15 شرکتی که نوآوری را راهبری کرده و می‌کنند – قسمت دوم

در قسمت قبلی این مجموعه از سه شرکت بسیار قدیمی صحبت کردیم که هر سه بیش از یکصد سال نوآوری را در کارنامه‌های‌شان ثبت کرده بودند. در این قسمت به معرفی دو شرکت دیگر می‌پردازیم که گرچه به لحاظ سن به پای بزرگان قبلی نمی‌رسند، اما در عین حال نقش به سزایی در وضعیت کنونی دنیای فناوری داشته و دارند.

Xerox Parc: خالق فناوری‌هایی که دیگران کپی می‌کنند

با شنیدن این نام به سرعت به یاد دستگاه‌های تکثیر و فتوکپی‌هایی می‌افتیم که اصلا به نام این شرکت «زیراکس» نامیده می‌شدند. اما حتی همین فناوری متحول‌کننده که با نام شرکت عجین شده است، تنها بخشی بسیار ناچیز از خدمتی است که زیراکس پارک به دنیای فناوری کرده است. در همین لحظه‌ای که این متن را می‌خوانید لپ‌تاپ یا تبلت یا ابزار کامپیوتری‌تان را به مدد GUI یا رابط گرافیکی کاربر کنترل می‌کنید که محصول این شرکت است و احتمالا از طریق اترنت (که باز از محصولات این شرکت است) به شبکه جهانی اینترنت متصل شده‌اید. حتی خود من این متن را با ویرایشگری می‌نویسم که به  اصطلاح از قابلیت WYSIWYG برخوردار است که باز هم از جمله اختراعات این شرکت است. تمام این‌ها بدون تلاش‌های مهندسین زیراکس عملا غیرممکن بود. نه فقط ما، که فعالیت شرکت‌های بزرگی مانند VMware، فوجیتسو و سامسونگ هم بدون کمک و یاری زیراکس لنگ می‌بود.

بسیاری از شرکت‌هایی که در ادامه معرفی خواهیم کرد، به نسبت مدرن و جوان هستند، اما زیراکس پارک در آستانه ۵۰ سالگی قرار دارد. این شرکت در اواخر دهه ۶۰ میلادی در روچستر نیویورک به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های زیراکس تاسیس شد، اما به تدریج و با گذشت زمان «پارک» (سرنام Palo Alto Research Center) تبدیل به محور مرکزی و هویت دهنده اصلی زیراکس شد. علاوه بر مواردی که پیش‌تر گفتیم، LCD و نسخه ششم پروتکل اینترنت یا IPv6 نیز از محصولات و مخلوقات این شرکت است.

اما پارک این روزها هم بیکار ننشسته است. سال گذشته دهمین سالگرد به اصطلاح استقلالش را جشن گرفت. استقلال به این معنا که شرکت زیراکس پذیرفت که پارک به صورت مستقل اداره شود و به این ترتیب به یکی از مدافعان و رواج‌دهندگان مدل کسب‌وکار نوآورانه و باز تبدیل شد. در این وضعیت جدید ایده‌های مختلف، چه از داخل و چه از بیرون به شرکت سرازیر شده و با همکاری سایر شرکت‌ها کار بر روی آن‌ها ادامه می‌یابد.

یکی از نمونه‌های این شیوه جدید کامپیوتر پوشیدنی Golden-i‌ است. پروژه‌ای قدیمی‌تر از عینک گوگل که حاصل تشریک مساعی زیراکس پارک، Kopin Corporation و بخش راه‌حل‌های موتورولا بود که می‌خواستند شیوه‌ای برای دسترسی به کامپیوتر در صنایعی مانند ساخت‌وساز (که امکان استفاده از کامپیوتر درست در محل انجام کار وجود ندارد) ایجاد کنند.

