سرطان پستان چه علایم و علت‌هایی دارد و تشخیص و درمان آن به چه صورت است؟

سرطان پستان یکی از شایعترین سرطانهایی است که خانمها را گرفتار می سازد. در بریتانیا هر ساله حدود ۳۲۵۰۰ خانم به این سرطان دچار می شوند. سرطان پستان در آقایان نیز ممکن است دیده شود اما شیوع آن بسیار کمتر می باشد بطوری که از هر ۱۰۰ مورد سرطان پستان، فقط یک مورد آن مربوط به آقایان می باشد.

خطر ابتلاء به سرطان پستان با افزایش سن بیشتر می شود بطوریکه با اضافه شدن هر ۱۰ سال به عمر یک سرطان پستان دو برابر می شود. این بیماری در خانمهای بالای ۵۰ سال بیشتر شایع می باشد.

فقط تعداد اندکی از خانمها در سنین زیر ۳۰ سال به سرطان پستان دچار می شوند. تعداد موارد جدید سرطان پستان در طی سالهای اخیر در کشورهای اروپایی و آمریکایی اندکی افزایش یافته است. با این حال در طی همین سالها از میزان مرگ و میر به علت این سرطان کاسته شده است و فقط حدود ۲۰ درصد موارد آن کشنده هستند. این کاهش میزان مرگ و میر بعلت پیدایش درمانهای جدید و افزایش استفاده از ماموگرافی برای تشخیص زودرس توده های پستانی ایجاد شده است. در بریتانیا از خانمهایی که در سنین ۵۰ تا ۶۴ سال هستند، هر ۳ سال یکبار بطور رایگان ماموگرافی انجام می شود.

تومور (غده) ممکن است ابتدا در لبول های پستان (قسمتهایی از پستان که تولید شیر می کنند ایجاد شود. توموری که از مجاری شیری پستان منشاء می گیرد ممکن است منجر به بیماری پاژه (Paget پستان گردد. تومورها ممکن است قبل از اینکه کشف شوند به سایر قسمتهای بدن (مثل ریه و کبد) انتشار پیدا کنند.

علل بروز سرطان پستان

علت زمینه ای ایجاد سرطان پستان در اکثر موارد ناشناخته می باشد. با این حال بعضی از عوامل خطرزا در این موارد شناسایی شده اند که در بسیاری از آنها از هورمون جنسی زنانه استروژن به عنوان یک عامل مهم در ایجاد این بیماری نام برده شده است. خانمهایی که اولین پریود (قاعدگی) خود را قبل از سن ۱۱ سالگی تجربه کرده اند و یا خانمهایی که دیرتر از معمول یائسه میشوند احتمال بیشتری دارد که دچار سرطان پستان شوند که احتمالا به این علت است که بیشتر در معرض مقادیر زیاد هورمون استروژن قرار گرفته اند. تعداد چرخه های قاعدگی قبل از بروز اولین حاملگی نیز بر روی خطر ابتلا به سرطان پستان مؤثر می باشد. خانمهایی که هیچگاه بچه دار نشده اند نسبت به خانمهایی که اولین فرزند خود را قبل از سن ۲۰ سالگی حامله شده اند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان پستان را دارند. به نظر می رسد که شیر دادن به نوزاد نیز یکی از عوامل حفاظتی در مقابل سرطان پستان باشد.

چاقی خانمها باعث افزایش اندکی در خطر ابتلا به سرطان پستان می شود زیرا چربی اضافی بدن باعث افزایش میزان هورمون استروژن خواهد شد.

استروژنهای مصنوعی که در بعضی از داروها وجود دارد ممکن است در مستعد کردن خانمها به ابتلا به سرطان پستان مؤثر باشد. بسیاری از غده های سرطانی به هورمون استروژن حساس هستند و همین که این غده ها تشکیل شدند، هورمون استروژن باعث رشد آنها خواهد شد. قرصهای ترکیبی ضد بارداری، کمی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در خانمهایی که این قرصها را مصرف می کنند می شود، گرچه این خطر فقط در هنگام مصرف این قرصها وجود دارد و وقتی که مصرف آنها متوقف می شود، این خطر نیز کاهش پیدا می کند. هورمون درمانی در خانمهای یائسه نیز باعث افزایش خطر ابتلاء به سرطان پستان می شود، اما این خطر وقتی قابل توجه می باشد که درمان ۱۰ سال طول بکشد.

از هر ۲۰ مورد سرطان پستان، یک مورد آن به علت اختلال ژنها می باشد که چندین نوع از این ژنهای مسئول بروز سرطان پستان تاکنون شناسایی شده است. سرطانهای پستانی که به علت ژنتیکی(ارثی) ایجاد می شوند بیشتر در سنین بین ۳۰ تا ۴۰ سال دیده می شوند و ممکن است آقایان را نیز مبتلا کنند. اگر شما دارای خویشاوندی هستید که قبل از سن ۴۰ سالگی به سرطان پستان دچار شده است، ممکن است شما هم دارای یک ژن غیر طبیعی باشید. با انجام آزمایشهای ژنتیکی می توان چنین ژنهایی را در افراد شناسایی نمود. اگر یکی از خویشاوندان نزدیک شما بعد از سن ۴۰ سالگی دچار این بیماری شده است، احتمال این خطر برای شما فقط کمی بیشتر از دیگران می باشد. در اغلب سرطانهای پستان، هیچگونه سابقه وجود این سرطان در خانواده وجود ندارد.

