آیا می‌دانستید اختراع مونوپاد به دهه ۱۹۸۰ بازمی‌گردد؟ | تاریخچه فراموش‌شده «سیخچه سلفی»

آشنایی من با مونوپاد، برمی‌گردد به شهریور سال پیش، زمانی که با خواندن این پست جادی، تازه متوجه شدم چیزی به عنوان مونوپاد، یا آن طوری که جادی می‌گوید سیخچه سلفی هم وجود دارد!

بعد یک ماه خودم یک مونوپاد خریدم و آن طور که متوجه شده‌ام، الان تقریبا استفاده از مونوپادها همه‌گیر شده است و عکس‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی از سلفی‌های دوستان می‌بینیم، گواه این امر هستند.

اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید که مونوپاد، اصلا چیز تازه‌ای نیست. در واقع اولین مونوپاد در دهه 1980 اختراع شده بود.

داستان از این قرار است:

یک مرد ژاپنی به نام هیروشی اوئدا که برای شرکت دوربین مینولتا کار می‌کرد، در جریان سفرهایش، عادت داشت که برای گرفتن عکس از خودش، از رهگذرها تقاضای یاری کند. اما مهارت این غریبه‌ها در عکاسی، چندان خوب نبود و در نتیجه عکس‌های یادگاری او خوب از آب درنمی‌آمدند.

این مطلب باعث شد که آقای اوئدا به تنگ آید و تصمیم بگیرد که از مهارت‌های مهندسی خودش برای اختراع چیزی برای گرفتن عکس‌های سلفی استفاده کند.

البته در آن زمان خبری از گوشی‌های هوشمند و ریموت‌های بلوتوث برای عکس انداختن نبود.

در نهایت این مهندس ژاپنی، یک پایه تلسکوپی اختراع کرد که دوربین کمپکت را می‌شد به یک سر آن بست، در همین انتها یک آینه هم تعبیه شده بود تا استفاده‌کننده بتواند متوجه شود از چه چیز دارد، عکس برمی‌دارد.

او در سال 1983، پتنت اختراع این سلفی‌گیر را پر کرد و در سال 1985، اداره ثبت اختراعات آمریکا، این پتنت را برایش ثبت کرد.

متأسفانه در آن زمان استقبالی از این اختراع نشد و هیچ موفقیت تجاری‌ای از آن اوئدا و شرکت‌اش نشد.

عکس زیر شاید، نخستین عکس سلفی باشد که با مکانیسم استفاده از مونوپاد گرفته شده است:

منبع

نگاهی تازه به «مونوپاد» به عنوان ابزار ثبت خاطرات فردی

مونوپاد (Monopod) در عصر ما بیشتر به نام «سلفی‌گیر» شناخته می‌شود، ابزاری که با گوشی‌های هوشمند و ریموت‌های بلوتوثی همراه شده است. اما اگر به‌دقت نگاه کنیم، نقش اصلی آن فراتر از سلفی‌ گرفتن است. این ابزار، پلی است میان ثبت خاطره و استقلال فردی؛ به جای اتکا به دیگران، شخص می‌تواند به تنهایی ثبت لحظه کند. این ویژگی روان‌شناختی مونوپادها – نیاز به کنترل تصویر خود – می‌تواند با تحولات فرهنگی در خودابرازی (self-expression) و شبکه‌های اجتماعی پیوند یابد. امروزه مونوپاد نه‌فقط یک ابزار بلکه نمادی از حضور دیجیتال در جهان است.

شخصیتی که ارزش توضیح دارد: هیروشی اوئدا، ذهنی خلاق در عصر آنالوگ

هیروشی اوئِدا یکی از مهندسان شرکت «مینولتا» (Minolta) بود؛ شرکتی ژاپنی که در دهه‌های پایانی قرن بیستم نقش مهمی در بازار دوربین‌های فیلمی داشت. اوئدا به‌جای آن‌که مانند بسیاری از مخترعان فقط در دایرهٔ شغلی خود عمل کند، از یک نیاز شخصی الهام گرفت. رفتار او یادآور شخصیت‌هایی مانند استیو وزنیاک یا تامس ادیسون است که از نیاز شخصی، به راه‌حلی جهانی رسیدند. هرچند ثبت اختراعش به موفقیت مالی نینجامید، اما ردپای او در اختراعات نوآورانه باقی مانده است.