ThinFilm حافظه کم‌مصرف از جنس پلیمرهای غیر سمی، قابل تولید از طریق چاپ با امکان دوباره‌نویسی که اتفاقا سروصدای زیادی هم به همراه داشت یکی دیگر از دستاوردهای این دوران «باز» خلاقیت در زیراکس پارک بوده است. با درنظر گرفتن تاریخی که این شرکت در پشت سر دارد به سادگی می‌توان ادعا کرد که با دوران اوجش فاصله زیادی دارد. اما اگر این موارد اخیر را به عنوان نشانه‌ای از آن‌چه در پیش است در نظر بگیریم، زیراکس پارک یکی از تاثیرگذارترین و مهم‌ترین شرکت‌ها در دنیای فناوری بوده، هست و خواهد بود.

Intelsat: پیشتاز ارتباطات ماهواره‌ای

اینتل‌ست احتمالا پیش از به دنیا آمدن شما هم به کار در حوزه ارتباطات ماهواره‌ای مشغول بوده است. اگر اینتل‌ست نبود مردم هیچ‌گاه فرود آپولو ۱۱ روی ماه را به صورت زنده نمی‌دیدند. اما کسب‌وکار ماهواره‌های تجاری ظرف ۲۰ سال گذشته به شدت دستخوش تغییر شده است و اینتل‌ست با یکی از بزرگ‌ترین تغییرات مدل تجاری در میان تمام شرکت‌هایی که معرفی می‌کنیم روبرو شده است. اینتل‌ست از یک بوروکراسی بین‌المللی و بین‌دولتی به یک شرکت خصوصی در بازار رقابتی تبدیل شد و بیشتر این موضوع را مدیون فردی بود که تمام عمرش را صرف تلاش برای شکستن انحصار اینتل‌ست در بازار کرد.

ایده نهفته در پس شرکتی به نام اینتل‌ست، مدیون آرتور سی کلارک فقید است که برای نخستین بار ایده ماهواره‌های مخابراتی با سرعت گردش مداری مانند زمین را مطرح کرد. ماهواره‌هایی که همواره در یک نقطه ثابت نسبت به ناظر زمینی قرار دارند. اما تا دهه ۶۰ میلادی هر چیزی که به فضا فرستاده می‌شد، کاربردی دولتی داشت. در سال ۱۹۶۲ لایحه‌ای در کنگره و معاهده‌ای بین‌المللی که در پیآن امضا شد به این وضع پایان داد و اولین فراهم کننده خدمات ارتباطات ماهواره‌ای تجاری ایجاد شد. اینتل‌ست در ابتدا سرنام International Telecommunication Satellite Organization بود. اینتل‌ست اصلی که اکنون با نام ITSO شناخته می‌شود، کنسرسیومی بین‌المللی بود که دو هدف عمده را دنبال می‌کرد: نخست فراهم کردن امکان دسترسی به ارتباطات ماهواره‌ای برای همه با قیمتی معقول و دیگری جلوگیری از گسترش انحصار ارتباطی AT&T به فضا.

اینتل ست کار خود را با Intelsat I که به Early Bird (پرنده سحرخیز؟) نیز معروف شد در سال ۱۹۶۵ آغاز کرد. سود حاصل از فعالیت این ماهواره بین اعضای ITSO به نسبت سهام‌شان تقسیم می‌شد. اما این شرکت هم مانند سایر نهادهای دولتی به بوروکراسی‌های پیچیده گرفتار شد و البته هنوز هم انحصار پهنای باند ماهواره‌ای را برای خود حفظ کرد.

در این زمان بود که پای رنه آنسلمو (Rene Anselmo) به جریان باز شد. در سال 1984 او شرکت PanAmSat را تاسیس کرد. این شرکت که تمرکز کارش را روی پخش ویدیو متمرکز کرده بود می‌خواست انحصار اینتل‌ست را متزلزل کند. آنسلمو کمپین تبلیغاتی را به راه انداخته بود که شعارش این بود: «فناوری و حقیقت بر بوروکراسی و دروغ پیروز خواهد شد». از طریق لابی‌گری‌های گسترده آنسلمو بالاخره توانست موافقت کنگره را بگیرد و با آغاز فعالیت خود عملا بازار را از دست اینتل‌ست خارج کند.

