واقعا چند ماهواره در مدار زمین وجود دارند؟
به نظر می‌رسد روند پرتاب موشک فضایی خیلی بیشتر از سابق شده باشد، در این میان بیشترین تعداد موشک‌ها حامل ماهواره هستند. این مطلب این ایده را به وجود آورده که دیگر فضا به خلوتی قبل نیست و شلوغ شده. اما واقعا چقدر شلوغ.
یک استاد فیزیک به نام Supriya Chakrabarti که در ضمن مدیر مرکز علوم و فناوری فضایی در دانشگاه ماساچوست به نام لاول Lowell است، در این زمینه مقاله کوتاهی نوشته.
بسیاری از ماهواره‌هایی که در مدار قرار گرفته‌اند مرده‌اند و در جو سوخته‌اند، اما هزاران عدد باقی مانده‌اند. گروه‌هایی که پرتاب ماهواره را دنبال می‌کنند، همیشه اعداد دقیق یکسانی را گزارش نمی‌کنند، اما روند کلی مشخص و حیرت‌انگیز است.
از زمان پرتاب اسپوتنیک -اولین ماهواره دست‌ساخته بشر-در سال ۱۹۵۷ توسط اتحاد جماهیر شوروی، انسان‌ها سالانه اجسام بیشتری را در مدار قرار می‌دهد. در نیمه دوم قرن بیستم، رشد آهسته اما پیوسته‌ای وجود داشت و تقریباً ۶۰ تا ۱۰۰ ماهواره سالانه تا اوایل سال ۲۰۱۰ پرتاب می‌شد.
اما از آن زمان، سرعت به طور چشمگیری افزایش یافته است.
تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۱۴ پرتاب حدود ۱۳۰۰ ماهواره را به فضا منتقل کردند و برای اولین بار ما از مرز ۱۰۰۰ ماهواره جدید در سال فراتر رفتیم.
اما هیچ سالی قابل مقایسه با ۲۰۲۱ نیست. تا ۱۶ سپتامبر، تقریباً ۱۴۰۰ ماهواره جدید در حال چرخش روی زمین هستند و با گذشت سال این میزان افزایش می‌یابد. همین هفته، اسپیس ایکس ۵۱ ماهواره استارلینک دیگر را در مدار خود قرار داد.
دو دلیل عمده برای این رشد نمایی وجود دارد. اولا، فرایند پرتاب خیلی ساده‌تر شده. به عنوان مثال، در ۲۹ اوت ۲۰۲۱، یک موشک اسپیس ایکس چندین ماهواره – از جمله ماهواره‌ای که توسط دانش‌آموزان من (نویسنده مقاله) ساخته شده بود – را به ایستگاه فضایی بین المللی منتقل کرد. در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۱، این ماهواره‌ها در مدار قرار می‌گیرند و تعداد ماهواره‌ها دوباره افزایش می‌یابد.
دلیل دوم این است که موشک‌ها می‌توانند ماهواره‌های بیشتری را راحت‌تر و ارزان‌تر از همیشه حمل کنند. این افزایش به دلیل قدرت بیشتر موشک‌ها نیست. ماهواره‌ها به لطف انقلاب الکترونیک کوچکتر شده‌اند. اکثریت قریب به اتفاق – یعنی ۹۴ درصد – از همه ماهواره‌ها در سال ۲۰۲۰،ماهواره‌های کوچک بودند – ماهواره‌هایی با وزن کمتر از ۱۳۲۰ پوند (۶۰۰ کیلوگرم).
اکثر این ماهواره‌ها برای رصد زمین یا ارتباطات و اینترنت استفاده می‌شوند. دو شرکت خصوصی، استارلینک متعلق به اسپیس ایکس و OneWeb، با هدف رساندن اینترنت به مناطق تحت پوشش جهان، تنها ۱۰۰۰ ماهواره کوچک را در سال ۲۰۲۰ روانه مدار کردند. هر کدام از آنها قصد دارند در سال‌های آینده بیش از ۴۰ هزار ماهواره را به فضا پرتاب کنند تا در مدار پایینی زمین، یک به اصطلاح ابرکهکشانی یا mega-constellations ایجاد کنند!
چندین شرکت دیگر چشم به بازار یک‌تریلیون دلاری آمریکا دارند که مهمترین آنها آمازون با Project Kuiper است.
تعداد ماهواره‌ها در مدار زمین:
عددی باورنکردنی
۷,۹۴۱
تا ۱۶ سپتامبر سال ۲۰۲۱
آیا با زیاد شدن پرتاب ماهواره‌ها ما وارد یک بحران «شلوغی» در مدار زمین نمی‌شویم؟
با رشد شدید ماهواره‌ها، ترس از شلوغی آسمان در حال تحقق است. یک روز پس از پرتاب اولین ۶۰ ماهواره استارلینک توسط اسپیس ایکس، اخترشناسان گزارش کردند که آنها مسیر نور ستارگان را مسدود می‌کنند و در رصد آنها تداخل ایجاد می‌کنند. در حالی که تأثیر آن بر بخش مرئی رصد ستاره‌ها قابل حدس است، ستاره‌شناسان رادیویی هم می‌ترسند که به دلیل تداخل آنها در برخی از محدوده‌های فرکانسی ۷۰ درصد امواج را نتوانند برگیرند.
کارشناسان در حال بررسی و بحث در مورد مشکلات احتمالی ناشی از این صورت‌های مصنوعی ماهواره‌ای و راه‌های برخورد با شرکت‌های ماهواره‌ای هستند. این موارد شامل کاهش تعداد و روشنایی ماهواره‌ها، به اشتراک‌گذاری موقعیت آنها و پشتیبانی از نرم‌افزار‌های بهتر پردازش تصویر است.
به موازات شلوغ شدن مدار پایین زمین، ترس از برخوردها و زباله‌های فضایی هم زیاد شده.
روند آینده
کمتر از ۱۰ سال پیش، دموکراتیزه شدن فضا مطرح شد، اما این هدفی است که هنوز محقق نشده. اکنون، با پروژه‌های دانشجویی در ایستگاه فضایی و اینکه بیش از ۱۰۵ کشور جهان حداقل یک ماهواره در فضا دارند، می‌توان استدلال کرد که این هدف در دسترس است.
هر پیشرفت تکنولوژیکی در مرحله‌ای مزاحمت هم ایجاد می‌کند و نیاز به به روز‌رسانی قوانین یا ایجاد قوانین جدید پیدا می‌شود. اسپیس ایکس روش‌هایی را برای کاهش تأثیر بد ماهواره‌های متعدد خود آزمایش کرده و آمازون برنامه‌های خود را برای از مدار بیرون آوردن ماهواره‌های خود بعد از ۳۵۵ روز از اتمام ماموریت رونمایی کرده.
این اقدامات و سایر اقدامات توسط ذینفعان مختلف باعث می‌شود من امیدوار باشم که تجارت، دانش و تلاش‌های انسانی راه حل‌های پایداری برای این بحران احتمالی پیدا کنند.
