تنگی کانال نخاعی کمر و گردن: علت، علائم و درمان
رپورتاژ
تنگی کانال نخاعی به باریک شدگی مسیر نخاعی که در امتداد ستون فقرات و محل عبور نخاع قرار دارد، گفته می‌شود. فشار روی نخاع و اعصاب منشعب شده از آن، سبب بروز درد، بی‌حسی و ضعف وسستی می‌شود. درمانهای بدون جراحی می‌توانند سبب بازگشت توانایی و تسکین درد شوند اما تنگی کانال نخاعی را بهبود نمی‌دهند. پزشک ممکن است این پیشنهادات را بدهد.
- فیزیوتراپی مانند کشش و ماساژ
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن جهت تسکین درد و کاهش تورم و التهاب
- تزریق کورتیزون یا استروئید برای کاهش درد در یک دوره طولانی مدت
انواع این عارضه
دو نوع تنگی کانال نخاعی وجود دارد: تنگی کانال نخاعی در ناحیه کمر (بیشتر رواج دارد) و تنگی کانال نخاعی ناحیه گردن
تنگی کانال نخاعی در ناحیه کمر
به نقل از دکتر سعیدی متخصص طب فیزیکی و درمان دردهای عضلانی این نوع از تنگی کانال نخاعی قسمت پایینی ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم آن مشتمل است بر درد و بی‌حسی در ناحیه پشت، احساس مور مور شدن یا ضعف و سستی در پاها.
درد پا یا گرفتگی آن ممکن است بروز کند. این علائم ممکن است با علائم بیمای شریانهای محیطی (PDA) که در آن نیز درد و گرفتگی پا در زمان راه رفتن یا ورزش کردن روی می‌دهد اما هنگام استراحت از بین می‌رود، اشتباه گرفته شود. PDA یک بیماری مهم عروقی است که سبب کاهش فشار خون در پا می‌شود.
علیرغم اینکه درد پا در هر دو بیماری شبیه به هم است، علت بروز آن متفاوت می‌باشد. پزشک شما تستهایی را برای تشخیص اینکه کدام عامل سبب درد در ناحیه پا می‌شود، انجام می‌دهد.
تنگی کانال نخاعی ناحیه گردن
به نقل از دکتر سعادتی دکترای فیزیوتراپی این بیماری ناحیه گردنی ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم آن عبارتند از:
- درد گردن
- بی‌حسی، احساس مور مور و ناتوانی در دستها، بازو، پا
- مشکل در راه رفتن
- در موارد حاد اختلال در مثانه و روده
دلایل ایجاد تنگی کانال نخاعی
بالا رفتن سن بیشترین دلیل بروز این عارضه است و در سنین بالای 50 سال بیشترین احتمال بروز آن وجود دارد. برخی افراد نیز بصورت مادر زادی دچار تنگی کانال نخاعی هستند و برخی نیز در اثر آسیب دیدگی دچار این مشکل می‌شوند. دیگر عواملی که سبب بروز تنگی کانال نخاعی می‌شوند عبارتند از:
- آرتریتها
- اسکلیوسیز
- بیماری پاگت (بیماری که سبب رشد غیرعادی استخوانها می‌شود)
- فلوروز مزمن (وجود مقدار بیش از حد فلوراید در بدن)
- رسوب کلسیم در رباطهای ستون فقرات
تشخیص تنگی کانال نخاعی
به نقل از دکتر حیدریان فوق تخصص درد پزشک از شما خواهد خواست با انجام یک سری حرکات محل دقیق تنگی کانال نخاعی را مشخص کند. تصویر برداری نیز به آنها کمک می‌کند تا ببینند در ستون فقرات شما چه روی داده است. آزمایشات عمومی که در تشخیص از آنها استفاده می‌شود عبارتند از:
- اشعه ایکس می‌تواند مشخص کند که احتمالا زائده‌های استخوانی و تنگی فضای دیسک دارید یا نه. هر چند که این نوع تصویربرداری برای تعیین چگونگی تاثیر این بیماری بر بافتهای نرم درون ستون فقرات، مفید نیست.
- تصویربرداری به روش MRI می‌تواند تصویر واضحی از ماهیچه‌ها، دیسکها، اعصاب و رباطها ایجاد کند. این تصاویر همچنین توانایی تشخیص تومورها را دارند.