در سال ۱۹۹۵ آنسلمو درگذشت. بیوه آنسلمو شرکت را به بخش «هیوز الکترونیک» جنرال موتورز فروخت و به این ترتیب شرکت به لابی GM هم راه پیدا کرد. با ورود شرکت‌های خصوصی بیشتر (مثلا Iridium Satellite که در زمینه تلفن‌های ماهواره‌ای فعالیت می‌کرد) فشار بر دولت بیشتر شد تا بخش دولتی اینتل‌ست یعنی CMSAT را تعطیل کند. بالاخره در جولای سال ۲۰۰۱ اینتل‌ست با نام جدید Intelsat SA خصوصی شد.

خنده‌دار این‌که چند سال بعد اینتل‌ست PanAmSat را به قیمت 4.3 میلیارد دلار خرید. به این ترتیب حجم ناوگان اینتل‌ست تقریبا دوبرابر شد. امروزه اینتل‌ست بیشترین حجم ماهواره‌های تجاری را در اختیار دارد. این شرکت همچنین مبدع نخستین تجارت املاک در فضا است! با اختصاص فضایی در ماهواره‌هایش که hosted payload نامیده می‌شود به دولت‌ها و افراد اجازه می‌دهد با قیمتی نسبتا مناسب تجهیزات دلخواه خود را در مدار زمین‌آهنگ قرار دهند. برای بخش‌های دولتی این به معنای کاهش هزینه‌ها تا ۵۰ درصد است!

اولین سرویس hosted payload در سال 2005 برای ماجولی که دقت سیستم‌های GPS را افزایش می‌داد آغاز شد و ارتش استرالیا مشتری بعدی بود که به سیستم مخابراتی UHF احتیاج داشت. یکی دیگر از مهمان‌های این ماهواره‌ها در سال‌های اخیر ماجول IRIS (سرنام Internet Routing In Space) است. روتر IP که توسط سیسکو ساخته شده است و ترافیک اینترنت را در محدوده ماهواره‌ها بدون نیاز به ایستگاهی زمینی مسیریابی می‌کند. فناوری‌هایی مانند IRIS‌ می‌توانند تاخیر ارتباطات اینترنتی از طریق ماهواره را تا حدودی کم کنند.

در طی جنگ‌های عراق و افعانستان اینتل‌ست نقش مهمی در ارتباطات نظامی داشت و پهنای باند زیادی را برای ارتباطات بی‌سیم فراهم کرد که حتی به اعتقاد بسیاری ماهیت جنگ را عوض کرده است. فناوری‌های این شرکت به droneها اجازه می‌داد در حین پرواز ویدیوهایی را برای فرماندهان ارسال کنند. با تجاری شدن droneها و پیش‌بینی رشد فزاینده استفاده از آن‌ها، احتمالا اینتل‌ست خود را برای ارایه سرویس‌های خصوصی شبیه سرویس‌های نظامی گفته شده آماده می‌کند.

اینتل‌ست در حال آماده کردن نسل جدیدی از ماهواره‌ها است که می‌توانند اینترنت و پهنای باند مخابراتی را در کل سطح زمین افزایش دهند. این ماهواره‌ها که Epic نامیده می‌شوند بین سال‌های 2014 تا 2016 در مدار قرار خواهند گرفت. تصویر فوق شبیه‌سازی‌ای هنری از این ماهواره‌ها است. این ماهواره‌ها می‌توانند پهنای باندی بین 25 تا 60 گیگابیت بر ثانیه را به ازای هر ماهواره فراهم کنند. به عبارتی دسترسی به اینترنت 4G بی‌سیم را در کل جهان میسر کنند!

در قسمت بعدی یکی از مشهورترین شرکت‌های دنیای فناوری را معرفی خواهیم کرد و در کنار آن باز هم به آسمان‌ها سر خواهیم زد.

منبع (+)