تشنج‌ تونیک – کلونیک به چه معنی است و علت‌های آن کدامند؟

چه بیماری‌های دیگری شبیه تشنج‌ تونیک – کلونیک هستند؟

• سنکوپ
• سنکوپ کانوالزیو
• تشنج‌های پسیکوژنیک
• حملات اضطرابی- حمله پانیک

چگونگی ایجاد و علت‌های تشنج‌ تونیک – کلونیک

• قبلاً به آن تشنج گراندمال می‌گفتند. این تشنج‌های ژنرالیزه با احتمال وقوع اورا، از دست‌رفتن هوشیاری و وضعیت، فازوتونیک که 10 تا 20 ثانیه طول می‌کشد و فازکلونیک که کمی بیشتر از فازتونیک طول می‌کشد و گیجی یا استوپور بعد از حمله که ممکن است چند ساعت طول بکشد، مشخص می‌شود.
• ممکن است ژنتیکی باشد.
• معمولاً در EEG به صورت دیس سارژهای سوزنی و موجی با فرکانس 3 هرتز دیده می‌شود.
• اغلب در صبح در هنگام بیدار شدن از خواب رخ می‌دهد. اغلب با پرش میوکلونیک همراه است.
• موارد اکتسابی معمولاً به صورت تشنج‌های ژنرالیزه ثانویه بعد از تشنج پارشیال رخ می‌دهند.
• علل آن شامل هر گونه ضایعه مغزی مانند استروک، تومور مغزی، ضربه مغزی و عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی است.
• قطع دارو و الکل اغلب علت شایعی برای تشنج است.
• اختلالات متابولیک فرد را به تشنج مستعد می‌کنند مثل هیپوناترمی، اورمی، هیپوکلسمی، نارسایی کبدی.
• در هر سنی ممکن است رخ دهد: تشنج‌های ژنرالیزه اغلب از نوزادی شروع می‌شوند و اغلب قبل از 2 سالگی رخ می‌دهند. به‌طور کلی بیشترین وقوع این تشنج‌ها قبل از 20 سالگی و اوج دوم بعد از 60 سالگی است.

علایم و نشانه‌های بالینی تشنج‌ تونیک – کلونیک

• معمولاً با سفت شدن تونیک همه اندام‌ها در حالت اکستانسیون رخ می‌دهد.
• انقباض دیافراگم رخ می‌دهد و باعث صدای ناله بلند هنگامی که هوا با فشار از قفسه سینه خارج می‌شود، می‌شود.
• بعد از فازتونیک، پرش‌های کلونیک در همه اندام‌ها رخ می‌دهد به‌طوری که اندام فوقانی در حالت خمیده قرار می‌گیرد و معمولاً 30 تا 90 ثانیه طول می‌کشد.
• گاز گرفتن زبان و بی‌اختیاری ادرار
• فاز بعد از تشنج معمولاً 10 تا 30 دقیقه طول می‌کشد و همراه با گیجی و از دست‌رفتن اورینتاسیون است.
• ممکن است بعد از تشنج علایم نورولوژیک فوکال دیده شود که به آن حالت Todd’s گفته می‌شود مثل آفازی، همی‌پارزی و از دست‌رفتن حس یک نیمه بدن.

چگونه بیماری تشنج‌ تونیک – کلونیک را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• بهترین راه تشخیص، توصیف صحیح حالت اتفاق‌افتاده معمولاً به‌وسیله مشاهده‌کننده است و اطلاعات کلیدی شامل: مدت زمان آن، پیشرفت تونیک – کلونیک آن، و زمان گیجی بعد از حمله است.
• نوار مغزی در حالت بعد از حمله کندی ژنرالیزه را نشان می‌دهد و در طی تشنج موج‌های سوزنی‌شکل به صورت فوکال یا ژنرالیزه را نشان می‌دهد.
• نوار مغزی ممکن است فعالیت‌های غیرطبیعی صرعی را به صورت دیس‌شارژهای سوزنی یا سوزنی –موجی نشان دهند.
• بیماران ممکن است به علت تروماهای فیزیکی در موقع تشنج دچار عوارض تروما شوند مثل شکستگی‌ها، خراشیدگی‌ها، بریدگی و کانتوژن.
• شواهد آزمایشگاهی تشنج ژنرالیزه شامل افزایش CK و پرولاکتین است.
• آزمایش‌های شیمی، سطح داروها و الکل باید اندازه‌گیری شود.
• آنالیز CSF در صورت شک به عفونت یا خون‌ریزی باید انجام شود.

راه‌های درمان تشنج‌ تونیک – کلونیک

• داروهای زیادی مؤثرند:
• در بیمارانی که تشنج اولیه یا ژنتیک دارند سدیم والپروات داروی انتخابی است.
• در تشنج‌های ژنرالیزه ثانویه داروهای زیادی ممکن است اثر یکسان داشته باشند شامل فنی‌توئین، فنوباربیتال، توپیرامات، لاموتریژین، زونیسامید، لوتیراستام، و کاربامازپین.
• این عوامل ضد صرع، از نظر کارآیی تقریباً یکسانند ولی از نظر عوارض دارویی، تداخلات دارویی و تحمل بیمار متفاوتند.
• منع استفاده از الکل و دارو در موارد لزوم.
• اگر اختلال متابولیک وجود داشته باشد باید تصحیح شود به‌طور مثال هیپوناترمی و اورمی
• سطح داروهای ضدتشنج، بررسی‌های عملکرد کبدی و CBC باید به صورت پریودیک مانیتور شوند.

پیش‌آگهی/ عوارض

• بیمارانی که دچار حمله اول تشنج شده‌اند شانس وقوع مجدد تشنج در آنها 3/1 برابر در دو سال است؛ این ریسک می‌تواند بعداً با یافته‌های EEG بهتر بررسی شود (اگر EEG غیرطبیعی باشد شانس تشنج بیشتر می‌شود).
• این تشنج عموماٌ به داروها به خوبی پاسخ می‌دهد و پیش‌آگهی خوبی دارد.
• پیش‌آگهی به علت تشنج بستگی دارد به طور مثال بیمارانی که ضایعه فوکال دارند مثل استروک و تومور، احتمال وقوع تشنج در آنها بیشتر است تا آنهایی که تشنج ایدیوپاتیک دارند.
• تشنج ناشی از قطع الکل و دارو ممکن است نیاز به درمان ضد تشنج نداشته باشد.
• در بسیاری از موارد، بیمار نباید به مدت 6 ماه تا یکسال بعد از هرگونه تشنجی که منجر به کاهش سطح هوشیاری شده است رانندگی کند.