این 7 سرگرمی را برای داشتن زندگی بانشاط و شاد توصیه می‌کنیم
هر سال، هنگام تابستان پدران و مادران از نو در برابر ایـن مـشکل قـرار می‌گیرند که با فرزندان خود در دوران تعطیلات طولانی تابستانی چه کنند؟ چگونه آنها را سرگرم نگهدارند؟ چگونه روز بلند تابستانی را به شـب برسانند؟
مدارس تابستانی، باشگاهها و کتابخانه‌ها، زمین‌های ورزش و استخرها، باغها و گردشگاهها، فقط در تهران و بعضی شهرهای بـزرک وجود دارد و کفاف کودکان و نـوجوانان هـمان شهرها را هم نمی‌دهد. از سوی دیگر این مؤسسات اغلب ملی هستند و بسیاری از خانواده‌ها طاقت تحمل آنها را ندارند. پس چه باید کرد؟
در این نوشته چند رشته از فعالیت‌ها سرگرمی‌های تابستانی یادآوری می‌گردد. و هرکس بفراخور حال فـرزند خود و امکانات موجود میتواند یک یا چند رشته را انتخاب کند و وسایل آن را آماده سازد.
ولی نکته‌ای از نظر تربیتی شایان توجه است. هر کودک یا نوجوان به مقداری وقت آزاد احتیاج دارد، ساعاتی را که بـتواند بـخود بپردازد، مقید بانجام کار و برنامه‌ای نباشد، بنشیند و در عوالم خود فرو رود، از دیگران دوری گزیند، با افکار و احساسات خود سرگرم شود و در خود و دنیای اطرافش حقایقی را بدیدهٔ تفکر کشف کند.
تمدن امروزی، این زمـان غـور و تفکر را بشدت محدود کرده است و عواقب آن بصورت نابسامانی‌های روحی جلوه‌گر می‌گردد. بنابرین بهتر است برنانهٔ تابستانی کودک یا نوجوان طوری تنظیم گردد که مقداری وقت آزاد داشته باشد. و در هر حـال رشـتهٔ فعالیت باید مطابق با علاقه‌مندی و ذوق او باشد و گرنه جنبهٔ استراحت‌بخش و تفریحی خود را از دست میدهد.
1-ورزش
فعالیت‌ها و سرگرمیهائی که برای کودکان و جوانان مفید بنظر میرسند عبارتند از:
آب تنی روزانه، حتی با ریختن یـک سـطل آب سـرد روی بدن و جست‌وخیز متعاقب آن، در بالا بـردن مـیزان مـقاومت بدن تأثیر نیکو دارد.
یاد گرفتن شنا برای طفلی که آنرا نمیداند و تمرین آن برای سایر کودکان.
راه‌پیمائی، شناسائی حومه و دهات اطراف شـهر.
کـوه‌نوردی بـا برنامه‌های کوتاه به نقاط کم‌خطر و مطمئن.
دوچرخه‌سواری.
تـرتیب دسـته‌های فوتبال، والیبال، یا دست رشته و چلتوب (بیس‌بال ایرانی) در بین کودکان یک خانواده و یا یک محله.
در میدان ورزش روح فعالیت و نشاط حـکمفرماست. کـودکان راه هـمکاری را می‌آموزند و به ارزش‌های اخلاقی واقعی همدیگر می‌برند.
2-مطالعه
میتوان طـفل را عضو کتابخانه‌ای نمود. هم‌اکنون کتابخانهٔ عمومی پارک شهر، کتابخانه‌های محلی، کتابخانهٔ ملی و کتابخانه کودکان در محل پارک خیام در تهران دائر هـستند. کـتابخانه‌های بـعضی مدارس نیز بکار خود در مدت تابستان ادامه می‌دهند. در بسیاری از شهرستانها هـم قـرائت‌خانه یا کتابخانهٔ قابل استفاده وجود دارد.
تهیهٔ چند کتاب سرگرم‌کنندهٔ مناسب و مفید نیز از عهدهٔ بسیاری از پدران و مادران سـاخته اسـت. کـودکان یک خانواده و دوستان نیز می‌توانند بهمدیگر کتابهائی قرض بدهند.
اما اگر بـخواهیم مـطالعه جـنبهٔ مفیدتر داشته باشد باید مجلات مبتذل و داستانهای جنائی و پلیسی را از دسترس نوجوانان و کودکان دور کرد. بـودن چـنین مـجلات و کتابهائی در خانه و قدغن کردن آن برای کودکان آنها را بخواندن اینگونه مطالب حریص‌تر و راغب‌تر مـی‌کند.
