تالس: کسی که نخستین بار ادعا کرد که خورشید گرفتگی را می‌توان پیشبینی کرد

تالِس یا طالِس، فیلسوف مکتب مَلَطی بود که در نیمهٔ اول سدهٔ ششم پیش از میلاد می‌زیست. از او به‌عنوان آغازگر فلسفه و نخستین چهرهٔ علمیاد می‌شود. یونانیان او را در شمار فرزانگان هفتگانه نام برده‌اند.

تالس ملطی که در مستعمرات یونان در آسیای صغیر به دنیا آمده بود را اغلب، بنیان‌گذار فلسفه‌ی غرب می‌دانند اما او هم چنین، شخصیتی کلیدی در توسعه‌ ابتدایی دانش بود. او را در دوران زندگی‌اش به سبب تفکراتش در ریاضیات، فیزیک، و اخترشناسی می‌شناختند.

احتمالا مشهورترین دستاورد تالس، بحث انگیزترینش هم هست. بنا بر گفته هرودوت، تاریخ‌دان یونان، که شرح این ماجرا را بیشتر از یک قرن پس از آن رویداد نوشته بود، گفته شده است که تالس گرفتگی خورشید را (که اکنون تاریخش ۲۸ مه ۵۸۵ پ. م تعیین شده) پیش بینی کرده و مشهور است که نبرد بین لیدیه‌ای‌ها و ماد‌ها را به آتش بس کشیده بود.

دستاورد تالس تا چند قرن پس از آن تکرار نشد و تاریخ علم‌دانان درباره چگونگی و حتی وقوع این دستاورد بحث‌های مفصلی کرده بودند. برخی می‌گویند که گزارش هرودوت نادقیق و مبهم است اما ظاهرا خبر شاهکار تالس به طور گسترده در جهان پیچیده بود و نویسندگان پس از او، که با احتیاط از هرودوت نقل قول می‌کردند، این واقعه را حقیقی دانسته‌اند. اگر این کار رخ داده باشد، تالس موفق شده است که چرخه‌ی ۱۸ ساله‌ی حرکات خورشید و ماه را که به چرخه‌ ساروس مشهور است کشف کند و سایر اخترشناسان یونان بعد‌ها از آن برای پیش بینی گرفت‌ها استفاده کردند.

تالس از هر روشی که استفاده کرده باشد، پیشبینی او تأثیر بزرگی بر نبرد رودخانه‌ی هالیس، که امروزه در ترکیه قرار دارد، داشته است. این خورشید گرفتگی نه فقط این نبرد را متوقف کرد، بلکه به جنگ ۱۵ ساله‌ی بین لیدیه‌ای‌ها و ماد‌ها پایان داد.