چرا باید بیشتر استراحت کنید! استراحت چگونه باعث تحریک و تداوم خلاقیت می‌شود – معرفی کتاب
ما کار و استراحت را به صورت دو بخش جدا از هم می‌بینیم. حتی استراحت را صرفاً فقدان کار می‌دانیم و نه چیزی که هویت مستقل با کیفیت خاص خود را دارد و این دیدگاه مشکل ساز است. در این دیدگاه، استراحت زندگی ای که با زحمت و بلندپروازی و موفقیت تعریف می‌شود، چیزی شبیه یک فضای خالی بی‌فایده است. وقتی خودمان را با کار، فداکاری، اثربخشی و پیشرفت تعریف می‌کنیم، به راحتی می‌توانیم استراحت را نفی همه‌ی این چیز‌ها درنظر بگیریم. اگر خودتان را با کارتان یکی می‌دانید، وقتی دست از کار بکشید دیگر وجود ندارید.
ما رابطه‌ی بین کار و استراحت را درست درک نکرده‌ایم. کار و استراحت دو قطب متضاد نیستند. شما نمی‌توانید بدون حرف زدن از استراحت دربارهی کار صحبت کنید. نوشتن دربارهی یکی از آنها مانند این است که داستان عاشقانه‌ای بنویسید و فقط از یکی از طرفین رابطه نام ببرید. استراحت دشمن کار نیست، شریک آن است. آنها مکمل هم هستند.
علاوه براین، اگر خوب استراحت نکنید نمی‌توانید خوب کار کنید. در طول تاریخ، تعداد زیادی از خلاق‌ترین آدم‌ها، افرادی که دستاورد‌های افسانه‌ای در زمینه‌ی هنر، علم و ادبیات داشته‌اند استراحت را بسیار جدی می‌گرفتند. آنها متوجه شده بودند برای رسیدن به اهداف و آرزو‌هایشان و کار کردن در سطحی که می‌خواهند، به استراحت نیاز دارند. استراحت مناسب در عین اینکه انرژی‌شان را بازیابی می‌کرد، به آنها مجال تفکر می‌داد. در عین حال، حین استراحت بخش ناشناخته‌ی مغز که فرایند خلاقیت را هدایت می‌کند به کارش ادامه می‌داد.
بنابراین، کار و استراحت مثل سیاه و سفید یا خیر و شر قطب‌های مخالف هم نیستند؛ این دو بیشتر دو نقطه‌ی مختلف روی موج زندگی هستند. بدون حضیض اوجی در کار نیست و بدون فرود فرازی نخواهید داشت. هیچ یک از این دو بدون دیگری نمی‌تواند وجود داشته باشد.
ما این موضوع را دستکم می‌گیریم که استراحت جدی و خوب چقدر می‌تواند برایمان مفید باشد و اگر جدی استراحت کنیم، می‌توانیم بیشتر کار کنیم.
ایده‌ی من درباره استراحت از چهار دیدگاه مهم تأثیر پذیرفته است، از این دیدگاه‌ها برای واکاوی علم استراحت و فهمیدن اینکه استراحت چطور به افراد خلاق اجازه می‌دهد کار‌های بزرگ انجام دهند، استفاده می‌کنم و توضیح می‌دهم چگونه می‌توانیم دیدگاه‌هایی که از علم و تاریخ کسب کرده‌ایم را در زندگی‌مان به کار بگیریم.