- CT اسکن تصاویر متعددی از ستون فقرات در زوایای مختلف به دست می‌دهد و با کنار هم قرار دادن آنها می‌توان تصویری با جزئیات زیاد از ستون فقرات بدست آورد. گاه اوقات استفاده از مواد رنگی سبب تولید تصویر بهتری از اعصاب می‌شود. این نوع از CT اسکن به CT myelogram معروف است و نسبت به MRI می‌تواند اطلاعات دقیقتری در اختیار پزشک قرار دهد.
روشهای درمانی
در شرایط یکسان تنگی کانال نخاعی بیماری قابل درمانی است و اغلب روشهای درمانی بر مبنای علائم تجربه شده انجام می‌شوند. وقتی ایستادن و راه رفتن به مدت طولانی، نشستن و استراحت کوتاه مدت سبب کاهش درد می‌شود این خود علائم وجود این بیماری است. زمانی که مقدار درد کم تا متوسط است برخی افراد از داروهای ضد التهاب بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن به همراه حرکات فیزیوتراپی و تمرینات کششی ماهیچه‌های ستون فقرات، برای تسکین استفاده می‌کنند.
با وجود اینکه جلوی گذشت زمان را نمی‌توان گرفت امروزه برای جلوگیری از بروز بیماریهای مخربی مانند آرتروز کارهای زیادی می‌توان انجام داد که حاصل آن جلوگیر از بروز تنگی کانال نخاعی است. خبر خوب این است که شما این مطالب اطلاع دارید. در سنین پایین رژیم غذایی غنی از میوه‌های رنگی و سبزیجات می‌تواند سبب تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن و در نتیجه استحکام و سلامت استخوانها شود. محافظت از سلامت بدن و نگهداشتن وزن در حالت طبیعی و تمرینات ورزشی جهت کاهش وزن نیز از فعالیتهایی هستند که سبب استحکام استخوانها می‌شوند و می‌توانند به جلوگیری از تخریب ستون فقرات در خلال بالا رفت سن، کمک کنند.
مشکلی که بیماریهای ستون فقرات دارند این است که آنها به ندرت در هنگام شب روی می‌دهند و برخی افراد یاد گرفته‌اند که با آن سازگار شده و زندگی کنند. اکیدا توصیه می‌شود در شرایط درد یا کاهش فعالیتهای عادی زندگی باقی نمانید. شما می‌بایست هر آنچه که می‌توانید برای جلوگیر از از این مشکل انجام دهید و اگر هر نوع دردی را تجربه کردید به پزشک مراجعه کنید تا بفهمید ریشه مشکل شما چیست؟ در اغلب موارد با انجام معالجات ساده دوباره به شرایط عادی زندگی باز می‌گردید.
جراحی
در موارد حاد یا وقتی درمانهای سطح متوسط باعث تسکین نمی‌شوند و تنگی کانال نخاعی در تواناییهای عادی و زندگی روزمره شما اختلال ایجاد می‌کند، جراحی تنها راه حل است. جراحی برای رفع تنگی کانال نخاعی، معمول نیست اما برای رفع آنچه که باعث بروز تنگی فضای ستون فقرات شده است مفید است. اگر شما در وضعیتی هستید که به جراحی نیاز دارید جراحان در خصوص عملی که برای شما مناسب است تصمیم می‌گیرند:
- لامینکتومی: که به آن جراحی فشار برداری نیز گفته می‌شود و در آن بخشی یا تمام لامینا، قسمتی از مهره، برداشته می‌شود تا کانال نخاعی بزرگتر شده و فشار از روی نخاع برداشته شود.
- جوش ستون فقرات که در آن دو مهره بصورت مستقیم یا با استفاده از مواد مصنوعی به هم پیوند زده می‌شوند تا ستون فقرات محکم شود و از حرکت آن جلوگیری شود.
ریکاوری بعد از جراحی
بعد از جراحی ممکن است چند روز در بیمارستان بمانید. بزودی پرستاران برای شروع راه رفتن به شما کمک می‌کنند. ممکن است از یک بریس برای ثابت نگه داشتن پشت شما استفاده شود. حرکات فیزیوتراپی برای استحکام بخشی به ماهیچه‌های پشتی شما در بیمارستان شروع می‌شود و ممکن است پس از بازگشت شما به خانه ادامه یابد. پزشک به شما خواهد گفت که چه موقع می توانید به فعالیتهای کاری و سایر امور روزمره خود بپردازید. این موضوع ممکن است 3 ماه به طول بیانجامد.
