دیسکینزی یا dyskinesia چیست و چرا ایجاد می‌شود؟ راه‌های تشخیص

چه بیماری‌های دیگری شبیه دیسکینزی هستند؟

• اثرات دوپامینرژیک در بیماری پارکینسونی
• اثرات داروهای نورولپتیک
• کرهٔ هانتیگتون
• بیماری ویلسون
• فلج مغزی
• دیس‌کینزی تاردیو
• تیک‌ها یا اسپاسم‌های عادتی
• سندرم تورت
• سندرم Meige
• حملات (پاروکسیم‌های) حرکتی کره آتتوز

چگونگی ایجاد و علت‌های دیسکینزی

• دیس‌کینزی به صورت حرکات غیر طبیعی و غیر ارادی تعریف می‌شود، که اغلب با حرکات مداوم اندام‌ها و ماهیچه‌های صورت مشخص می‌شود.
• کره یک دیس‌کینزی است که با حرکات رقص‌مانند تنه و اندام‌ها مشخص می‌شود و در بیماران هانتینگتون و ویلسون، کرهٔ سیدنهام، SLE و یا سندروم آنتی فسفولیپید، حاملگی، مصرف OCP، استروژن‌ها، هیپر و هیپوتیروئیدی دیده می‌شود.
• آتتوز یک دیس‌کینزی است که با حرکات پیچ و تابی اندام‌ها مشخص می‌شود و ممکن است در فلج مغزی، مسمومیت با منوکسید کربن و کرنیکتروس دیده شود.
• بالیسم با حرکات خشن و شدید اندام‌ها مشخص می‌شود و اغلب بعد از سکته‌های ساب‌تالامیک دیده می‌شود.
• افراد پیر اغلب حرکات دهانی، بوکال یا زبانی دارند.
• دیس‌کینزی‌ها به طور شایعی در بیماری پارکینسون که به صورت مزمن از داروهای دوپامینرژیک در آن استفاده می‌شود، دیده می‌شوند.
• دیس‌کینزی تاردیو یک سندرم است که به صورت اختلالات حرکتی دهانی، بوکال و زبانی به دنبال استفادهٔ مزمن از داروهای نورلپتیک به خصوص فنوتیازین‌ها دیده می‌شود.
• سندرم تورت (Tourette) یک نوع دیس‌کینزی است که با تیک‌های صوتی و موتور همراه در آوردن صدا و کوپرولالیا (استفاده از کلمات رکیک) مشخص می‌شود.

علایم و نشانه‌های بالینی دیسکینزی

• کره: حرکات پیچیده و رقص‌مانند مداوم در تنه و اندام‌ها و یا ناحیه صورت و زبان که در خواب از بین می‌رود.
• آتتوز: مثل کره است ولی بیشتر ماهیچه‌های پروگزیمال را درگیر می‌کند.
• بالیسم: ماهیچه‌های پروگزیمال را به صورت حرکات پرتابی شدید درگیر می‌کند.
• دیس‌کینزی دهانی – صورتی: پلک‌ها، دهان و زبان و ماهیچه‌های بوکال را درگیر می‌کند به خصوص در افراد پیر (سندرم Meige).
• تیک‌ها: حرکات استریوتیپیک و مکرر ساده تا پیچیدهٔ موتور

چگونه بیماری دیسکینزی را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• داروها، تب روماتیسمی، لوپوس و اختلالات اندوکرین باید مد نظر باشد.
• بررسی از نظر ویلسون حتماً لازم است که شامل تست‌های کبدی سرولوپلاسمین سرم و مس ادرار است.
• تست‌های ژنتیک برای هانتینگتون
• تصویربرداری به ندرت کمک‌کننده است ولی ممکن است اختلالات هسته‌های قاعده‌ای در ویلسون را نشان دهد.

راه‌های درمان دیسکینزی

• داروهای مسئول در صورت امکان قطع شود.
• اختلال متابولیک زمینه‌ای و اختلال اندوکرین درمان شود.
• داروهای ضد دوپامینرژیک مثل پیموزاید، هالوپریدول، ریسپریدون ممکن است به صورت کوتاه‌مدت علایم را بهتر کنند.
• ویلسون با شلات‌کننده‌های مس و استفاده از زینک درمان می‌شود.

پیش‌آگهی/ عوارض

• علایم سندرم تورت با گذشت زمان ممکن است از بین برود.
• علی‌رغم قطع داروهای مسئول، دیس‌کینزی ممکن است باقی بماند.

بیماری ویلسون به صورت دراماتیک ممکن است بعد از درمان شلات‌کننده بهتر شود، گرچه سیروز و دیس‌کینزی ممکن است باقی بمانند.