3-آمـوختن مقدمات یک حرفه
مردم زحمتکش و واقع‌بین کشور ما اغلب اطفال خود را در مدت تـابستان بـشاگردی اسـتادی نجار، آهنگر، خیاط، یا مکانیک می‌سپرند تا هم حرفه‌ای بیاموزند و هم مخارج تحصیل خـود را تـهیه کنند و بالاتر از همه با واقعیات زندگی آشنا شوند و بدینوسیله جبران کمبود مدارس را هـم از نـظر کـار عملی می‌کنند. این رسم در آمریکا و انگلستان و آلمان و فرانسه هم متداول است و عموما نتایج خوب داده اسـت. کـودکان بفراخور سن و امکانات خود می‌توانند مقدمات حرفه‌ای زیر را بیاموزند: نجاری، منبت‌کاری، نـقاشی، رنـگرزی، خـیاطی، گلدوزی و گلسازی، عکاسی، ماشین‌نویسی، مقدمات کارهای برقی، سوهانکاری و کارهای فنی، کفاشی و کارهای مربوط به چـاپ، بـاغبانی، قـالی‌بافی، کوزه‌گری، بنائی و…
4-جمع‌آوری مجموعه و کلکسیون
تمبر پست، گل (عکس‌های گل، گل خـشک کـرده)، برک، حشرات و حیوانات ریز، عکس حیوانات، اخبار علمی دنیا، تاریخچهٔ فضانوردی و فضانواردان، کودکان مشهور، خانه‌های مـردم دنـیا، محصولات ایران، هنرهای ملی، مردان بزرگ جهان، اتومبیل، هواپیما، اینها و ده‌ها نـوع دیـگر مجموعه را کودکان و نوجوانان با اشتیاق بسیار جـمع‌آوری مـیکنند.
درسـت کردن مجموعه میتواند یکی از آموزنده‌ترین سرگرمیها بـاشد مـشروط به اینکه بزرگترها کمی کمک و راهنمائی کنند. مثلا مجموعهٔ تمبر که وسیله‌ای عـالی بـرای شناسائی کشورهای جهان و تاریخ و جـغرافی هـر کشور و حـوادث مـهم گـیتی است، میتواند وسیلهٔ مکاتبه و آشنائی و دوسـتی و مـطالعهٔ بیشتر باشد. اما اگر طفل را بحال خود بگذارند جنبهٔ مادی و جمع‌آوری تـمبر و سـری کردن او را منحرف میکند.
جمع‌آوری مجموعهٔ عـکس هنرپیشگان یا جلد قـوطی کـبریتی یا پشت ورق بازی بـین نـوجوانان زیاد دیده میشود و در نتیجهٔ تربیتی آنها هیچ و یا اندک است و با راهنمائی اطـرافیان مـیتوان نوجوانان را از جمع‌آوری اینگونه مجموعه‌های غـیر مـفید بـرحذر داشت. عموما دربـارهٔ هـریک از این رشته‌ها میتوان کـتاب‌های جـالبی در اختیار طفل گذاشت.
5- کارهای دستی
پسر شش ساله‌ای را می‌شناسم که از هر چوب کبریت، هـر قـطعه پارچه، هر جعبهٔ کوچک یا بـزرک، انـواع حبوبات، کـاغذهای بـاطله، پنـبه و یا سیم یک وسـیلهٔ سرگرمی و بازی درست میکند. با وجود اینکه در خانه با مادرش تنهاست هرگز حوصله‌اش سر نـمی‌رود یـک بار در یک پوست پرتقال خشکیده بـاغچه‌ای کـاشت و چـمن و لوبـیا سـبز کرد. بار دیـگر بـا یک قوطی کبریت تلویزیون دست کرد. هر قطعه شیئی بی‌مصرفی دو او فکری ایجاد میکند.
ولی این ابتکار خـاص یـک طـفل نیست. در وجود اکثریت کودکان قدرت ابتکار و نـیروی خـلاقه وجـود دارد. مـا بـزگترها هـستیم که با خریدن یک دستگاه کامل وسایل کاردستی و انواع مدل‌های پیچیده ذوق و ابتکار شخصی کودک را از بین میبریم، یا اگر بخواهیم مدادی رنگی باو هدیه بدهیم مدل نـقاشی‌ای نیز برایش می‌خریم تا مبادا از فکر خود طراحی بکشد و رنک کند و بعد می‌نالیم که ابتکار ندارد. در نقاشی ضعیف است، نمیداند روز که خود را چگونه بگذراند و همه چیز را خراب میکند.
