کما در پزشکی به چه معنی است؟ چه علت‌هایی دارد؟ راه تشخیص و درمان آن چیست؟
علت‌ها و عوامل مستعدکننده کما
- مرحله‌ای از تغییر سطح هوشیاری در اثر آسیب به نیمه کره‌های مغزی و یا ساقه مغز، بیمار به دستورات شفاهی عمل نمی‌کند، صحبت نمی‌کند و چشم‌های خود در پاسخ به تحریک دردناک باز نمی‌کند- GCS ≤۸
- بیماران در کوما به هیچ تحریکی پاسخ نمی‌دهند، باید از لتارژی (بیمار به صدا پاسخ می‌دهد) و stupor (بیمار به درد پاسخ می‌دهد) افتراق داده شود.
- کومای ساختاری: در اثر ضایعات فضاگیر، انفارکت‌های عروقی، خونریزی
- کومای متابولیک: در اثر اختلالات اندوکرین، الکترولیت، تشنج‌ها
- کوما سایکوژنیک در اثر کاتاتونی، اختلال تطابقی و غیره
coma
A coma is a prolonged state of unconsciousness. During a coma, a person is unresponsive to his or her environment. The person is alive and looks like he or she is sleeping. However, unlike in a deep sleep, the person cannot be awakened by any stimulation, including pain.
تشخیص افتراقی کما
- هایپوکسی
- ایسکمی
- هایپوگلیسمی
- اختلالات متابولیک
- نارسایی ارگانها (هیپوفیز، کبد، کلیه)
- تروما
- عفونت
- داروها (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، باربیتورات‌ها، فنی توئین، بنزودیازپین‌ها)
- خونریزی
- تشنج
- اختلالات روانی
- تمارض
اپیدمیولوژی کما
- به شرایط زمینه‌ای بستگی دارد.
علایم و نشانه‌های کما
- ناتوانی پاسخ به تحریکات صوتی و دردناک
- تنفس غیرطبیعی
- اختلال عضلات پاپیلاری و خارج چشمی (مردمک تنگ، مردمک بزرگ بدون پاسخ به نور، مردمک ثابت یک طرفه، فقدان حرکت افقی چشم)
- کاهش/ نبود/ غیرقرینه بودن واکنش مردمک به نور بیانگر وجود علت ساختمانی است.
- اختلالات حرکتی:
- وضعیت دکورتیکه/ وضعیت flexor
- وضعیت دسربره/ وضعیت extensor
- ترمور، آستریکسی، میوکلونوس، تشنج
- علایم علت زمینه‌ای: سردرد ناگهانی (SAH)، تب و سفتی گردن (مننژیت) و …
تشخیص کما
- شرح حال و معاینه
- MRI/ CT جهت تشخیص ضایعات ساختاری
- LP جهت تعیین عفونت، خونریزی؛ باید جهت جلوگیری از هرنیاسیون (فتق مغزی) پیش از LP و افزایش ICP را رد کرد.
- EEG
- بررسی سم‌شناسی برای داروهای مختلف
- بیوشیمی و قندخون
- آزمایش اختلال عملکرد ارگانها
- EKG و آنزیم‌های قلبی
- LFT
- CXR
- BUN/ Cr- ABG و سطح آمونیاک
- TFT
- بررسی‌های انعقادی
درمان کما
- ABC
- آزمایش‌های STAT و بررسی‌های تصویربرداری
- کنترل افزایش ICP و یا فتق مغزی با بالا نگاه داشتن سر، هایپرونتیلاسیون، مانیتول و یا استروئیدها
- اگر علت ناشناخته باشد تجویز گلوکز، تیامین و نالوکسان.
- تصحیح اختلالات الکترولیت‌ها و اسید- باز
- داروهای ضد صرع و بنزودیازپین‌ها در صورت لزوم درمان تشنج
- درمان پاتولوژی‌های زمینه‌ای (مثلاً آنتی‌بیوتیک برای مننژیت و سایر عفونت‌ها، مداخلات جراحی در صوت لزوم برای ضایعات فضاگیر و خونریزی)
پیش آگهی/ سیر بالینی کما
- پیش آگهی به علت زمینه‌ای کما بستگی دارد.