دار و دسته اپلیکیشن‌های «جکیل» و کلاهی که گاهی با نیت خوب یا بد سر اپل می‌گذارند!
ما در ایران به سبب تحریم‌ها به صورت ضمنی با اپلیکیشن‌های موسوم به «جکیل» آشنا هستیم!
منظورم از «جکیل» دیگر چیست؟! توضیح خواهم داد.
بگذارید از اینجا شروع کنم. به تازگی خیلی‌ها متوجه شدند که یک اپلیکیشن به نام Zoshy+ در اپ استور در بخش اپلیکیشن‌های گیم و پازل، خیلی محبوب شده. صفحه توضیحات اپلیکیشن را که می‌خواندید، می‌دید که با یک اپ روتین سودوکو روبرو هستید و می‌گذشتید. (گویا فعلا اپ برداشته شده)
اما خب، همه چیز به این سادگی نبود. بعد از نصب اپلکیشن، اگر کمی اپلیکیشن را باز نگه می‌داشتید، یک دفعه می‌دید که چیز عجیبی رخ می‌دهد:
اپلیکیشن پوسته‌ای دیگری را بالا می‌آورد که در آن یک پخش کننده ویدئویی دیده می‌شود و در اپلیکیشن برگه‌هایی دیده می‌شود که در آن فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی فهرست شده‌اند و کاربران اپلیکیشن می‌توانستندبه صورت رایگان و البته غیرقانونی این محتواها را که حتی برخی‌هاشان متعلق به اپل تی پلاس هم بودند، تماشا کنند.
پس علت محبوب شدن این اپلیکیشن دقیقا این کارکرد مخفی‌اش بوده است. اپلیکیشن Zoshy+ توسط توسعه‌دهنده‌ای با نام Ha Miller وارد اپ استور شده و این اپلیکیشن، تنها اپلیکیشن ثبت شده توسط او است.
چرا اپل متوجه نشد که این اپلیکیشن چنین عملکرد مخفی‌ای دارد؟ چون زمان ارائه اپ و کنترل آن توسط تیم فنی اپل، اپلیکیشن واقعا چیز اضافه نشان نمی‌داد و بعد با یک تغییر کوچک در سمت سرور اپ، این عملکرد به آن اضافه شد.
به چنین اپلیکیشن‌های اصطلاحا جکیل یا Jekyll گفت می‌شود.
حالا چرا جنین نام خاصی برای چنین دسته‌ای از اپلیکیشن‌ها گذاشته شده؟
وجه تسمیه، رمان مشهور مورد غیرعادی دکتر جکیل و آقای هاید است که توسط رابرت لوییس استیونسون در سال ۱۸۸۶ منتشر شده بود و در آن شخصیت دکتر جکیل اراده شده بود که دوگانگی شخصیت و کشمکش درونی بین یک آدم خوب و بد داشت. یعنی دکتر جکیل، گاهی در قالب آقای هاید درمی‌آمد و قابل کنترل نبود.
به این اپلیکیشن‌هایی که یک وجه مخفی و پنهان شده دارند و در وهله اول کنترل‌کنندگان فروشگاه‌های اپل را فریب می‌دهند، اپلیکیشن‌های جکیل گفته می‌شود.
مورد دیگر اپلیکیشن‌های جکیل، مورد دعوای طولانی اپل و شرکت اپیک بود. اپیک مدتی به صورت مخفی در اپلیکیشن Fortnite یک در پشتی باز کرده بود تا گیمرها به صورت مخفی وجه‌ها را برایش واریز کنند و به این ترتیب چون وجه‌ها از طریق پرداخت رسمی داخل اپ اپل، واریز نمی‌شدند، طبعا، اپیک سهم اپل را نمی‌داد!
تا زمانی که کلک Zoshy+ رو نشده بود، این اپ کلی پیشرفت کرده بود و توانسته بود سه هفته هم در مقام پنجاهم هم بایستد.
برخی کاربران این اپ، البته می‌گفتند که دلیل استفاده‌شان این است که هزینه اشتراک یک سرویس استریمینگ را پرداخته‌اند، اما دیگر نمی‌توانند برای چند شوی تلویزیونی محدود که مثلا در نتفلیکیس نیست، وجه اشتراک یک سرویس پخش جاری دیگر را هم بدهند و بنابراین از این اپ استفاده می‌کرده‌اند.
چطور کاربران متوجه این اپ شده بودند؟
از طریق تبلیغات رسمی که نمی‌شد. اما برای مثال در یک ویدئوی تیک تاک که ۲.۶ میلیون بار دیده شده بود، این اپلیکیشن تبلیغ شده بود.
Zoshy+ رایگان بود، پس بر پا کردنش برای توسعه‌دهنده‌اش چه سودی داشت؟
خب، مشخص است از طریق درآمد آگهی. همان مدل کسب درآمدی که سایت‌های دانلود ایرانی هم دارند.
یک ابتکاری Zoshy+ هم این بود که به کاربرانش می‌گفتند اگر لینک اشتراک محتواهایش را به اشتراک بگذارند، برخی از بنرها و تبلیغات مزاحم را نخواهند دید و به این ترتیب اپلیکیشن بیشتر همه‌گیر شد.
اما از این مثال‌های فرنگی برای اپلیکیشن‌های جکیل که بگذریم، می‌رسیم به اپلیکیشن‌های ایرانی محدودی که فعلا از همین ترفند استفاده می‌کنند.
البته اینها با نیت خوب، این کار را می‌کنند. مثلا دو اپلیکیشن با کارکرد فرهنگی در ایران هستند که با توجه به سیاست‌های اپل و تحریم، نمی‌توانستند رسمی در اپ استور قرار بگیرند و الان هر دوی آنها با پوسته یک اپلیکیشن عربی در اپ استور هستند و بعد با ترفند کوچکی، عملکرد و پوسته اصلی خود را نشان می‌دهند.
و دست آخر حتی اپلیکیشن‌های خبری هم ممکن است به دلایلی از ترفند مخفی‌سازی و استتار دکتر جکیلی استفاده کنند!
کلا در یک دنیای ایده‌آل و فانتزی بدون تحریم بی‌دلیل شهروندان عادی، اقتصادهای پویا، سیاست‌های قیمت‌گذاری عادلانه برای اپلیکیشن‌های سرگرمی و خدمات و بدون انحصار و محدودسازی اطلاعاتی، نیازی به اینگونه ترفندها نخواهد بود و خود کاربران هم نیازی یا وسوسه‌ای برای استفاده از این اپلیکیشن‌ها نخواهند داشت.
اما تا زمانی که این دنیای ایده‌آل ایجاد نشده، حتما به راه‌های مختلف کاربران گاهی از این نوع خدمات، وب‌سایت‌ها و اپ‌ها استفاده خواهند کرد