هرچه را کـه مـی‌خواهید دور بریزید از قطعه‌های نخ، جعبه‌های گوناگون، قوطی‌های دوا، پاکت، شیشه‌های کوچک بی‌مصرف، چوب پنبه همه را تمیز کنید و در کیسه یا جعبه‌ای جمع کنید و در اختیار فرزند خود بگدارید، خواهید دید که بکار خـلاقه مـیپردازد بشرط آنکه گوشه‌ای مخصوص خود داشته باشد و آزاد گذشته شود و شما را مشوق واقعی خود بداند. برای نقاشی فقط کاغذ سفید و وسیلهٔ رنک کردن کـافیست.
6-مـشاهده و مطالعه طبیعت
هرگز دیده‌اید بـچه‌ها چـگونه در عالم حیوانات دقیق می‌شوند؟ مدتها در کنار لانه مورچه می‌نشینند، یا پرواز پرنده‌ای را تماشا می‌کنند، یا بدنبال پروانه و یا ملخی مسافت زیادی را را می‌دوند. طبیعت برای بچه‌ها دنـیای بـزرک و اسرارآمیزی است. می‌خواهند بـدان راه یـابند. بآنچه می‌بینند فکر می‌کنند و سئوال عجیبی پیش می‌کشند. و اغلب اوقات بزرگترها با جوابی نامناسب ذهنشان را کور می‌کنند!
تابستان وقت مناسب اینگونه مشاهدات است. در ییلاق یا در شهر، سنک و گیاه و حیوان وسـیلهٔ مـطالعهٔ طفل است. بگذارید باغچه‌ای درست کند و گلدانی داشته باشد، از حیوانی مراقبت کند، سنک‌های مختلفی جمع آورد و آزادانه بپرسد. اگر جواب پرسش او را نمی‌دانید لااقل باو بگوئید و او را راهنمائی کنید تا از دیگران به پرسـد یـا در کتابی جـستجو کند.
7-فعالیت‌های دسته‌جمعی
لذیذترین غذائی که خورده‌ام آلبالوپلوئی است که وقتی نه سال بودم، در دیگچه‌ای با شـاخه‌های خشک پختیم. روزهای آشپزی بروبیای عجیبی داشتیم، یکی چوب جمع مـی‌کرد، یـکی بـرنج پاک می‌کرد، دیگری هسته آلبالو را درمی‌آورد، یکی وسایل کار را تهیه می‌دید. یک صبح تا ظهر همه مشغول بـودیم و نـتیجه کارمان هم هرچه بود لذت‌بخش بود.
عموما کودکان و نوجوانان در تابستان دسته‌هائی تشکیل مـی‌دهند. بـا هـم بگردش می‌روند. دختران خیاطی و آشپزی می‌کنند پسران هم دسته‌های والیبال و فوتبال بوجود می‌آوردند، مسابقه تـرتیب می‌دهند، کلاس بازی می‌کنند، نمایش می‌دهند، مغازه باز می‌کنند، و در عمل طرز زندگی و هـمکاری باهم را می‌آموزند. اگر پدران و مـادران بـه اینگونه رشته‌ها با نظر خوش‌بینی نگاه کنند و دوستی و محبت بچه‌ها را جلب کنند نه تنها خطری پیش نخواهد آمد بلکه هریک از اعضاء دسته تابستان خوشی خواهد گذراند.
مسافرت، یاد گرفتن یکی از آلات مـوسیقی، آموختن یک زبان خارجه، آموختن بازیهای فکری مثل شطرنج نیز میتواند برنامهٔ تابستان را متنوع و ثمربخش کند.
روشن است که که مراقبت و وظیفهٔ پدران و مادران در این مدت مشکل‌تر می‌گردد و اگر تابستان را با دلواپسـی پیـشواز نکنند بلکه بطور مناسب برنامه‌ای برای آن تنظیم کنند مثلا برای صبح کار و کمک در خانه درنظر گیرند و بعد از ظهرها را بفعالیت آزاد اختصاص دهند دشواری‌های کمتری پیش خواهد آمد.