یک اصطلاح خاص که ارزش توضیح دارد: پایه تلسکوپی (Telescopic Rod)

«پایه تلسکوپی» به سازه‌ای گفته می‌شود که از چند بخش درونی و بیرونی تشکیل شده و قابلیت جمع شدن در خود را دارد. این فناوری در بسیاری از ابزارها، از آنتن‌های قدیمی تلویزیون گرفته تا عصاهای کوهنوردی و مونوپادهای امروزی، به کار رفته است. این ساختار به کاربر اجازه می‌دهد طول ابزار را بسته به نیاز افزایش یا کاهش دهد، بدون آن‌که بر استحکام آن تأثیر بگذارد. در دهه ۱۹۸۰، استفاده از چنین سازوکاری در ابزارهای مصرفی یک نوآوری مهندسی محسوب می‌شد.

فکت جالب: اولین مونوپاد تجاری در دهه ۹۰ شکست خورد

اگرچه اختراع اوئدا در سال ۱۹۸۵ ثبت شد، اما بازار آن زمان از نظر فرهنگی و تکنولوژیک آماده پذیرش آن نبود. نه دوربین‌ها امکان سلف‌تایمر دقیق داشتند، نه مردم عادت به عکس‌برداری از خود داشتند. در نتیجه، مونوپاد اوئدا وارد بازار شد ولی به فروش نرفت. این تجربه، یادآور شکست اولیه تبلت اپل نیوتون (Apple Newton) در دهه ۹۰ است، ابزاری که سال‌ها جلوتر از زمان خودش بود و تنها با آمدن آیپد موفق شد.

معرفی یک فیلم مرتبط: فیلم «Kodachrome» (۲۰۱۷)

فیلم «کداکروم» داستان پدر و پسری است که در واپسین روزهای عمر فیلم‌های عکاسی، به یک سفر جاده‌ای می‌روند تا آخرین رول فیلم کداکروم را چاپ کنند. این فیلم، همچون داستان مونوپاد اوئدا، ترکیبی از نوستالژی، فناوری از دست‌رفته و ارزش ثبت لحظات شخصی را به تصویر می‌کشد. فضای داستان با مضمون ثبت خاطرات شخصی به‌خوبی همخوانی دارد و بیننده را به اهمیت ابزارهایی مانند مونوپاد در مستندسازی شخصی نزدیک‌تر می‌کند.

خوب است بدانید…

مونوپاد امروزی در مدل‌های پیشرفته‌تر به «استابلایزر» (Stabilizer) مجهز شده‌اند که لرزش را کاهش می‌دهند و حتی در تولید محتوای ویدیویی حرفه‌ای هم کاربرد دارند. این تحول، نشان می‌دهد چطور ابزاری که روزی فقط برای سلفی طراحی شد، اکنون به یکی از پایه‌های تجهیزات تولید محتوا تبدیل شده است.

در جمع‌بندی…

اختراع مونوپاد توسط هیروشی اوئدا نشان می‌دهد برخی نوآوری‌ها، اگرچه در زمان خود مورد توجه قرار نمی‌گیرند، اما بنیان‌گذار مسیری تازه هستند. این ابزار ساده، به‌مرور به عضوی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ دیجیتال و تصویری ما بدل شد. آشنایی با تاریخچه آن، ذهن ما را نسبت به پشت‌پردهٔ اختراعات رایج بازتر می‌کند. داستان اوئدا، یادآور این نکته است که بعضی ایده‌ها باید منتظر زمان مناسب خود بمانند. در نهایت، هر اختراع موفق، قصه‌ای انسانی در دل خود دارد.

❓ سؤالات رایج (FAQ)

مونوپاد چیست و چه کاربردی دارد؟
مونوپاد پایه‌ای تلسکوپی است که برای گرفتن عکس یا فیلم، دوربین یا گوشی به آن متصل می‌شود. رایج‌ترین کاربرد آن در گرفتن سلفی است.

چه کسی مخترع اصلی مونوپاد محسوب می‌شود؟
هیروشی اوئدا، مهندس ژاپنی شرکت مینولتا، نخستین فردی است که مونوپاد را در دهه ۱۹۸۰ طراحی و ثبت اختراع کرد.

آیا مونوپادهای امروزی با نمونه اولیه تفاوت دارند؟
بله، نسخه‌های امروزی معمولاً با گوشی هوشمند سازگارند و برخی دارای ریموت، بلوتوث یا استابلایزر برای کاهش لرزش هستند.

چرا مونوپاد در ابتدا شکست خورد؟
در زمان اختراع اولیه، دوربین‌ها و فرهنگ سلفی هنوز رایج نبودند و بازار آمادگی استفاده از این وسیله را نداشت.

آیا مونوپاد فقط برای سلفی‌گرفتن است؟
خیر، بسیاری از تولیدکنندگان محتوا برای ثبت تصاویر و ویدیوهای بدون لرزش و زاویه‌های خاص از آن استفاده می‌کنند.