درباره فیلم جاذبه: آن حس یگانه تنهایی روحانی!

هالیوود تا به حال فیلم‌های زیاد در ژانر بقا و تکاپوی انسان‌های در تنهایی برای زنده ماندن ساخته است، آن هم در تنهایی نسبی. تازه‌ترین فیلم‌های مشهور در این ژانر، فیلم زندگی پای هستند که سال پیش به نمایش درآمد، امسال هم فیلم کاپیتان فیلیپس و نیز فیلم All Is Lost چنین حال هوایی دارند.

اما فیلم ۹۰ دقیقه‌ای جاذبه یا Gravity آلفونسو کوارون چیز دیگری است.

دیگر هر کس که تریلر فیلم را دیده باشد، می‌داند داستان چیست، یک دردسر فضایی. یک حادثه در شاتل فضایی باعث می‌شود فضانوردان با مرگ و زندگی دست و پنجه نرم کنند.

جلوه‌های ویژه سه‌بعدی، منظره‌‌های زمین، عمقی که حتی در نسخه dvdscr که من دانلود کردم هم پیدا بودند، مبهوت کننده بودند. مانده‌ام اگر در آینده نسخه بلو ری سه‌بعدی فیلم را ببینم، چه خواهم گفت. با این حال به شما توصیه می‌کنم اگر شانس‌اش را دارید، فیلم را به صورت سه‌بعدی در سینما ببینید.

جلوه‌های ویژه دو جنبه به فیلم داده بودند:

۱- تهییج، اما این چیزی است که در همه فیلم‌های حادثه‌ای هم می‌شود دید.

۲- جنبه دیگر، ایجاد یک حس روحانی بود، یک حس جدایی و منفک‌شدگی، در حین دیدن فیلم، این حس ناخودآگاه به انسان هم القا می‌شد.

من فیلم را تنها دیدم، بنابراین نمی‌توانم حدس بزنم که در سالن‌های سینما وقتی مردم فیلم را به طریق آی‌مکس و سه‌بعدی هم می‌بینند، بعد تمام شدن فیلم به هم گفته‌اند که این حس را داشته‌اند با نه.

این حس تنهایی ناب است. تنهایی‌های زمینی ما، معمولا ممکن نمی‌شوند مگر در حصارهای تنگ و محیطهای نمور، یا احیانا کروزئه‌وار در جزیره‌ای ناشناخته، اما فرق است بین این تنهایی با وقتی که تنها باشی و در عین حال دنیا زیر پایت باشد و بتوانی «طلوع آفتاب را بر فراز رود گنگ» با همه زیبایی‌هایش ببینی.

چند وقت پیش وقتی خبری منتشر شد، مبنی بر ثبت‌نام یک شرکت خصوصی از کسانی که مایل هستند، سفری یک طرفه به مریخ داشته باشند

با خواندن آن خبر به همین تنهایی ناب فکر می‌کردم، در یک سوی این تخیل عجیب آدم فکر می‌کند که در آن تنهایی چه می‌کند، کتاب می‌خواند، بیهوده فیلم می‌بیند و ..

در سوی دیگر تو نماینده‌ای تنها می‌شوی، رسولی که زمین را می‌بینی و به جای همه ساکنانش می‌توانی به آفرینش و نابخردی‌ها و معنی زندگی فکر کنی!

به همین خاطر در حین تماشای فیلم من حسی دوگانه داشتم، از یک سو محو هیجان فیلم شده بودم، فیلمی که تنها با دو بازیگر مشهور یعنی ساندرا بولاک و جورج کلونی و صدای یک بازیگر مشهور دیگر یعنی اد هریس، هیجانی بیشتر از فیلم‌های حادثه‌ای معمول ایجاد می‌کرد و از سوی دیگر آن لحظات ناب را شکار می‌کردم.

یکی از سکانس‌های ناب که فوری قاپیدم، صحنه‌ بسیار زیبایی بود که ساندرا بولاک همچون جنینی که به ناف متصل شده باشد، در وضعیت جنینی قرار گرفته بود و برای دمی، بعد از آن همه تقلا، اجازه داده یافته بود تا مادر هستی در رحمش به او آرامش بدهد.

همه اینها را در قسمت اول پست نوشتم تا حس و حال خودم را انتقال بدهم،به گمانم همین حس و حال و برداشت شخصی هنگام نوشتن در مورد یک فیلم، بهتر از نوشته‌هایی باشند که می‌شود مشابهش را در هر سایت داخلی یا خارجی فیلم خواند.

جاذبه، گرافیک خیره آواتار را ندارد، اما در عمل فیلمی از آب درآمده که سال‌های سال در ردیف بهترین فیلم‌های سینمایی در کنار بزرگانی مثل اودیسه فضایی استنلی کوبریک قرار خواهد گرفت.

جورج کلونی پا به سن گذاشته، هنوز هم اغواکننده است، او که تجربه سولاریس استیون سوردبرگ را داشته است،  در این فیلم نقش دوست‌داشتنی، شوخ و فداکاری دارد، ساندرا بولاک از سوی دیگر توانسته به خوبی از عهده نقش‌اش برآید. جالب است بدانید که او مجبور بوده حین فیلمبرداری، هر روز ساعت‌های طولانی در یک حلقه مکانیکی بزرگ بماند.

فیلم تا جایی که توانسته به قوانین فیزیک وفادار مانده است، دیدن تریلر فیلم ما را نگران کرده بود که فیلم به یکی از قوانین یعنی عدم انتشار صورت در خلأ بی‌توجهی کرده است، اما در فیلم اصلی خبری از این مطلب نبود. چیز جالب دیگر اشاره فیلم به سندرم کسلر بود، در فضا برخلاف زمین، ترکش‌های برخورد دو چیز به هم، به حرکت خود در مدار زمین ادامه می‌دهند، آنقدر که به چیز دیگری برخورد کنند یا بعد از مدت‌های زیاد به زمین سقوط کنند. این مسئله باعث ایجاد یک واکنش زنجیری و احتمال تخریب بیشتر می‌شود. این مطلب را نخستین بار دونالد کسلر در سال ۱۹۷۸ در یک مقاله علمی شرح داد.

ولی فیلم هر چه باشد خالی از اشتباه نیست، مثلا ارتفاع تلسکوپ فضایی از زمین حدود ۵۶۰ کیلومتر است، ایستگاه فضایی بین‌المللی از زمین ۴۲۰ کیلومتر فاصله دارد، بنابراین عملا غیرممکن است که بدون برنامه‌ریزی و تجهیزات لازم از یکی بشود به دیگری در یک ارتفاع مداری دیگر رفت.

کارگردان فیلم که یکی از نویسندگان فیلمنامه هم بوده است، بعد از تجربه‌های پیشین که شاید Children of Men درخشان‌ترین آنها باشد، در اینجا هم نوانسته است هنر خود را نشان بدهد.

فیلم از یک سو به خاطر قلت بازیگران و تنوع حوادث و دیالوگ‌ها، مینیمال می‌نماید و از سوی دیگر در بیان «زیبایی زمین آبی و سبز و آفتاب سوخته گرفته تا تاریکی و اعماق فضای بی‌کران؛ از هیبت ترسناک کیهان گرفته تا وحشت هیچ، از گرمی خورشید سوزان تا انجماد این برزخ ابدی» مشروح و پرحرف است.

اگر طاقت‌اش را دارید تا زمان آمدن نسخه سه‌بعدی یا دست‌کم نسخه دوبعدی باکیفیت آن صبر کنید، اما اگر می‌خواهید، زودتر این فیلم را مزه کنید، درنگ نکنید، پشیمان نخواهید شد!