مشخصات فرش ماشینی خوب، قبل از خرید فرش ماشینی بخوانید
رپورتاژ
فرش در فرهنگ ما ایرانی‌ها در جای‌جای خانه‌هایمان نقش بسیار ویژه‌ای دارد. فرقی نمی‌کند، اتاق خواب باشد، راهرو یا هال و پذیرایی، در هر صورت برای رنگ‌ورودادن به یک مشت سنگ و مصالح به فرش‌ها پناه می‌بریم. در خرید فرش خوب و مزین‌کردن بخش‌های مختلف اتاق‌ها به آن باید نکات و مشخصات خاصی را مد نظر قرار دهیم. در ادامه با بررسی مهم‌ترین مشخصات یک فرش ماشینی خوب با ما همراه باشید.
مشخصات یک فرش ماشینی خوب
به‌طور کلی جدا از اینکه برای انتخاب یک فرش ماشینی خوب باید به بحث سلیقه و اهمیت رنگ و کاربری فرش در منزل توجه زیادی داشت، موارد زیر هستند که کیفیت یک فرش ماشینی را تعیین خواهند کرد.
- جنس نخ خاب
- جنس نخ پود
- جنس نخ تار
- شانه یا تراکم عرضی
- تراکم یا تراکم طولی
نخ خواب یا پرز
نخ خاب یا خواب یا پرز سطح رویی فرش را به‌طور کامل پوشش می‌دهد. با توجه به اینکه استعمال نخ خاب زیاد است پس باید از نخ‌های دارای مقاومت بالا در برابر پاخوربودن و برگشت‌پذیری بالا باشد. برای همین در نخ خاب فرش‌های دستباف از کرک، ابریشم و پشم و در نخ خاب فرش‌های ماشینی از اکریلیک، پلی استر و پلی پروپلین استفاده می‌شود.
نخ تار
جنس و نوع نخ تار از دیگر نکات مهم در خرید فرش ماشینی خوب است. نخ‌های تار در واقع آن دسته از رشته‌هایی هستند که به‌صورت طولی در ساختار فرش قرار گرفته‌اند. در واقع استحکام فرش را در جهت طولی تأمین می‌کنند. نخ تار عمدتاً از جنس پنبه، پلی استر و یا ترکیبی از این دو است.
نخ پود
نخ پود الیاف‌های عرضی در ساختار فرش هستند. در یک فرش این نخ پود است که باعث ثابت نگه‌داشتن نخ‌های خاب می‌شود و مقاومت فرش در جهت عرضی را تضمین می‌کند. نخ پود معمولاً از جنس پنبه، جوت و پلی استر است.
شانه فرش
به زبان ساده، شانه فرش هر چه بیشتر، کیفیت فرش بهتر. شانه فرش مانند پیکسل‌ها در نمایشگر‌ها عمل می‌کنند. هر چقدر تعداد پیکسل در یک نمایشگر گوشی یا تلویزیون بیشتر باشد، کیفیت تصویر بیشتر خواهد بود. فرش نیز دقیقاً از این قاعده پیروی می‌کند. فرش‌هایی که شانه آن‌ها بیشتر است، ریز بافت‌تر و شلوغ‌تر هستند؛ برای همین به دستبافت شباهت بیشتری دارند و به‌اصطلاح دستبافت‌گونه هستند. فرش‌ها از نظر تعداد شانه به‌طور معمول در چند نوع 700، 800، 1000، 1200 و 1500 شانه در بازار موجود هستند. فرش‌های 1500 شانه چند سالی بیشتر نیست که وارد بازار شده‌اند و بالاترین کیفیت ممکن را دارند.
تراکم فرش
تراکم فرش با شانه فرش تفاوت دارد اما با هم در ارتباط هستند. تراکم فرش به فشردگی الیاف‌های فرش بستگی دارد. هرچه تراکم فرش بیشتر باشد فرش سفت‌تر و سنگین‌تر می‌شود. وقتی فشردگی بین ریشه‌ها بالا باشد، امکان بازشدن ریشه‌ها یا گره‌ها وجود ندارد و فشردگی بالا باعث می‌شود که در برابر انواع آسیب‌ها ایمن بماند.
انواع نخ در بافت فرش
پشم، کرک، پنبه، ابریشم، پلی استر، اکریلیک و نخ‌های هیت‌ست‌شده از جمله انواع نخ‌های استفاده‌شده در فرش‌های ایرانی هستند. اینکه کدام نخ بهترین نوع برای یک فرش ماشینی است را در ادامه متوجه خواهیم شد.
نخ پشمی
نخ‌های پشمی عمدتاً از پشم گوسفند تهیه می‌شوند. این پشم‌ها از نوع هتروتیپ است و به همین علت پشم آن‌ها زبرتر و ضخیم‌تر و مستحکم هستند و بسیار برای فرش و قالی بافی مناسب‌اند.
نخ کرک
کرک به پشم‌های نرمی می‌گویند که به هنگان شانه‌کردن بدن حیواناتی مانند گوسفند، بز و شتر به شانه گیر می‌کند و مطمئناً نمی‌توان از آن‌ها برای قالی‌بافی و فرش‌بافی استفاده کرد؛ زیرا بسیار سخت به دست می‌آیند و با توجه به زیادبودن قالیچه‌های موجود در بازار که به‌اشتباه به قالیچه‌های کرکی معروف شده‌اند این اطمینان بیشتر می‌شود که نمی‌توان از کرک برای این کار استفاده کرد؛ در واقع پشم‌های ظریف و خارجی وجود دارند مانند مرینوس که پرز این نوع از فرش‌ها را تشکیل می‌دهند.