وجود توده های غیر سرطانی باعث افزایش خطر سرطان پستان نخواهند شد.

علایم سرطان پستان

معمولا در مراحل اولیه سرطان پستان هیچگونه علایم و مشکلات خاصی دیده نمی شود. در صورت وجود علایم، معمولا فقط یک پستان گرفتار می شود و این علایم عبارتند از :

وجود توده ای در پستان که معمولا بدون درد بوده و محل آن ممکن است در عمق پستان و یا درست در زیر پوست احساس شود.

فرورفتگی و یا حالت چاله چوله بر روی پوست محلی که در زیر آن غده قرار دارد و یا اینکه متورم شدن پوست که به آن ظاهر پوست پرتقال می دهد.

فرورفتن نوک پستان به داخل

ترشح خون آلود از نوک پستان.

در بیماری پاژه (Paget تنها علامت، ممکن است خشکی و پوسته پوسته شدن نوک پستان باشد. گرچه این علایم اغلب به علل بیماریهای غیرسرطانی نیز ایجاد می شوند، اما شما باید با مشاهده هر گونه تغییری در پستانهایتان با پزشک مشورت نمایید. اگر سرطان پستان درمان نشود می تواند به غدد لنفاوی زیر بغل و سپس به سایر اعضای بدن مثل ریه ها، کبد و یا استخوانها سرایت کند و باعث بروز مشکلات بیشتری شود.

نحوه تشخیص سرطان پستان

شما باید پستانهای خود را بطور منظم معاینه نمایید و بدنبال توده یا هرگونه تغییری در آنها باشید. با استفاده از روش ماموگرافی می توان هر گونه غده ای را در پستان قبل از اینکه باعث ایجاد علامتی شود، تشخیص داد. گرچه روش ماموگرافی یک روش قابل اطمینان است اما در هر موردی نمی توان از آن استفاده نمود و بنابراین اهمیت زیادی دارد که شما به معاینه پستانهایتان بطور منظم و حتی بعد از اینکه در ماموگرافی هیچ چیزی مشاهده نشد، ادامه دهید.

اگر شما به علت پیدا کردن توده ای در پستان و یا سایر ناهنجاریهای پستان به پزشک مراجعه کردید، پزشک اقدام به معاینه پستان خواهد نمود و غدد لنفاوی زیر بغل شما را نیز معاینه خواهد کرد تا ببیند که آیا هیچگونه علامتی از درگیری آنها نیز وجود دارد یا خیر. اگر پزشک توده ای را در پستان کشف نمود و یا اینکه متوجه شواهدی از وجود سرطان پستان در شما شد ممکن است اقدام به انجام ماموگرافی و یا سونوگرافی نماید. او ممکن است با استفاده از یک سوزن باریک اقدام به نمونه برداری از سلولهای توده پستانی نماید تا با بررسی آنها مشخص گردد که آیا این سلولها سرطانی هستند یا خیر.

اگر تشخیص سرطان پستان تأیید شد، آزمایشهای دیگری انجام می شود تا مشخص شود که آیا غده سرطانی به هورمون استروژن حساس است یا خیر و آیا سرطان به قسمتهای دیگر بدن نیز گسترش یافته است یا خیر. در بعضی از آزمایشهای خونی، عملکرد کبد اندازه گیری می شود و مشخص می کند که آیا سرطان به کبد نیز گسترش یافته است یا خیر. رادیوگرافی از قفسه سینه می تواند گرفتاری ریه ها را نیز مشخص نماید. برای اینکه مشخص شود که آیا سرطان به استخوانها گسترش پیدا کرده اند یا خیر، اقدام به انجام اسکن استخوان می شود.

درمان سرطان پستان

وسعت رشد غده سرطانی در داخل پستان و اینکه آیا به سایر قسمتهای بدن نیز سرایت کرده است یا خیر و اینکه آیا به هورمون استروژن حساس می باشد یا نه، نکات مهمی هستند که در هنگام تصمیم گیری برای انتخاب بهترین راه درمان مورد توجه قرار می گیرند. بعد از اینکه آزمایشها و بررسی ها بطور کامل انجام گرفت، پزشک در مورد انتخاب درمان با شما مشورت خواهد نمود. درمان سرطان پستان ممکن است شامل عمل جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، و یا ترکیبی از آنها باشد.

عمل جراحی: معمولا جراحی اولین مرحله از درمان سرطان پستان را تشکیل می دهد. انواع مختلفی از عمل های جراحی برای درمان سرطان پستان ابداع شده است .