اول، کار و استراحت شریک هم هستند
برای خوب کار کردن باید خوب استراحت کنیم و این دو لازم و ملزوم هستند. نوازندگان، ورزشکاران المپیکی، نویسندگان، طراحانی که در سطح جهانی مطرح هستند و افراد موفق و خلاق دیگر در دوره‌هایی از زندگیشان، استراحت طولانی را جایگزین کار زیاد می‌کنند. الهام و خلاقیت تا مدت‌ها مفاهیمی ناشناخته بودند: میل ما به خلاق بودن همیشه از درمان از نحوه‌ی عملکرد آن فراتر رفته است؛ چرا گاهی می‌توانیم خلق باشیم و گاهی نه و برای بهبود وضعیت چه کاری – اگر چیزی باشد. می‌توانیم انجام دهیم. اکنون چند قدم به کشف فرایند‌های شناختی ای که در لحظات خلاقیت فعال هستند، نزدیک شده‌ایم و کم کم می‌توانیم بفهمیم هنگام برآمدن آفتاب بینش در مغز چه رخ می‌دهد. ما همه چیز را درک نمی‌کنیم؛ مغز و خلاقیت از پیچیده‌ترین پدیده‌هایی هستند که تاکنون مطالعه شده‌اند و پرسش‌های بزرگ زیادی وجود دارند که هنوز نمی‌توانیم به آنها پاسخ دهیم. ولی واضح است که فعالیت مغز هرگز متوقف نمی‌شود و این عضو بدن حتی در حالت استراحت هم، باوجود خستگی بی‌وقفه، مشکلات احتمالی را بررسی می‌کند و دنبال راه حل می‌گردد و راه حل‌های بی‌فایده را دور میریزد و به دنبال کیفیتی متفاوت و تازه است. این روند غیرقابل کنترل است، اما با یادگیری استراحت بهتر، می‌توانیم از فعالیت‌های مغز حمایت کرده و اجازه بدهیم به کارش ادامه دهد و وقتی چیزی یافت که شایسته‌ی توجه‌مان است به آن توجه نشان دهیم.
دوم، استراحت فعال است
وقتی به استراحت فکر می‌کنیم معمولاً فعالیت‌هایی منفعلانه به ذهنمان خطور می‌کنند: چرت زدن، دراز کشیدن روی کاناپه، تماشای مسابقه‌های ورزشی در تلویزیون، یا تماشای یک سریال تلویزیونی محبوب. این کار‌ها یکی از انواع استراحت هستند. اما فعالیت بدنی از آنچه انتظار داریم آرامش بخش‌تر و استراحت ذهنی هم از آنچه انتظار داریم فعال‌تر است. ورزش شدیدی بدن را به چالش می‌کشد، بخش مهمی از فعالیت عدهی زیادی از آدم‌های خلاق است که تعدادشان انقدر زیاد است که غافلگیرمان می‌کند. از جمله این افراد آن درس خوان‌ها و شاگرد اول‌هایی هستند که تصور می‌کنیم هفته‌ها رنگ خورشید را نمی‌بینند. بعضی‌هایشان هر روز کیلومتر‌ها راه می‌روند یا آخر هفته‌ها مشغول کار کردن در باغشان هستند. بعضی دیگر همیشه در حال تمرین برای ماراتن بعدی هستند؛ بعضی‌های دیگر هم صخره نوردی و کوهنوردی می‌کنند. تصوری که آنها از استراحت دارند پرشور و حرارت‌تر از تصور ما از ورزش است. چرا ورزش شدید برای این افراد تا این حد آرامش بخش است؟ ورزش جدی به آنها کمک می‌کند بدنشان را در اوج نگه دارند و در اوج بودن بدن به نوبه‌ی خود هوشیاری ذهن را حفظ می‌کند و به افراد توان لازم برای انجام کار‌های دشوار را می‌دهد. اما ورزش جدی اغلب مزایای روانشناختی ظریفی هم دارد، استرس را تسکین می‌دهد و مجالی برای پاکسازی ذهن در اختیار افراد می‌گذارد، به آدم‌ها امکان می‌دهد با گذشته‌شان ارتباط برقرار کنند.