نخ پنبه
در تار و پود اکثر فرش‌های ایرانی از پنبه استفاده می‌شود. یکی از مزایای پنبه نسبت به فرش‌های پشمی این است که آفت تمایلی به خوردن آن ندارد. نخ پنبه از نخ پشمی مقاوم‌تر است و به علت این که خاصیت کشسانی آن‌ها کمتر از نخ‌های پشمی است برای تار و پود قالی مناسب‌تر هستند.
نخ ابریشم
نخ ابریشم را به دو شیوه طبیعی و مصنوعی تولید می‌کنند. نوع مصنوعی آن اگر به‌منظور بافت فرش موردمصرف قرار بگیرد چندان مناسب نیست. الیاف ابریشمی در مقایسه با الیاف پشمی مستحکم‌تر هستند و از نظر قطر با آن برابر است. فرش‌های ابریشمی به‌دلیل زحمت بالایی که در بافت آن‌ها صرف می‌شود از قیمت بسیار بالاتری برخوردار هستند. بعضی از اوقات به علت گران‌بودن فرش‌های ابریشمی از الیاف ابریشم تنها در بافت قسمت‌هایی از فرش استفاده می‌کنند که به این قبیل از فرش‌ها فرش‌های گل ابریشمی می‌گویند.
نخ پلی استر
نخ پلی استر از مواد پلیمری ساخته می‌شود. قیمت این نوع از الیاف‌ها نسبت به نخ ابریشم و پشم ارزان‌تر است و رنگ‌پذیری بسیار عالی دارد؛ در نتیجه تنوع رنگ و زیبایی فرش‌هایی که با پلی استر بافته می‌شوند بیشتر است. یکی دیگر از مزایای این نوع فرش‌ها حالت پیوسته آن‌ها است که موجب می‌شود پرزدهی نداشته باشد. پلی استر هیت‌ست برای بافت فرش‌هایی که تعداد تراکم و شانه کمتری دارند استفاده می‌شود و همین‌طور برای بافت فرش‌های فانتزی و مدرن. قیمت فرش‌هایی که با نخ پلی استر بافته می‌شود کمتر از فرش‌های بافته شده با دیگر الیاف است.
نخ آکریلیک
فرش‌های آکریلیکی شباهت‌های بسیار زیادی با فرش‌های پشمی دارند و گاهی به آن‌ها فرش‌های پشمی پایین‌تر نیز می‌گویند. این فرش‌ها خیلی مقاوم هستند و قدرت پوشانندگی بالایی دارند. این نوع از فرش‌ها معایبی از جمله پرزدهی دارند. آکریلیک هیت‌ست از مرغوب‌ترین نمونه نخ خاب بافت‌شده برای فرش خوب است. این الیاف مزیت‌های فراوانی دارد.
بهترین جنس نخ در فرش کدام است؟
در حال حاضر در بازار ایران فرش‌های آکریلیکی را بهترین فرش در نظر می‌گیرند. این فرش‌ها در مقایسه با فرش‌های درصدی یا پلی استری به مرور زمان و مورداستفاده قرارگرفتن یا همان پاخوردگی دچار تغییری نمی‌شوند. با شستشو و قرارگرفتن در معرض نور نیز تغییری را متحمل نمی‌شوند.
قبل از خرید یک فرش ماشینی خوب بدانید
- فرش را بر اساس کاربری فضای موردنظر انتخاب کنید. فرش‌های هال و پذیرایی تحت‌تأثیر ترافیک زیادی هستند پس باید حتماً از جنس اکریلیک باشند.
- فرش خوب باید با سبک زندگی شما خوانایی داشته باشد. فرش‌های روشن برای فضاهای کوچک و فرش‌های تیره برای فضاهای بزرگ مناسب هستند.
- فرش باید از نظر رنگ با دیگر المان‌های دکوراسیون داخلی همخوانی داشته باشد.
- در بافت آن از نخ‌های باکیفیت اکریلیک و هیت‌ست‌شده استفاده شده باشد.
- فرش‌های اکریلیکی به مدت چند هفته پرز خواهند داد. پرزدهی بیش از این مقدار گواهی بر کیفیت پایین آن است.
- فرش‌های پلی استری با مشکل تفاوت‌های سایه رنگ‌ها از زوایای مختلف مواجه هستند. پس قبل از خرید حتماً آن را روی زمین پهن و بررسی کنید.
- بهترین نخ برای بافت فرش اکریلیک هیت‌ست‌شده است.
- فرش‌هایی با تراکم 1200 و 1500 جزء بهترین‌ها در بازار هستند.
- فرش در پشت نباید دارای اثرات قلاب‌خوردگی باشد که در اثر عملکرد بد دستگاه ایجاد می‌شود.
- سطح رویی و پشتی فرش باید کاملاً صاف و یک‌دست باشد. هیچ‌گونه تفاوتی در خاب و ارتفاع نباید وجود داشته باشد.
![]()
سخن آخر
یک فرش ماشینی خوب می‌تواند تا چند دهه خانه شما را بدون هیچ دغدغه‌ای تزئین کند. این که فرش‌های خوب چه مشخصاتی دارند و در خرید آن باید به چه نکاتی توجه شود در بالا به صورت خلاصه‌وار اشاره شد. برای کسب اطلاعات کامل و تخصصی در حوزه فرش می‌توانید به مجله فرش کهن سر بزنید.