریم
من مغازه تعمیرات کامپیوتر دارم
به هیچ عنوان چهره افراد تو ذهنم نمیمونه. مگر اینکه بارها اون رو دیده باشم
مشتری میاد سیستمشو میزاره برای تعمیر. یه ساعت بعد میاد میگه چی شد؟
من اصلا یادم نمیاد این همون ادم یه ساعت پیشه. مشتری تعجب میکنه میگه بابا یه ساعت قبل سیستم اوردم که
اگه یه نفر ازم دزدی کنه و فردا دوباره بیاد تو مغازه. اصلا یادم نمیمونه که این چهره همون دزد دیروزه
خیلی پیش میاد که ابزار کارمو تو محل مشتری جا میزارم
خلاصه خیلی عذاب میکشم از این فراموشی چهره ها
برعکس یه پیرمرد تو مغازه کناریم هست که اگه یه نفرو حتی یک بار یه ماه پیش دیده باشه دقیقا یادش میمونه که کیه و کجا دیدتش
کاش یه راه حلی داشت