بسیاری از متفکران جدی فعالیت‌هایی را انتخاب می‌کنند که بازتاب علایق دوران کودکی‌شان باشد یا مهارت‌هایی را در خود پرورش می‌دهند که در کودکی با والدین یا خواهر و برادر بزرگترشان انجام می‌دادند. چنین انتخاب‌هایی بخشی از یک راهبرد مؤثر و آگاهانه برای ساختن زندگی ای است که شغل، بازی، کار سخت بدنی و اوقات فراغت در آن جایگاه خود را دارند و به هم پیوند خورده‌اند. از قرار معلوم حتی شکل‌های به ظاهر منفعلانه‌ی استراحت هم، از نظر فیزیکی، از چیزی که انتظار داریم فعال‌تر هستند. وقتی به خواب می‌روید، مغزتان خاموش نمی‌شود و مشغول تثبیت خاطرات، مرور رویدادهای روز و بررسی دقیق مسائلی است که ذهنتان را مشغول کرده‌اند. وقتی رؤیا می‌بینید به تمام این فعالیت‌های پشت صحنه به طور اجمالی نگاه می‌کنید، اما بیشتر این فعالیت‌ها بدون اطلاع و آگاهی و هدایت شما رخ می‌دهند. مغزتان مشغول پاکسازی و دفع سموم و تعمیرات است؛ این فعالیت مغز برای جلوگیری از بیماری‌های پیش رونده‌ی عصبی مهم است. متخصصان خواب می‌توانند در طول خواب افراد تمام این فعالیت‌ها را با دستگاه‌های الکتریکی که فعالیت‌های مغز را مشخص می‌کنند، مشاهده کنند. وقتی بیدار هستید مغزتان به همان اندازه فعال اما بی‌توجه و حواس پرت است. در آن لحظاتی که ذهن سرگردان و خالی به نظر می‌رسد درواقع با تمام سرعت در حال فعالیت است، فقط زحمت همراه کردن خودآگاه را به خودش نمی‌دهد.
سوم، استراحت یک مهارت است
از قرار معلوم، استراحت چیزی شبیه رابطه صمیمانه، آواز خواندن و دویدن است؛ همه می‌دانند چگونه انجامش دهند، اما با آگاهی بیشتر می‌توانند خیلی بهتر از پس این کار برآیند. می‌توانید از استراحت عمیق لذت ببرید و شاداب شوید و تجدید قوا کنید. تمرین عامدانه و آگاهانه فقط برای نوازنده و هنرمند درجه یک شدن نیست، کاری که آن را استراحت سنجیده می‌نامیم را هم می‌توان تمرین کرد و در آن ماهر شد. استراحت سنجیده شکلی از استراحت است که به لحاظ روانی و فیزیکی نیروبخش و به لحاظ ذهنی مولد است و کمکمان می‌کند از استرس و خستگی‌های روزمره رها شویم، اجازه می‌دهد تجربه‌ها و درس‌های جدید در حافظه‌مان جا بیافتند و به ضمیر ناخودآگاهمان فضایی برای ادامه‌ی کار می‌دهد.
اغلب در این دوره‌های استراحت سنجیده که کاری انجام نمی‌دهیم و تلاشی هم برای کار کردن نمی‌کنیم بهترین ایده‌ها به ذهنمان خطور می‌کنند.
این حرف که استراحت چیزی است که باید یاد بگیریم چگونه خوب انجام دهیم، شاید غیرمنطقی و دور از ذهن به نظر برسد. مگر کاری ساده‌تر از استراحت هم وجود دارد؟ واقعاً چه کاری از استراحت راحت‌تر و بیدردسرتر است؟ شاید فقط نفس کشیدن طبیعی‌تر از استراحت باشد.
بله، نفس کشیدن یک کار کاملاً طبیعی است که همه‌ی ما به طور ناخودآگاه انجام می‌دهیم، به همین دلیل است که یادگیری کنترل تنفس از نظر جسمی کاری دشوار و از نظر روانی چالش برانگیز است و کاری است که باید با تمرین در آن مهارت پیدا کرد. تنفس منظم یکی از قوی‌ترین ابزار‌هایی است که برای مقابله با استرس، ترس و حواس پرتی در اختیار داریم. یادگیری تنفس عمیق به ورزشکاران کمک می‌کند بهتر رقابت کنند، به سربازان و ملوانان کمک می‌کند در جنگ آرامششان را حفظ کنند و موزیسین‌ها با داشتن این مهارت می‌توانند با کنترل بیشتری آواز بخوانند. تنفس منظم به درد بازیگران و سیاستمداران هم می‌خورد و می‌توانند با کمک آن هنگام سخنرانی و اجرای نقش صدایشان را کنترل کنند.