اگر غده سرطانی کوچک باشد ممکن است جراح اقدام به لامپکتومی (Lumpectomy)نماید یعنی فقط غده و قسمت کمی از بافت اطراف آن را خارج نماید. اگر غده بزرگتر باشد، جراح اقدام به کوادرانتکتومی (Quadrantectomy می کند یعنی حدود یک چهارم بافت پستان را بیرون می آورد .

در بعضی موارد، تمام بافت پستان با استفاده از یک روش جراحی بنام ماستکتومی(Mastectomy) برداشته می شود. بعضی از خانمها روش ماستکتومی را انتخاب می کنند زیرا آنها می خواهند مطمئن شوند که تمام غده برداشته شده است. با این حال، تحقیقات پزشکی نشان می دهد که این روش جراحی برای غده های کوچک و منفرد، لزومی ندارد .

در حین عمل جراحی، تعدادی از غدد لنفاوی زیر بغل همان سمت برداشته می شود و به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود تا مشخص شود که سلولهای سرطانی به آنها نیز سرایت کرده اند یا خیر. اگر مشخص شد که این غدد لنفاوی فاقد سلولهای سرطانی هستند، احتمال خیلی کمی وجود دارد که سرطان به سایر قسمتهای بدن گسترش یافته باشد.

عمل جراحی باعث تغییر ظاهر پستان شما خواهد شد. اگر بعد از جراحی یکی از پستانها بنظر کوچک بیاید، شما می توانید پستان دیگرتان را نیز با عمل جراحی به همان اندازه کوچک نمایید. بعد از عمل جراحی ماستکتومی (برداشتن تمام پستان) بعضی از خانمها از جراح می خواهند که یک پستان جدید برای آنها بازسازی کند. این عمل را می توان در همان زمانی که عمل جراحی برای برداشتن پستان انجام می شود اقدام نمود و یا اینکه آن را به زمان دیگری موکول کرد.

رادیوتراپی: تقریبا برای تمام خانمهایی که اقدام به عمل جراحی لامپکتومی می کنند، صرف نظر از اندازه غده آنها، رادیوتراپی نیز انجام می شود. همچنین بعد از عمل جراحی ماستکتومی، در صورتی که اندازه غده بزرگ باشد و یا اینکه سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل نیز گسترش یافته باشد، اقدام به رادیوتراپی می شود. رادیوتراپی معمولا یک ماه بعد از عمل جراحی انجام می شود و به مدت شش هفته و در

هر هفته نیز پنج روز رادیوگرافی انجام می شود. هدف از رادیوتراپی، از بین بردن هرگونه سلول سرطانی است که ممکن است بعد از جراحی در بدن باقی مانده باشد.

درمانهای دارویی: تومورهایی که به هورمون استروژن حساس هستند معمولا به داروهایی که جلوی عمل استروژن را می گیرند بخوبی پاسخ می دهند در حالیکه شیمی درمانی هم بر تومورهای حساس به استروژن و هم تومورهای غیر حساس به استروژن مؤثر می باشد.

قرص تاموکسیفن جلوی اثر هورمون استروژن را می گیرد به طوریکه باعث کوچکتر شدن تومور می شود و یا اینکه جلوی رشد سریع آن را می گیرد. از قرصهای تاموکسیفن معمولا به مدت حداقل ۵ سال استفاده می شود. از این دارو همچنین برای پیشگیری از بروز سرطان پستان در خانمهایی که در خطر زیاد ابتلا به آن هستند نیز استفاده می شود. |

در شیمی درمانی از چند دارویی که باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی می شود استفاده می کنند. شیمی درمانی معمولا در فواصل ۳ تا ۴ هفته و در طی یک دوره ۴ تا ۶ ماهه تجویز می شود. در اکثر موارد، از شیمی درمانی بعلاوه جراحی استفاده می شود. داروهایی که در

شیمی درمانی استفاده می شوند به غیر از سلولهای سرطانی، بعضی از سلولهای طبیعی بدن مثل سلولهایی که در مخاط پوششی دهان قرار دارند را نیز از بین می برند. زخم های دهان و ریزش مو از عوارض جانبی شایع داروهای شیمی درمانی هستند.

آینده بیماران مبتلا به سرطان پستان

اگر سرطان پستان قبل از اینکه به سایر قسمت های بدن گسترش پیدا کند تشخیص داده شود، احتمال زیادی دارد که درمان آن موفقیت آمیز بوده و دیگر عود نکند. بعلاوه، درمان دارویی باعث شده است که احتمال بقای طولانی مدت این بیماران بیشتر باشد.

بعد از درمان سرطان پستان، این بیماران باید در فواصل زمانی منظم تحت معاینه پزشک قرار بگیرند و ماموگرافی انجام دهند. از هر چهار خانمی که تحت درمان سرطان پستان قرار گرفته است، یک خانم در طی پنج سال دوباره دچار عود سرطان می شود. این سرطان ممکن است در نزدیکی محل سرطان قبلی باشد و یا اینکه در جای دیگری عود نماید. حدود ۷۰ در صد خانمهایی که تحت درمان سرطان پستان در مراحل اولیه آن قرار می گیرند به مدت ۱۰ سال یا بیشتر زندگی خواهند کرد.