جایزه نوبل پزشکی سال 2020 به ویروس‌شناس‌های کشف کننده هپاتیت C رسید
سه دانشمند ویروس‌شناس که موفق شده بودند ویروسی را که عامل موارد زیادی از بیماری هپاتیت (التهاب کبد) را شناسایی کنند، برنده جایزه نوبل در قسمت پزشکی و فیزیولوژی شدند.
این سه دانشمند اینها هستند:
–هاروی آلتر از پژوهشگاه سلامت بتسدا
–مایکل هوتون که اکنون در دانشگاه آلبرتای کانادا کار می‌کند
و چارلز رایس که اکنون در دانشگاه راکفلر در نیویورک مشغول به پژوهش است
سازمان بهداشت جهانی برآورد می‌کند که در حال حاضر 71 میلیون نفر در سراسر جهان به شکل مزمن بیماری هپاتیت C مبتلا باشند و سالانه 400 هزار نفر به خاطر ابتلا به عوارض این بیماری یعنی سیروز و سرطان معده فوت می‌کنند.
بدون شناسایی ویروس هپاتیت C پزشکان موفق نمی‌شدند گام‌های موثری برای کنترل و درمان بیماری بردارند.
اما تاریخچه این کشف به دهه 1970 برمی‌گردد، در این سال‌ها آقای آلتر روی بیمارانی کار می‌کرد که بعد از انتقال خون مبتلا به هپاتیت می‌شدند و در عین حال بررسی‌های آنها نشان می‌داد که نه هپاتیت A دارند و نه هپاتیت B. مشخص بود که بیماری آنها ناشی از نوعی عامل بیماری‌زای کشف نشده است.
در همان زمان هوتون که در شرکت کیرون در امریویل در کایلفرنیا پژوهش می‌کرد، موفق شد که از شامپانزه‌هایی که عامل ناشناس بیماری به آنها منتقل شده بود، ماده ژنتیکی مسبب را جدا کند. پژوهش‌ها نشان داد که این ویروس از نوع ویروس‌های RNA است و به خانواده فلاوی‌ویروس‌ها تعلق دارد و بعدا هپاتیت Cنامیده شده.
گروهی از دانشمندان به رهبری آقای رایس در دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس میسوری هم بعدها موفق شدند که به کمک مهندسی ژنتیک، بخشی از ویروس را که مسئول تکثیر ویروس است، شناسایی کنند.
جالب است بدانید که در این میان کمیته نوبل مجبور به یک تصمیم دشوار شد و دانشمند چهارمی به نام رالف برتنشالر هم که در زمینه هپاتیت C فعالیت کرده بود، به سه برنده نوبل پزشکی امسال اضافه نشد.
در حقیقت، در هر رشته نوبل، هر سال حداکثر 3 دانشمند به عنوان برنده اعلام می‌شوند و جالب است بدانید که هوتون – یکی از برندگان نوبل پزشکی امسال- از پیش منتقد این رویه بوده و معتقد بوده که در کارهای تیمی، این روند، باعث نادیده گرفتن نقش دانشمندان مؤثری می‌شود.
منبع: نیچر
ویروس هپاتیت C که در گذشته هپاتیت nonA – nonB نامیده می‌شد یک RNA ویروس تک رشته‌ای مثبت مشابه ژنوم فلاوی ویروس‌ها یا پستی ویروس‌ها است.
حساس‌ترین شناساگر در هپاتیت C وجود RNA ویروس است و آن را می‌توان طی چند روز اول بعد از تماس با هپاتیت C و خیلی زودتر از ایجاد پادتن anti- HCV و افزایش آنزیم کبدی ALT شناسایی کرد.
مهمترین روش انتقال این نوع هپاتیت از راه خون است. به کمک آزمایشات غربالگری بر روی خون، شیوع هپاتیت ناشی از انتقال خون کاهش یافته است ولی به صفر نرسیده است.
هپاتیت مزمن C شایع‌ترین اندیکاسیون پیوند کبدی است. هپاتیت C عامل ۴۰٪ بیماری‌های مزمن کبدی می‌باشد.
خطر انتقال جنسی و یا انتقال از مادر آلوده به نوزاد حدودا ۵% است که در مقایسه میزان انتقال HIV و HBV بسیار پایین‌تر است.
هپاتیت C از طریق شیردادن از مادر آلوده به شیرخوار منتقل نمی‌شود. پرسنل حرفه پزشکی به علت ورود اتفاقی سوزن آلوده، سه درصد احتمال دارد که به بیماری مبتلا شوند.