استراحت هم همین طور است. بیشتر آدم‌ها با استراحت طوری برخورد می‌کنند که انگار اصلاً به فکر و آگاهی نیاز ندارد یا کاری منفعلانه است. این افراد برای استراحت، در پایان روز به فروشگاه‌هایی که تخفیف دارند سر می‌زنند؟ آخر هفته‌ها می‌روند باشگاه برای تعطیلات به کشور‌های گرمسیری سفر می‌کنند و از فروشگاه‌های همیشه در حراج خرید می‌کنند و صبح روز بعد کار‌های شب قبل را فراموش می‌کنند هر چند ممکن است کار‌های شب قبل در فیس بوکشان قابل ردیابی باشد. اما می‌توانیم روش‌های مفیدتری برای استراحت پیدا کنیم که باعث شود شادتر و سالم‌تر باشیم و ذهنمان بهتر به کار بیافتد.
بنابراین بله، استراحت یک کار طبیعی است که همه انجام می‌دهیم و دقیقاً به همین دلیل است که با باید خوب استراحت کردن را یاد بگیریم.
چهارم: استراحت سنجیده باعث تحریک خلاقیت و تداوم آن می‌شود
همه کار و استراحت را مانند شب و روز می‌دانند که هیچ یک بدون دیگری نمی‌تواند وجود داشته باشد. اما استراحت سنجیده نقش مهم و معمولاً ناشناخته‌ای در زندگی آدم‌های خلاق بازی می‌کند. بعضی از انواع استراحت سنجیده خلاقیت را تحریک می‌کنند. خیلی از آدم‌های برجسته حساس‌ترین کار‌هایشان را صبح زود انجام می‌دهند، یعنی دقیقاً زمانی که ذهنشان در سرحال‌ترین حالت خود قرار دارد و کمتر مهیای حواس پرتی است. آنها برای احیا شدن و حفظ انرژی‌شان در طول روز به پیاده روی می‌روند، چرت می‌زنند و به ذهن ناخودآگاهشان زمان می‌دهند سرگردان باشد و کاوش کند. آنها اغلب وقتی دست از کار می‌کشند، یک کار کوچک را ناتمام رها می‌کنند تا روز بعد شروع کار برایشان آسان‌تر باشد. این افراد روز‌هایشان را طوری تنظیم می‌کنند تا هم برای کار متمرکز و فشرده و هم برای اوقات فراغت زمان داشته باشند. این فعالیت‌ها به آنها کمک می‌کنند راه حل‌های خلاقانه‌تری برای مشکلات یافته و این راه حل‌ها را سریع‌تر و با تلاش کمتر پیدا کنند. انواع دیگر استراحت سنجیده باعث ایجاد خلاقیت پایدار می‌شود. بسیاری از نویسندگان، دانشمندان و هنرمندان بزرگ به طور منظم ورزش می‌کنند، و بعضی از آنها ورزشکاران پرشور، ماهر و برجسته‌ای هم هستند. آنها ثابت کرده‌اند عادت‌ها و سرگرمی‌ها می‌توانند با هم سازگاری قابل توجهی داشته باشند. این افراد از طریق بازی‌های مؤثر، شکلی از استراحت که از نظر روانی نیروبخش، از نظر فیزیکی فعال و به لحاظ شخصی معنادار است، تعادل را در زندگی پرمشغله‌شان برقرار می‌کنند. این افراد روز‌های تعطیل، دوره‌های استراحت و خلوت گزینی که زمان کافی برای سفر، کشف ایده‌های جدید و پرورش علایق تازه در اختیارشان می‌گذارد، را فرصتی برای بازیابی خلاقیتشان تلقی می‌کنند و با اینکه دوست دارند در کار غرق شوند، مرز سفت و سخت بین کار و اوقات فراغت خود را حفظ می‌کنند.
ویدئوی یوتیوب گفتگو با نویسنده کتاب را ببینید.
بیشتر استراحت کنید!
استراحت چگونه باعث تحریک و تداوم خلاقیت می‌شود
نویسنده : الکس سوجونگ کیم پنگ
مترجم : مارال فرخی
انتشارات کتاب‌سرای نیک
۲۵۸ صفحه
عنوان اصلی:
Rest: Why You Get More Done When You Work Less
Alex Soojung-Kim Pang
