فیلم ببر خیزان، اژدهای پنهان: ساختهٔ آنگ لی – معرفی و نقد و تحلیل – Crouching Tiger, Hidden Dragon 2000

در فیلم اکشن و پراحساس آنگ لی، ببر خیز کرده، اژدهای پنهان چوپان فات با غرور، تسلط و آرامش بر پرده گام برمیدارد. او کری گرانتی است که موی دم اسبی دارد. در اینجا حالت تودار و زیرکی او به زیبایی مورد استفاده قرار گرفته و فیلم حتی جذابتر از آن است که باید باشد. هر فیلمی که محصول همکاری آنگ لی، چوپان فات، میشل یوآ، یویوما و طراح جادوگر حرکات موزون رزمی، یوان وو- پینگ باشد، انتظارات فراوانی را برای علاقمندان اینگونه آثار برمیانگیزد. اینها در کنار هم چه کار میکنند؟ در واقع تخصص خود را برای ساختن فیلم اکشن هنگکنگی به نمایش میگذارند که حسی از اعتماد به نفس در خود دارد. فیلم در مراسم افتتاحیه جشنواره نیویورک نمایش داده شد.
انگ لی قالب اکشن را دستمایه قرار میدهد (شکلی که با انرژی و جنبش فراوان بر پرده تجسم مییابد) و در عین حال وقاری را به آن حاکم میکند و این وقار، دیدگاهی معنوی را به فیلم هدیه میکند. موردی که معمولا در این نوع فیلمها به چشم نمیخورد. صحنههای اکشن فیلم که در ده دقیقه اول آن میگذرند، جایی برای چون و چرا باقی نمیگذارند. و بعد از این صحنهها، آنگ لی. میتواند پیرنگ فوق العاده پیچیده خود را بنا کند، پیرنگی که مشتمل بر رابطه عاشقانه، توطئه، صحنههای اکشن و حماقتهای فزاینده است. در ببر…پیرنگ نوعی حالت آیینی مییابد. چنانکه استاد هنرهای رزمی و شاگرد باهم تسویه حساب میکنند.
طرفداران این ژانر (گونه) با لذت تمام شاهد روشی میشوند که انگ لی از طریق آن فصلهای مشترک فیلم را به هم میپیوندد و مخاطبان جدید نیز از شدت هیجان بر خود میلرزند. لی مجموعهٔ این عوامل را به شکلی هنرمندانه کنار هم میچیند و به فیلم وجهی طنزآمیز میدهد.
فیلمنامه اثر نوشته جیمز شاموس، وانگ هوی لینگ و تسای کولانگ عناصر رنگ و رو رفتهای را دستمایه قرار میدهد که تقریبا بخشی از هر فرهنگی به حساب میآید. ببر…از نقاط عطف داستان آشنایی استفاده میکند که بر سر راه قهرمان زن جوان و با اراده فیلم قرار دارد و آن را با سنّت سریالهایی چون اسکارلت و زورو تلفیق میکند.
فیلم سر زنده و هذیانآلود است. صحنههای اکشن به لطف طراحی موزون آقای یوان بسیار ماهرانه از کار در آمدهاند. تماشاگران امریکایی بیش از هر فیلم دیگری کار او را در صحنههای درگیری فیلم ماتریکس به یاد میآورند. در ماتریکس صحنههای اکشن طی روندی کنار هم قرار میگیرند که میتوان آن را «گلولهوار» نامید و در اینجا اکشن را باید اصطلاحا «بالهوار» دانست. آقای لی روشی یافته که حتی بتواند به صحنههای اکشن حسی شاعرانه و معنوی بدهد. اولین صحنهٔ نبرد فیلم تمام پایههای اثر را کنار هم میچیند و شما را تشویق به کف زدن میکند. هریک از سکانسهای اکشن بعدی براساس قبلیها بنا میشود.
البته گهگاه گفتوگویهای ببر خیز کرده-اژدهای پنهان شبیه مجموعهای خلاصه شده از تمام دیالوگهایی است که در فیلمهای هنگکنگی آمده است و طبعا جملات کلیشهای هم جای خود را دارند. مثلا جایی که مردی با لحن جدی دربارهٔ شمشیر قدیمی گرین دستینی (سرنوشت سبز) میگوید، «این شمشیر خیلی تمیز است، چون خون، راحت از روی تیغهاش پاک میشود.»