علائم بیماری ام اس یا Multiple sclerosis چه چیزهایی هستند و در چه صورت باید به آن شک کنیم؟

اطراف آکسون‌های یا رشته‌های اعصاب، را غلافی یا لایه‌ای به نام غلاف میلین پوشانده است. این غلاف سرعت انتقال ایمپالس عصبی را افزایش می‌دهد، بنابراین فقدان آن، سرعت انتقال امواج عصبی را کم می‌کند.

میلین در CNS توسط سلول‌هایی به نام الیگودندروسیت ساخته می‌شود. در برخی بیماریهای ارثی مانند لکودیستروفی‌ها، نقص ژنتیکی در میلین موجب تخریب آن می‌شود که به این گروه از بیماریها اصطلاحا دمیلینزان Dysmyelinating گفته می‌شود.

بیماری‌ای که امروز مقداری در مورد آن صحبت می‌کنیم یعنی مولتیپل اسکلروزیس (MS) و نیز بیماری‌های دیگری مانند آنسفالومیلیت منتشر حاد (ADEM)، لکوآنسفالوپاتی مولتی فوکال پیشرونده (PML)، کمبود ویتامین B12، مسمومیت با منواکسید کربن و مسمومیت جیوه از جمله بیماری‌هایی هستند که باعث تخریب این غلاف می‌شوند.

بیماری ام اس MS یا Multiple sclerosis

مولتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis) شایع‌ترین بیماری دمیلینه‌کننده التهابی است که موجب تخریب میلین در CNS می‌شود.

MS یک بیماری خودایمنی است که پیک سنی آن ۲۰ تا ۴۰ سال است و در خانمها دو برابر شایع‌تر از مردان است.

مطالعات همه‌گیرشناسی نشان میدهد که MS در استوا شیوع کمتری نسبت به سایر نواحی کره زمین دارد و در مناطقی که از خط استوا دورتر هستند، شیوع MS بیشتر است.
ویتامین D در تماس با نور آفتاب در پوست ساخته می‌شود و کمبود ویتامین D ممکن است در ایجاد MS نقش داشته باشد.

عوامل محیطی و ژنتیکی در ایجاد MS نقش دارند. در مطالعه بر روی افرادی که از مناطق پرخطر به مناطق کم خطر مهاجرت کرده‌اند، دیده شده که تنها در افرادی که قبل از ۱۵ سالگی مهاجرت کرده‌اند، ریسک MS کاهش یافته است، بنابراین به نظر می‌رسد مواجهه با یک عامل محیطی در اوایل زندگی در ایجاد MS نقش دارد

ممکن است عوامل عفونی در برانگیختن سیستم ایمنی نقش داشته باشند. MS در سفید پوستان شایع‌تر از سیاه پوستان است. در خواهر و برادرهای افراد مبتلا به MS این بیماری شیوع بیشتری دارد.

توجه داشته باشید که MS یک بیماری پلی ژنیک است و عوامل ژنتیکی متعددی در ایجاد آن نقش دارند. برخی انواع HLA به ویژه HLA- DR2 در مبتلایان به MS شایع‌تر هستند.

در بررسی آسیب‌شناسی نواحی تخریب میلین همراه با آسیب آکسونی دیده میشود. در این نواحی که پلاک (Plaque) نامیده میشود، لنفوسیتهای Tو B و ماکروفاژها تجمع پیدا می‌کنند و الیگودندروسیتها تخریب می‌شوند و آستروسیتها تکثیر می‌شوند.

علائم بیماری ام اس – MS یا Multiple sclerosis

بیماری MS نواحی مختلف سیستم عصبی مرکزی را در زمان‌های متفاوت درگیر می‌کند. علایم بیمار به محل درگیری و شدت ضایعه بستگی دارد.

ضعف اندام‌ها به صورت ضعف یک اندام یا 4 اندام یا ضعف یک نیمه بدن (منوپارزی، کوادری پارزی یا همی پارزی) تظاهر پیدا می‌کند و همراه با گرفتگی یا اسپاستیسیتی، افزایش رفلکس‌های عمقی  DTR و نشانه بابنسکی است.

علایم مخچه‌ای نیز ممکن است دیده شود. آتاکسی بیشتر در اندام‌ها روی می‌دهد، ولی گاهی تنه یا سر را درگیر می‌کند. ممکن است ترکیبی از آتاکسی مخچه‌ای یا حسی وجود داشته باشد.

تصورم عصب بینایی یا نوریت اپتیک با درد چشم و سپس کاهش پیشرونده بینایی در طی چند روز تظاهر پیدا می‌کند. درد با حرکات چشم بدتر می‌شود.

در معاینه شبکیه، دیسک اپتیک طبیعی یا متورم است. بینایی معمولا طی چند هفته به طور کامل یا به میزان زیادی باز می‌گردد.

در مرحله مزمن ممکن است در معاینه شبکیه، تحلیل یا آتروفی اپتیک دیده شود.

دوبین یا دیپلوپی ممکن است ناشی از فلج بین هسته‌ای باشد.

علایم حسی به شکل پارستزی (سوزن سوزن شدن یا سوزش دردناک)، هیپوستزی (کاهش حس و کرختی) یا احساس ناخوشایند (مانند احساس تورم یا گرفتگی قسمتی از بدن) تظاهر پیدا می‌کند.

اختلال حس در اندامها تحتانی و پایین تنه همراه با وجود سطح حسی مطرح‌کننده ضایعه نخاعی است. اختلال عملکرد مثانه در بیش از ۹۰ ٪ بیماران وجود دارد و ممکن است موجب بی‌اختیاری ادرار شود. یبوست در بیش از ۳۰٪ و بی‌اختیاری مدفوع در کمتر از ۱۵ درصد از بیماران مبتلا به MS روی می‌دهد.

اختلال عملکرد شناختی به شکل اختلال حافظه، اختلال تمرکز و کندی عملکرد ذهنی تظاهر پیدا می‌کند.

افسردگی در تقریبا نیمی از بیماران وجود دارد.

خستگی در ۹۰ درصد بیماران وجود دارد و ممکن است با افزایش دما یا به دلیل وجود افسردگی بدتر شود.

در مبتلایان به MS افزایش درجه حرارت بدن موجب بروز علایم نورولوژیک می‌شود. برای مثال ممکن است دوش آب گرم یا ورزش موجب بروز تاری دید یک طرفه شود. به این علایم گذرا Uhthoff symptom می‌گویند.

دیگر علائم و تظاهرات بالینی بیمار ام اس

• عدم هماهنگی عضلات
• سرگیجه
• علامت لرمیت (شوک‌هایی شبیه برق‌گرفتگی که به شکل ناگهانی به دنبال پایین آوردن و خم کردن سر به طرف جلو، به پایین بدن منتشر می‌شوند)
• فلج صورت
• ناتوانی جنسی
• میوکیمی (انقباض‌های کوتاه و خودبه‌خود گروه‌ها یا واحدهای حرکتی رشته‌های عضلانی)
• به زمین افتادن