ساختار و آناتومی مغز

مهم‌ترین عاملی که انسان را از سایر موجودات متمایز می‌سازد مغز اوست. بسیاری از حیوانات ابتدایی اصلاً مغز ندارند و یا مغزشان بسیار کوچک و یا ابتدایی است. برای مثال: یک مار زمینی، مغزی به اندازه یک سر سنجاق دارد. مغز خرگوش به اندازهٔ یک انگشتانه و مغز انسان به‌طور متوسط 1.3 کیلو وزن دارد. البته وزن مغز، مهم‌ترین نکته آن نیست. مغز فیل از مغز انسان بزرگ‌تر است ولی به خوبی تکامل نیافته.

مغز سه بخش عمده دارد: مخ، مخچه و بصل‌النخاع. مخ مهم‌ترین بخش است. از این نقطه است که کلیه اعمال ارادی ما کنترل می‌شود. همچنین بزرگ‌ترین قسمت مغز بوده و بیشترین فضای بالا و عقب جمجمه را فرا گرفته است.

مخ به دو قسمت مساوی تقسیم و سطح آن دارای چین و چروک می‌باشد. این سطح بوسیله لایه‌ای از سلول‌های حاوی ماده خاکستری پوشیده شده است.

در حیوانات پیشرفته و متکامل‌تر، چین‌وچروک این لایه عمیق‌تر و بیشتر است. در زیر این سطح که کورتکس خوانده می‌شود مادهٔ سفیدی که از ریشه‌های عصبی تشکیل شده، قرار دارد. از میان این لایه پیام‌های عصبی به کورتکس و از آن رد و بدل می‌شود.

هر قسمت از کورتکس فعالیت های مشخصی از بدن را کنترل می‌کند که از هم متفاوتند. علم برخی از قسمت های معین مغز را در رابطه با کنترل بینایی، شنایی و حرکت ماهیچه‌های خاص شناسایی کرده است.

به این جهت است که صدمه به بخشی از مغز، مثلاً لخته شدن خون، می‌تواند توانایی شخص را در زمینه مشخص مانند سخن گفتن مختل سازد.

مخچه در قسمت عقب جمجمه و در زیر مخ قرار دارد و محلی برای کنترل قدرت تعادل و هم‌آهنگی ماهیچه‌ها می‌باشد. چنانچه صدمه‌ای به آن وارد شود: شخص نمی‌تواند به خط مستقیم راه برود و یا به حالت قائم بایستد.

بصل‌النجاع به اندازه بند آخر شست می‌باشد. و در انتهای طناب نخاع قرار گرفته است. این قسمت از مغز تنفس، ضربان قلب، هضم و بسیاری از فعالیت‌های غیرارادی را کنترل می‌کند و از این ناحیه رشته‌های عصبی از مغز به نخاع می‌روند.

یک قسمت مغز، سمت دیگر بدن را کنترل می‌کند. برای مثال نیمه راست مخ، پای چپ و غیره را کنترل می‌نماید.