ژان میشل ژار و اکسیژنی که به برنامههای دهه شصت تلویزیون ما داد! به مناسبت ۷۵ سالگی او
کودک که بودیم، شاید معدودی از ما ژان میشل ژار را میشناختیم، اما موسیقیاش را چرا.
آلبوم اکسیژن او در سال ۱۹۷۶ انتشار یافت و آهنگساز ۲۷ ساله آن را به شهرتی جهانی رساند. بسیاری از علاقه مندان موسیقی در ایران به یاد دارند که در دهه 60، قطعات این آلبوم در برنامههای علمی، سیاسی و ورزشی پخش شد و اصوات آن برای بسیاری از موسیقی دوستان ایرانی ناآشنا نیست.
سالها بعد در دوره اوج محبوبیت کاستهای موسیقی کلاسیک و پاپ در ایران، یعنی نیمه دوم دهه 70، کاستهای او دیگر آزادانه و با ذکر نام او قطعات موسیقی به فروش میرسیدند.
ژان میشل ژار به گفته خودش بیشتر وقتش را بیشتر با ماشینها گذرانده تا با آدمها. منظور از «ماشین»، همۀ کامپیوترها و تجهیزات الکترونیکی است که بدون آنها، موسیقی ژار ممکن نخواهد بود.
او از نخستین سالهای جوانی مسحور موسیقی ماشینی شد. ژار در هجده نوزده سالگی شاگرد پیِر شِفر، شد.
ژار از همان سالهای نخستین استعداد خاصی در کلنجار رفتن با نوارهای مغناطیسی و ماشینهای سنگین و تنبل استودیوهای آن زمان داشت.
ژان میشل ژار از همان اوایل دهۀ ١٩٧٠ با نخستین سینتیسایزرها آشنا شد و از آن پس ابزار الکترونیکی را هیچگاه کنار نگذاشت.
زمانی که ژان میشل ژار آلبوم اکسیژن را با استفاده از ادوات الکترونیکی ارائه کرد در واقع انقلابی در عرصه موسیقی به شمار میرفت. حالا اما امکانات فنی آن انقلاب موسیقیایی جزو کهنهترین ادوات موسیقی امروز به حساب میآیند.
سه چهار دهه بعد وقتی او آثار قدیمی را در کنسرتها دوباره اجرا میکند، باز هم از همان سبک کار قدیمی استفاده میکند. سازهای خود را کوک میکند، سازهایی که با داشتن داشتن اجزای الکترونیک، به تغییر درجه حرارت و محیط نگهداری حساس هستند و این حساسیت میتواند به تغییر فرکانس اصوات خروجی منجر شود.
او در اجراهایش نشان میدهد که غیبت کامپیوتر در صحنه موسیقی الکترونیک دهه 70 میلادی، تا چه حد باعث شده بود، اجراهای زنده با فعالیت فیزیکی مترادف باشند.
او در آخرین کنسرتهایش هم پرتحرک دیده میشود؛ در حالی که دارد میان سازهای مختلف، دستهایش را تکان میدهد تا تونالیته صدا را که امروزه به راحتی توسط سینتی سایزرهای نرم افزاری شبیهسازی میشوند، با پیچاندن دکمهها روی سینتی سایزرهای آنالوگ تنظیم کند.