دوره کمون هپاتیت C بین ۱۵ تا ۱۶۰ روز (به طور متوسط ۷ هفته) است.
علائم اولیه و مقدماتی هپاتیت حاد، سیستمیک بوده و بسیار متغیر می‌باشند. علائمی مانند بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، خستگی، درد مفاصل و عضلات، سردرد، پرهیز از نور یا فتوفوبی، فارنژیت، سرفه، یک تا ۲ هفته قبل از آغاز یرقان ایجاد می‌شوند. تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی غالبا با تغییر در حس بویایی و چشایی همراه هستند.
بعد از این مرحله زردی و التهاب کبد آغاز می‌شود.
در حالی که هپاتیت حاد B در ۹۵ تا ۹۹٪ موارد خود به خود کنترل می‌شود و اصطلاحا Self- limited است، هپاتیت C فقط در ۱۵% موارد، ممکن است خود به خود کنترل شود.
به طوری که در بالا اشاره شد، حساس‌ترین آزمایش و استاندارد طلایی برای تشخیص هپاتیت C، سنجش RNA ویروس هپاتیت HCV به کمک PCR است. در مبتلایان به هپاتیت C حاد HCV- RNA را می‌توان حتی پیش از افزایش حاد آنزیم‌های کبدی یا آمینوترانسفرازها و قبل از ایجاد anti-HCV شناسایی کرد.
بعد از هپاتیت حاد C، احتمال اینکه بیمار به طور مزمن آلوده باقی بماند، ۹۰-۸۵% است. تعداد زیادی از بیماران مبتلا به هپاتیت C مزمن هیچ علائمی ندارند و امکان دارد در عرض ۲۰-۱۰ سال بعد از عفونت حاد در ۲۰٪ موارد سیروز ایجاد شود.
هپاتیت C مزمن عامل ۴۰٪ موارد بیماری‌های مزمن کبدی و پیوند کبد است. بیشتر موارد مرگ و میر این بیماران در ۲۰ سال اول بعد از عفونت رخ می‌دهد.
عواملی که در پیشرفت هپاتیت مزمن C نقش دارند، عبارتند از: سن ابتلا به بیماری، طول دوره عفونت، ضعف ایمنی، نوشیدن بیش از اندازه الکل، استئاتوز کبدی و وجود سایر عفونت‌های ویروسی کبد (مثل HIV و سایر ویروس‌های عامل هپاتیت)
خطر ابتلا به سرطان کبد در بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن C نیز زیاد است. سرطان کبد در این بیماران همواره در پی سیروز ایجاد می‌شود.
درمان هپاتیت C:
رژیم‌های برپایه اینترفرون: رژیم‌های بر پایه اینترفرون (به مدت ۲۴ هفته) یا منوتراپی با اینترفرون آلفا Pegylated، میزان مزمن شدن را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهند.
رژیم‌های بدون اینترفرون: یک رژیم ترکیبی با طول مدت کمتر (اکثرا ۱۲ هفته)، تحمل بسیار خوب و بسیار مؤثر از سال ۲۰۱۶ پیشنهاد گردیده است که شامل مهارکننده‌های پلی مراز، مهارکننده پروتئاز و یا مهارکننده NS5A می‌باشد.
از آنجایی که بهبودی خود به خودی ممکن است رخ دهد و همچنین اغلب مبتلایان به هپاتیت حاد C از نظر بالینی شدید نبوده و پیشرفت سریعی ندارند، تأخیر درمان ضد ویروسی هپاتیت C به مدت ۱۲ تا ۱۶ هفته و حتی تا ۶ ماه، یک روش توصیه شده است.
اما در دو گروه از مبتلایان به هپاتیت حاد C حتما باید درمان انجام شود؛ این دو گروه عبارتند از:
۱- کارمندان و کارکنان بخش سلامت که به صورت تصادفی با سوزن آلوده مبتلا شده‌اند و اصطلاحا Needle Stick گردیده‌اند.
۲- مصرف کنندگان مواد تزریقی
برای پیشگیری از هپاتیت C بعد از تماس با ویروس، استفاده از ایمنوگلوبولین توصیه نمی‌شود و متاسفانه در حال حاضر، واکسن مؤثیر علیه هپاتیت C وجود ندارد.
غربالگری خون‌های اهدایی روشی مؤثیر برای برای جلوگیری از انتقال هپاتیت C است.
